روزنامه بهار: همین دو روز گذشته بود که انوشیروان بندپی رئیس سازمان بهزیستی خبر صدور اجازه واگذاری فرزند به به زنان مجرد را اعلام کرد. این خبر به سرعت رسانهای شد، خبری که خواست قلبی حداقل 62 دختر مجردی است که چشم امید به همین قانونها و ضوابط بسته اند.یاد برنامه ماه عسل سال گذشته افتادم. خانم آرزو افشار هنر پیشه سینما و تلویزیون که در سن نزدیک به چهل سالگی دختری به نام پارمیدا را به فرزند خواندگی گرفته بود مهمان این برنامه بود. او اولین خانم مجردی است که در کشور ما مسئولیت بچهای به او سپرده شده است.
اولین خانم مجردی که فرزند خوانده دارد!
آرزو افشار هنر پیشه سینما و تلویزیون که اولین خانم مجرد دارای فرزند خوانده است و خودش نیز جزو بچههای بیسرپرست یا به قولی سر راهی محسوب میشد و پدر و مادرش او را به فرزند خواندگی قبول کرده بودند، در باره نحوه رسیدن به فرزندش میگوید: همه چیز از فیلم آوای باران شروع شد. در این برنامه ما به شیرخوارگاهها و بهزیستیهای زیادی سر میزدیم که یک روز پارمیدا را در شیر خوارگاه آمنه دیدم. در آن لحظه انگار بچگی خودم را میدیدم. حس عجیبی داشتم و بعد از آن روز به روز شیفته این بچه شدم. به من اجازه دیدن پارمیدا را ندادند و گفتند باید داوطلب شوید تا اجازه داشته باشی این دختر را ببینید. من هم مراحل لازم برای انجام این کار را انجام دادم و بعد از آن روزی هفت الی هشت ساعت در شیر خوارگاه کار میکردم. پارمیدا در سانحه تصادف پدر و مادر خود را از دست داده بود. شش ماه پس از ماه رمضان سال 94 حضانت پارمیدا را به من سپردند و در این مدت من حس مادر شدن را تجربه کردم. پیش از آن که مسئولیت پارمیدا را به من بسپارند چندین ماه برایم کلاسهای مشاوره گذاشتند و کمترین زمان هر مشاوره سه ماه بود.
62دختر مجرد متقاضی فرزندخواندگی
2 سال پیش بود که با تصویب قانونی جدید تحولی جدید در زمینه شرایط فرزندخواندگی در کشور ایجاد شد؛ قانونی که البته کامل اجرایی نشد. با تصویب این قانون، دختران مجرد، ایرانیان مقیم خارج و خانوادههای دارای فرزند هم میتوانند فرزندخوانده داشته باشند. بنابراین انتظار میرود با اجرای این طرح حدود 50درصد از کودکان بهزیستی به فرزندخواندگی گرفته شوند، اما در عمل این اتفاق نیفتاده و هنوز در حالی که دو سال از تصویب این طرح گذشته عنوان میشود فقط 62دختر مجرد در کل کشور متقاضی فرزندخواندگی شدهاند و فقط به پنج نفر آنها فرزند داده شده است. این در حالی است که برخی افراد با فرزندپذیری مجردها مخالفت میکنند در همان زمانهای تصویب قانون بود که محزون، مدیر کل اطلاعات و آمار جمعیت و مهاجرت سازمان ثبت احوال تعداد جوانان در سن ازدواج که هرگز ازدواج نکرده را 11میلیون و 240نفر دانست و اظهار داشت: از این تعداد پنج میلیون و 570هزار نفر مرد و پنج میلیون و 670هزار نفر نیز زنان هستند. مسلما تجرد قطعی میتواند زمینهساز گرایش بسیاری از زنان به گرفتن فرزند از مراکز بهزیستی باشد.
فرزندخواندگی چیست؟
فرزندخواندگی داستان کهنهای شاید به قدمت تاریخ دارد. حتی روزگاری که قانون نوشتهشدهای وجود نداشت، اعضای قبیله نمیگذاشتند کودکی بیسرپناه بماند. منهای پیشینه تاریخی ماجرا، همیشه فرزندخواندگی راهحل زوجهایی بوده که بچهدارشدن قسمتشان نشده است. فرزندخواندگی عبارت است از اعطای سرپرستی کودکان بدون سرپرست و به تازگی بدسرپرست تحت پوشش بهزیستی، به خانوادههای متقاضی که واجد الشرایط قانون باشند. تا پیش از این کودکانی به فرزندی سپرده میشدند که والدین یا جد پدری آنها، شناخته شده نبود ولی به تازگی همه کودکان تحت پوشش بهزیستی به فرزندی سپرده میشوند. از طرف دیگر این کودکان باید تحت سرپرستی سازمان بهزیستی قرار گرفته باشند. به عبارتی قبل از سپردن کودکان به فرزندی این کودکان باید از طریق مراجع قضائی در اختیار سازمان بهزیستی قرار گیرند و مهمتر اینکه این کودکان باید به خانوادههایی سپرده شوند که قانون تعیین کرده است. با وجود این، خانوادهها تلاش میکنند کودکانی را به فرزندخواندگی انتخاب کنند که کلیه تلاشها و کوششهای حرفهای برای شناسایی والدین و بازگشت کودک به خانواده در مورد آنها موثر واقع نشده باشد.
انتظار 10 ساله برای پذیرش فرزند
شرایط فرزندخواندگی از گذشته تا امروز سخت بوده و هست و دلیل آن هم پیچ و خم هایی است که در مسیر پذیرفتن کودک بیسرپرست یا بدسرپرست وجود دارد. در این میان حتی تصویب قانون جدید نیز نتوانست تغییری در این سختی ایجاد کند. بر اساس آمار بیش از 65درصد افراد درخواست سرپرستی دختران را دارند، و بیش از 95درصد افراد نیز خواهان کودکان زیر یک سال هستند. چنین گرایشی در بین فرزندپذیران در عمل باعث طولانی شدن دوره انتظار افراد میشود و کودکان بالای یک سال نیز، شانس زندگی در خانواده را از دست میدهند.
فرزندپذیری مجردها در اولویت نیست
حتی اگر به سایت سازمان بهزیستی هم مراجعه کنید در بخش شرایط فرزندخواندگی هیچ ردی از این قانون جدید بـــه چشم نمیخورد و هنوز هم شرایط فرزندخواندگی در سایت رسمی سازمان بهزیستی همان شرایط قبلی است. چندی پیش جعفر شریبانی مسئول روابط عمومی بهزیستی استان تهران از موفقیت پنج دختر مجرد بالای 30سال برای سرپرستی فرزند از سال 94تاکنون خبر داد و گفت: تاکنون 62دختر مجرد متقاضی فرزندخواندگی بودند که از این تعداد تنها پنج نفر موفق به دریافت فرزند شدند. اما با این نحوه برخورد و همچنین صحبت با برخی کارمندان بهزیستی که نمیخواهند هویت آنها فاش شود اولویت اول سازمان بهزیستی برای تحویل کودکان زیر دو سال با خانوادهها و زوجهاست. نه اینکه به دختران مجرد فرزند داده نشود ولی به دلیل مخالفتهای زیادی که به لحاظ فرهنگی با این سرپرستی شده است روند آن با کندی بیشتری انجام میشود.
تا کنون دختران مجرد زیادی برای فرزندخواندگی به بهزیستی مراجعه کردهاند تا جایی اما گفته شده این دختران حتی در نوبت انتظار هم قرار داده نمیشوند، زیرا عنوان شد این طرح به لحاظ شرعی مشکل دارد. بنابراین فقط دخترانی در دادگاه تایید صلاحیت میشوند که از نظر شرعی تایید شده باشند.
مجوز واگذاری فرزند به زنان مجرد صادر شد
حالا انوشیروان محسنی بندپی، رئیس سازمان بهزیستی در مراسم افطار سازمان بهزیستی در شیرخوارگاه آمنه گفته است: ۱۶۰۰ متقاضی فرزندخواندگی وجود دارد، سیاست ما این است که در اسرع وقت کودکان رابه خانوادهها واگذار کنیم و برای واگذاری فرزند به زنان مجرد هم اجازه صادر شده است. در حال حاضر ۱۱۸ شیرخوار در این مرکز نگهداری میشود و در کل کشور ۹۰۰ شیرخوار داریم، بسیاری از خانوادها خواستار دریافت سرپرستی کودکان دختر هستند و در حال حاضـــــر ۱۶۰۰ متقاضــی فرزندخواندگــــی داریم. متقاضیان فرزندخواندگی زیاد هستند و سیاست ما این است که در اسرع وقت آنها را به خانوادهها واگذار کنیم. قانون تسهیلاتی در این زمینه قایل شد و حتی برای واگذاری فرزند به زنان مجرد هم اجازه صادر شده است. کودکانی که در این مرکــــز نگهداری میشــــوند عمدتا بدسرپرست هستند و زمینه واگذاری دائم آنها وجود ندارد البته برای این موضوع هم قانونگذار مشخص کرده است که این فرزندان به صورت «امین موقت» به خانوادهها سپرده شوند و خانواده نسبت به مراقبت وتربیت آنها اقدام کند. البته در این زمینه متقاضی کم است و بیشتر علاقه مند هستند به صورت دائم کودکانی را به فرزندخواندگی بپذیرند. بر اساس آمار، ۲۰ تا ۲۵ درصد این کودکان فاقد سرپرست هستند که ما برایشان شناسنامه میگیریم و زمینه واگذاری آنها را فراهم میکنیم. مابقی یا بدسرپرست هستند و یا به بیماری و اختلالاتی مبتلا هستند که درمان میکنیم. در عین حال خانوادهها را به طرح امین موقت تشویق میکنیم. این مورد به لحاظ شرعی، قانونی و حقوقی حل شده و در شناسنامه شان ثبت میشود که آن کودک، فرزند این خانواده است، درباره به نام زدن بخشی از اموال به فرزندخوانده نیز ما به لحاظ ظرفیت زوجین علاقه مند از منظر روحی، اجتماعی و برخورداری از بنیه اقتصادی باید اطمینان داشته باشیم و بدانیم کودک مراقبتهای لازم را دریافت میکند.
در آخر. . .!
تمام امید عدهای به این است که فارغ از حس زناشویی مادر بودن را تجربه کنند. تمام امید کودکانی که در شیر خوارگاهها شب رابه روز میرسانند این است که در آغوش مادری باشند. اینکه چرا قانونی تصویب میشود اما تنها 5 نفر از آن میتوانند استفاده کنند موضوعی است که نا خودآگاه ذهن هر شنوندهای را به سمت و سوی پارتی بازی میبرد اما امید بر آن داریم که این راه برای همه مجردها هموار شود.