محمود فاضلی-کارشناس مسائل بین الملل
در شرایطی که رهبر دولت خودمختار کاتالونیا اعلام کرده است روز اول اکتبر 2017 همهپرسی جدایی از اسپانیا را برگزار خواهد کرد چرا که کاتالونیا حقوق اقتصادی و سیاسی و فرهنگی لازم برای استقلال را دارد، دولت اسپانیا نیز با لحن جدیتری تاکید دارد مانع از برگزاری هرگونه همهپرسی برای استقلال کاتالونیا از این کشور خواهد شد. مخالفت مادرید در شرایطی است که سه سال پیش در یک همهپرسی 80 درصد از مردم کاتالونیا (2. 3 میلیون نفر از 6. 3 میلیون جمعیت) رای به استقلال و جدایی از اسپانیا داده بودند، اما دولت مرکزی اسپانیا همواره با آن مخالف بوده است. دولت اسپانیا بارها با این استدلال که درخواست برگزاری همه پرسی مغایر با قانون اساسی بوده و وحدت کشور را به خطر میاندازد، با برگزاری آن مخالفت کرده است.
کاتالونیا ایالتی با 7. 5 میلیون نفر جمعیت، مهمترین بخش خودمختار اسپانیا از لحاظ مالی و بانکی و امور بندری به شمار میرود و نزدیک به 20 درصد تولید ناخالص ملی اسپانیا در این ایالت تولید میشود. یکی از خواستههای دولت کاتالونیا پرداخت سهم کمتری از مالیاتهای مردم این منطقه به دولت مرکزی و تعیین سقف مالیاتها توسط حکومت کاتالونیا است. تمامی شواهد نشان میدهد گرایشهای جداییطلبانه در کاتالونیا طی سالهای اخیر شدت یافته و جداییخواهان و برخی از اقتصاددانان معتقدند جدایی این ایالت از دولت مرکزی از لحاظ اقتصادی به سود آن خواهد بود.
طرح جدایی طلبی ایالت کاتالونیا پس از پنج سال تقابل میان دولت محلی این ایالت و دولت مرکزی اسپانیا همچنان از سوژههای اصلی اسپانیا است. دولت اسپانیا مدعی است رئیس ایالت کاتالونیا اگر به دنبال طرحی برای ایالتش میباشد باید در چارچوب قانون آن را در کنگره نمایندگان ارائه کرده و آن را به رای نمایندگان بگذارد که البته نتیجه ارائه طرح چنین جدایی طلبانهای نیز از همان ابتدا مشخص است، خواستهای که تاکنون مورد موافقت رئیس این ایالت قرار نگرفته است. وی اعتقاد دارد به شرطی که فقط امکان ارائه طرح باشد و در نهایت رایگیری در خصوص آن صورت نگیرد، آماده است طرح جدایی طلبی کاتالونیا را با دلایلش در کنگره نمایندگان اسپانیا مطرح کند. رئیس ایالت کاتالونیا در اظهارات خود ضمن یادآوری مخالفت راخوی با برگزاری همه پرسی کاتالونیا، این پرسش را مطرح کرده است که دولت دقیقا از چه شیوهای برای ممانعت از برگزاری همهپرسی استفاده خواهد کرد؟ وی این پرسش را مطرح کرده که آیا گزینه توسل به زور نیز در این زمینه از سوی دولت پیش بینی شده است یا نه؟
دولت محلی کاتالونیا به دنبال جلب همکاری کارمندان دستگاههای عمومی ایالت کاتالونیا در برگزاری همهپرسی است و از طرف دیگر دولت مرکزی اسپانیا نیز در تلاش است از این دسته کارکنان دستگاههای عمومی برای متوقف نمودن طرح جدایی طلبانه کاتالونیا استفاده نماید. دولت محلی کاتالونیا گفته است حضور کارکنان دستگاههای عمومی در برگزاری همه پرسی هیچ خطری را متوجه آنها نخواهد کرد اما دولت مرکزی نیز در حال تهیه یک دستور العمل است که طی آن به همه کارکنان بخش دولتی در ایالت مذکور یادآور خواهد شد اولین وظیفه آنهاوفاداری به قانون اساسیاست و عدم انجام این وظیفه حتما عواقب انضباطی و کیفری به همراه خواهد داشت.
موضوع برگزاری این همه پرسی در شرایطی است که اسپانیا در بخش اقتصادی با مشکلات زیادی روبهرو است. بانک مرکزی اسپانیا نسبت به میزان بالای بدهیهای عمومی این کشور هشدار داده است. بر این اساس میزان دیون عمومی اسپانیا، تقریبا روی رقم معادل 100 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور ثابت شده که رقم بسیار بالایی است. میزان بدهیهای عمومی اسپانیا در سالهای بحران اقتصادی یک افزایش چشمگیر 60 درصدی را تجربه کرده است. به همین اساس بانک مرکزی این کشور بر لزوم تهیه یک طرح تحکیم بودجهای میان مدت تاکید دارد. آخرین نتایج نظرسنجیها از میزان محبوبیت کنونی احزاب اسپانیایی انجام شده نشان میدهد که در صورت برگزاری احتمالی انتخابات سراسری، حزب مردمی با کسب 30. 7 درصد آرا در جایگاه اول خواهد ایستاد و حزب سوسیالیست نیز 25. 9 درصد آرا را از آن خود خواهد کرد. بر این اساس دو حزب پودموس و شهروندان نیز بهترتیب 17. 8 درصد و 15. 4 درصد در جایگاههای سوم و چهارم قرار دارند.