به روز شده در ۱۴۰۳/۰۱/۰۹ - ۲۱:۵۸
 
۰
تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۳/۳۰ ساعت ۱۳:۲۲
کد مطلب : ۱۳۲۱۹۶
مروری بر اکران فصل بهار۹۶

سالن‌های بیشتر تنوع کمتر

سالن‌های بیشتر تنوع کمتر
يکتا تاجيک- روزنامه بهار:
بهار سال گذشته، سینمای ایران اکران خوب و قابل مثالی را بعد از مدت‌ها تجربه کرد که نتیجه موارد و عوامل متفاوتی بود. بخش مهمی از اکران  فصل بهار به اکران نوروز مرتبط است و این زمان طلایی برای بسیاری از سازندگان آثار و سینماگران اهمیت بالایی دارد. وقتی متقاضیان اکران نوروزی برای به دست آوردن این زمان طلایی افزایش می‌یابند، تب و تاب این فصل از اکران بالا می‌رود. البته برای این که اکران نوروزی با طعم موفقیت همراه باشد، عوامل بسیاری نیاز است و بررسی این عوامل، راهکارهای موثری برای توسعه اقتصاد صنعت سینما و ارتقای آن خواهد بود.

اکران نوروزی نقطه عطف اکران فصل بهار
اکران نوروزی به دلیل فراغت بیشتر مخاطبان همواره مورد استقبال قرار می‌گیرد و در چند سال اخیر هم سینمای ایران اکران خوب و قابل توجهی را تجربه کرده و این موفقیت ها، جانی تازه به این صنعت بخشیده است. این اقبال در سال 95 مثال زدنی شد و یک رکورد به یاد ماندنی را در تاریخ سینما ثبت کرد و شوری تازه در این صنعت ایجاد کرد. این شور تازه در تقویت روح امید و ارتقای جامعه سینماگران اثرات ویژه‌ای داشت و منجر به ساخت فیلم‌های بیشتر در بخش خصوصی و اتفاقات مثبتی چون گسترش زیر ساخت‌های سینما می‌باشد، شده است. توسعه زیر ساخت‌های سینما از گسترش سالن‌ها و پردیس‌ها گرفته تا توجه به جنبه‌های تبلیغاتی، کمپینی و غیره در جذب مخاطبان بیشتر موثر بوده است و توجه به این مسائل مهم در طی سال‌های اخیر بیشتر بوده است. این توجه ناشی از درخواست‌های مردمی و سینماگران و البته بررسی‌های کارشناسی شده است و همت همگانی مسئولان مختلف در دولت یازدهم نیز این مهم را به نتیجه رساند. اثر این توجه قابل ذکر، هر چند در همین زمان کوتاه نمود داشته است اما در آینده‌ای نه چندان که فضای شهری مدرن‌تر و سبک زندگی مردم در سایه جهانی‌شدن تغییراتی جدی خواهد داشت، بارزتر خواهد بود.

اکران نوروزی سال 96 در گرو فیلم‌های کمدی
هر ساله پس از اتمام جشنواره فیلم فجر، رقابت بر سر به دست آوردن اکران نوروزی بالا می‌گیرد و این رقابت امسال مابین فیلم‌های پر سر و صدایی بود که پیش‌بینی‌های متفاوتی را هم به دنبال داشتند. امسال این رقابت بین فیلم‌های چند فیلم طنز و یک فیلم اجتماعی و دو فیلم مرتبط با دهه 60 بود. این فیلم‌ها عبارت از «ماجرای نیمروز»، «خوب، بد، جلف»، «یک روز بخصوص»، «سه بیگانه» بودند که در نوبت اول اکران نوروز قرار گرفتند و در ادامه، دو فیلم طنز «نهنگ عنبر؛ سلکشن رویا» و «گشت 2» که پیش‌بینی می‌شد اکران موفقی را تجربه کنند نیز به این فهرست اضافه شدند.از این فهرست به نظر می‌رسید رقابت اصلی و اقبال بیشتر به سوی سه فیلم  طنز اکران باشد و پیش بینی می‌شد که «خوب، بد، جلف» ساخته پیمان قاسمخانی و «گشت 2» ساخته سعید سهیلی موفقیت‌های بیشتری داشته باشند. همچنین در این فهرست «سه بیگانه» ساخته مهدی مظلومی که از کشور خارج شده بود نیز قرار داشت و در ادامه اکران «نهنگ عنبر؛ سلکشن رویا» ساخته سامان مقدم هم در اکران بهاری قرار گرفت.

 «خوب، بد، جلف» که اولین تجربه فیلمسازی پیمان قاسمخانی بود و وام دار موفقیت سریال «پژمان» که چندی پیش در تلویزیون پخش شده بود. این مجموعه، فوتبالیست نه چندان معروف «پژمان جمشیدی» را به چهره‌ای محبوب تبدیل کرد و داستان این فیلم بعد از شهرت پژمان جمشیدی روایت می‌شود و این چهره همراه با سام درخشانی درگیر یک تحقیقات پلیسی می‌شوند و اتفاقات خنده داری را رقم می‌زنند. پیش بینی می‌شد این فیلم به دلیل حضور چهره‌های محبوب و طنز خاص پیمان قاسمخانی فروش بالایی را تجربه کند اما با وجود استقبال تماشاگران از این، در ادامه روند اکران این فیلم «گشت 2» سهیلی بود که گوی رقابت را ربود و در فروش پیش افتاد. «گشت2» سری دوم فیلم «گشت ارشاد 1» بودو این که این فیلم موفق‌تر از دیگر رقبا شد و حتی با وجود این که به وضوح از فیلم قبلی نیز عقب‌تر و کم جاذبه‌تر بود، جای تعجب داشت. شاید موفقیت این فیلم بیش از هر چیز به سابقه فیلم قبلی و چهره‌های محبوب آن و البته شوخی‌های خارج از قاعده اش مدیون بود.

پیش بینی‌های ناموفق اکران
سوای از موفقیت فیلم‌های کمدی در این ایام، پیش بینی می‌شد فیلم تحسین شده «ماجرای نیمروز» ساخته محمد حسین مهدویان نیز مورد استقبال قرار بگیرد. این فیلم در طی جشنواره سی و پنجم و بعد از آن از سوی رسانه‌ها و سینماگران متعدد و همچنین مخاطبان به شدت استقبال شد و از آن به عنوان اثری حرفه‌ای و نمونه یاد شد. این تحسین‌ها هر چند در خور این فیلم حرفه‌ای و تاریخی بود اما در نهایت این فیلم در اکران موفقیتی که انتظار می‌رفت را به دست نیاورد. با توجه به موضوع فیلم و حساسیت‌ها، شاید بهتر بود این فیلم در زمان مناسب‌تری به اکران درآید تا در اکران نوروزی که بیشتر مناسب آثاری با نشاط و فرح بخش هستند، مهجور نماند.

گذشته از این فیلم‌ها که پیش‌بینی‌ها این بود که در اکران موفق باشند، دو فیلم «یک روز بخصوص» ساخته همایون اسعدیان و «آبا جان» ساخته هاتف علیمردانی هم در فهرست اکران نوروزی قرار داشتند و نه تنها فروش خوبی به دست نیاوردند که یکی از آنها شکست قابل توجه اکران نوروز را از آن خود کرد. فیلم اسعدیان که موضوعی اجتماعی و ارائه رشوه و خرید عمل در بیمارستان‌ها را مطرح می‌کرد و فیلم «آباجان» هم با وجود ارائه فضایی واقعی و ملموس از سال‌های 60 و بمباران‌ها به نظر مناسب این ایام نبودند. در میان فیلم‌های اکران شده در نوروز تنها ستاره، مصطفی زمانی بود که حتی حضور ستاره‌ای چون او در «یک روز بخصوص» هم نتوانست اثری بر فروش بگذارد.

چالش اصلی: چینش درست فیلم‌ها برای اکران
به نظر می‌رسد تحسین کارشناسان و تماشاگران از یک فیلم از سویی و حضور ستاره‌ها از سوی دیگر، نمی‌تواند متضمن اصلی فروش بالا باشد و اکران نوروز بر قاعده‌های دیگری استوار است که نیاز به واکاوی و کارشناسی ویژه‌ای دارد تا شاید بتواند این صنعت را نجات بدهد و ارتقای آن را موجب شود. در حالی که پیش بینی‌ها این بود که از میان این فیلم‌ها «خوب، بد، جلف» به دلیل طنز بهتر و «ماجرای نیمروز» به دلیل روایتی مستند اما جذاب و استاندارد، موفق و پرفروش‌تر باشند اما این «گشت 2» بود که موفق این فصل بود.

در نوروز 95  فیلم‌های «من سالوادور نیستم» به کارگردانی منوچهر هادی، «پنجاه کیلو آلبالو» به کارگردانی مانی حقیقی، «ابد و یک روز» ساخته سعید روستایی، «بادیگارد» از ابراهیم حاتمی کیا، «خشم و هیاهو» به کارگردانی هومن سیدی و «کفش‌هایم کو» به کارگردانی کیومرث پوراحمد حضور داشتند و «من سالوادور نیستم» و «پنجاه کیلو آلبالو» کمدی بودند و مابقی از «ابد و یک روز» و «بادیگارد» گرفته تا «خشم و هیاهو» و «کفش هایم کو» همگی درام هایی اجتماعی بودند که با استقبال تماشاگران روبه‌رو شدند. مجموع فروش فیلم‌ها در نوروز سال پیش 16 میلیارد و 420 میلیون تومان بوده است که یکی از دلایل آن کامل بودن سبد اکران بود. نکته موفقیت آمیز فیلم هادی حضور عطاران بود و فیلم مانی حقیقی هم به خاطر تبلیغات فراگیر ماهواره‌ای به چشم آمد. «ابد و یک روز» که در جشنواره عنوان بهترین فیلم از نگاه مردمی را داشت، در اکران نوروز مورد توجه قرار گرفت. شاید بنا به تجربه نوروز 95 انتظار می‌رفت که فیلم «ماجرای نیمروز «و «آباجان» هم همین موفقیت را تکرار کنند که نتیجه از پیش‌بینی‌ها دور بود.

حاشیه‌های اکران فصل بهار
اگر مهم‌ترین حاشیه سال گذشته، تبلیغات گسترده یک شبکه ماهواره‌ای برای فیلم‌های اکران نوروز بود، حاشیه اکران امسال، قاچاق نابه هنگام موفق‌ترین فیلم سال بود. برخی معتقد بودند یکی از دلایل مهم فروش بالای فیلم‌ها در نوروز 95 تبلیغات ماهواره‌ای بوده که البته در طول سال حواشی جدی برای آن فیلم‌ها ایجاد کرد. از طرفی اعتراض به نمایش «پنجاه کیلو آلبالو» توسط برخی جریان‌های ارزشی حاشیه مهم اکران نوروزی سال گذشته بود که در نهایت فیلم بعد از سه ماه اکران، توقیف شد.
بیشترین حواشی اکران نوروزی 96 به فیلم «گشت 2» مربوط می‌شود که با چند حاشیه جدی مواجه شد. اواخر نوروز، سینماهای «گشت 2» بخشی از سردر این فیلم را با کاغذ پوشاندند. در بخش پوشانده شده کلمه ارشاد خط خطی شده بود. گفته می‌شد این اقدام با دستور اداره نظارت و ارزشیابی انجام شده است. از طرف دیگر از آنجا که این فیلم همسو با اتفاقاتی که در جامعه رخ داده حرف می‌زند و این حرف‌ها تا جایی صراحت داشت که باعث شد پای کمیسیون فرهنگی مجلس نیز به میان آید. از طرفی دیگر این فیلم در روزهای نزدیک به پایان اکرانش و درست بعد از کسب پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینما به طور غیر قانونی وارد شبکه قاچاق شد. هر چند این فیلم روزهای اوج فروشش را پشت سر گذاشته بود اما این مسئله به این فیلم ضربه زد و در ادامه کارگردان اثر به اعتراض از عدم حمایت خانه سینما، کارت خود را به آتش کشید و تصویر آن را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشت. این مسئله منجر  به تعلیق کردن این کارگردان از سوی انجمن کارگردانان شد و از سویی دیگر اقدام جدی‌تری را از سوی انجمن تهیه کنندگان را موجب شد. به موجب مذاکراتی که این انجمن با صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشت، مسائلی امنیتی برای حفظ آثار در نظر گرفته شد و توافقاتی با نیروهای انتظامی برای حضانت از محصولات فرهنگی از پی گرفته شد.

رعایت تنوع در فیلم ها
شور و هیجان اکران نوروز 96 و در ادامه آن فصل بهار نسبت به سال پیش کمتر بود و در ادامه فصل وقتی «نهنگ عنبر 2» با حضور رضا عطاران که مرد موفق گیشه در طی سال‌های اخیر بوده است، جانی دوباره به اکران این فصل بخشید اما در نهایت اکران فصل بهار 96 نسبت به سال گذشته ناموفق‌تر بود. هر چند اکران امسال بنا به گفته‌های علی سرتیپی، مدیر عامل موسسه «فیلمیران» فروش بالاتری را از آن خود کرده که این وجه به افزایش بهای بلیط سینماها ارتباط داشته است؛ اما باید معترف بود که اکران فصل بهار 96 به نسبت سال گذشته ناموفق بود. این عدم موفقیت شاید بیش از هر چیز به به عدم رعایت تنوع فیلم‌ها بر می‌گشت. در فهرست فصل بهار 4 فیلم کمدی با هم رقابت کردند و سوای از رقابت سنگین مابین این فیلم ها، خلایی جدی برای فصل‌های آینده از وجود فیلم‌های کمدی را رقم خواهد زد.

بنا بر گزارشی که از سوی مدیر عامل موسسه سینما شهر اعلام شده است  آثار سینمایی در سال ۹۵ در مدت مشابه به بیش از ۲۳ میلیارد افزایش پیدا کرد ولی در سال ۹۶ هم تاکنون تقریبا همین رقم از فروش تکرار شده است. رویکرد سینماگران به سمت احداث پردیس‌های سینمایی و اضافه شدن سالن‌های بیشتر و افزایش بهای بلیط از جمله اقدامات چشمگیر امسال بوده‌اند که در نهایت به مانند سال گذشته اثرگذار نبوده است و شاید توجه به چینش درست فیلم‌ها و تبلیغات فراگیرتر و حمایت تلویزیون از محصولات سینمایی راه‌کارهای مسلم‌تر و جواب پس داده‌تری باشند.