با حاتمي‌کيا يکي از فيلم‌سازان محبوب من

مهيار مشتاق

---

1- ابراهيم حاتمي‌کيا يکي از فيلم سازان محبوب من و بسياري ديگر بوده و هست در سينماي بعد از انقلاب ايران. روايت او از آنها که مستقيم و غير مستقيم درگير جنگ تحميلي بوده اند، ساده و انساني و واقعگرايانه است و در عين حال حرفه اي. از سويي ديگر، از نظر فتوژنيک نيز او از معدود کارگرداناني است که مي‌تواند در يک جمع، محبوبيتي همانند يا گاه بيشتر از ستاره بازيگران سينماي ايران داشته باشد. نقل او از دوران نوجواني اش در ماهنامه آبان ماه داستان همشهري، بر اين تاکيد دارد که او يکي از ميان خود ما است و اين دليلي است مضاعف براي محبوبيت بيش از پيش او نزد ما.

2- آنچه در ذيل مي‌آيد نقدي دوستانه و مشفقانه است.اميدوارم ابراهيم حاتمي‌کياي عزيز پيشاني همه دوستداران منتقد خود را ممهور به مهر منافق نسازد!

3- هر رقابت، حتي از نوع دوستانه اش، در نهايت برنده‌اي دارد و بازنده اي. تلاش همه رقيبان براي بردن است. برزيل هم که باشي و فاتح جام ژول ريمه، سابقه حضور در همه ادوار جام جهاني فوتبال را داشته باشي، جام را که برنده نشوي و بگويي از اين جامها زياد دارم، صدق نگفته‌اي و محبوب بي صداقت، محبوب نخواهد ماند! ابراهيم حاتمي‌کياي محبوب، قواعد حضور در يک رقابت را به خوبي مي‌داند، رمز محبوب ماندن را هم اميدوارم.

4- هر کس مي‌تواند رايي داشته باشد و نظري. کسي را دوست داشته باشد يا نه. حاتمي‌کيا نيز مي‌تواند به دريافت جوايز از وزراء فرهنگ و ارشاد اسلامي دولت جناب آقاي دکتر احمدي نژاد، برگزار کنندگان جشنواره فجر دوران رياست جمهوري ايشان و ساير مردان بزرگي که مي‌توانستند 24 ساعت پاي حرف‌هاي خود بايستند، ببالد، مفتخر به دريافت هدايايي از سازمان بسيج دانشجويي کشور شود، اما تمايلي به دريافت تقدير از جناب آقاي دکتر روحاني، حائز اکثريت آراء دوره يازدهم انتخابات رياست جمهوري اسلامي ايران، نداشته باشد. اين حق ابراهيم حاتمي‌کيا است، بي آنکه ذره‌اي از ارزش هنري و کاربلدي او در عرصه سينما کاسته شود، اما او خود بهتر از هر کس مي‌داند محبوبيت هيچ هنرمندي صرفا به جهت توان هنري حاصل نشده است.

5- در جشنواره فيلم فجر اخير، آقاي علي معلم، اظهارات آقاي حاتمي‌کيا در خصوص فيلم «شيار 143» را «قيم مآبانه» دانستند. پاسخ آقاي حاتمي‌کيا به ايشان اما اين بود: «من قيم مآبانه رفتار مي‌کنم يا شمايي که در هر حکومتي هستيد يک روز با پاپيون هستيد، يک روز با کراوات و يک روز با پيراهن سفيد. شمايي که در دولت احمدي‌نژاد هستيد و در دولت روحاني و خاتمي. من قيم هستم يا شما؟» ! حقيقت آنکه نگارنده ارتباط قيم مآبي را با پاپيون و کراوات و پيراهن سفيد در نيافتم! اگر هر کس که يک روز با کراوات است و يک روز با پاپيون و يک روز با پيراهن سفيد، قيم مآب است، بايد بسياري از نخبگان علمي شرکت کننده در سمينارهاي بين‌المللي، بسياري از هنرمندان و ورزشکاران شرکت کننده در جشنواره‌ها و مراسم بين‌المللي را هم قيم مآب دانست چون به مناسبت‌هايي کراوات بسته‌اند يا پاپيون داشته اند! اما منظور آقاي حاتمي‌کيا اشاره به حضور آقاي معلم در همه دولتها بوده است، كه باز هم صرف حضور دال بر قيموميت نيست، که بسياري بدون قيموميت در همه اين دولتها خدمتگذاري ملت کرده‌اند بي منت و با افتخار! تصور مي‌کنم نيازي به ذکر مثال نيست.

6- کارگردان فيلم‌هاي محبوبي نظير روبان سرخ، بوي پيراهن يوسف، آژانس شيشه اي، ارتفاع پست و.... اشاره کرده که انتقادهاي وي به دليل نگرفتن سيمرغ نيست، که به اعتقاد نگارنده نيز اينچنين است. اصغر فرهادي در مصاحبه با همشهري جوان در پاسخ به انتقاد آقاي حاتمي‌کيا که فيلم «جدايي نادر از سيمين» را فيلمي دانسته که: «تماشاگر را نا اميد مي‌کند و اين نهايت بي اخلاقي است» گفته است: «ايشان باشعورتر از آن هستند که اين حرف را از سر اعتقاد و صداقت گفته باشند»! احساس مي‌کنم آقاي حاتمي‌کيا عليرغم آنکه فرموده «من اهل سياست نيستم و سياست را بسيار پايين تر از فرهنگ مي‌دانم و هر کاري مي‌کنم تا بفهمانم ابراهيم حاتمي‌کيا براي سياست ارزشي قائل نيست»، کانديد نمايندگي دوره بعدي مجلس شوراي اسلامي خواهند بود!

اميدوارم اين حس غلط باشد، اما اگر اين حس درست بود اميدوارم حداقل اظهار نظر آقاي فرهادي نادرست باشد. ابراهيم حاتمي‌کيا و قهرمانان فيلم‌هاي او براي من و بسياري ديگر سمبل و نمايه انسانهايي هستند که از سر اعتقاد و صداقت سخن مي‌گويند و مخلصانه عمل. حاتمي‌کيا براي ما هميشه دوست داشتني خواهد ماند از بابت فيلم‌هايي که ساخت و بر دل ما نشست، کاش بداند براي محبوب ماندن، نيازي به حاشيه‌هايي که در شان او و قهرمانان فيلمهاي او نيست، ندارد. صادق که بمانيد، محبوب هم خواهيد ماند.