بهار نیوز - وعده‌ای که توقیف شد

پرونده گشایش انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران

سجاد خداکرمی- روزنامه بهار:
۲۷ خرداد ۱۳۹۲ مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام میزبان نخستین نشست خبری حسن روحانی هفتمین رئیس جمهور ایران در دوره یازدهم بود، رئیس جمهوری که با شعار تدبیر و امید و مشی اعتدالی در انتخابات پیروز شده بود و پس از پیروزی در انتخابات به میان اصحاب رسانه آمده بود تا از سیاست و برنامه‌هایش برای اداره کشور بیشتر بگوید. در آن نشست خبری موضوعات و موارد بسیاری از رئیس‌جمهور منتخب پرسیده شد که بخشی از آنها حول مرتفع شدن ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های اعمال شده در دوران پیشین بود. اما در این میان یک پرسش مهم رئیس جمهور را به اظهار نظر در رابطه با محدودیت‌های اعمال شده بر سر راه اصحاب رسانه و محدودیت‌های صنفی که از تابستان داغ 88 به‌جا مانده بود واداشت؛ انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران که در آن تاریخ 4سال از پلمب شدنش به دستور قاضی مرتضوی دادستان تهران می‌گذشت. در آن نشست خبری خبرنگار روزنامه بهار خطاب به رئیس جمهور گفت: «امید را به خانواده و انجمن روزنامه‌نگاران برگردانید.» و رئیس جمهور نیز در پاسخ به وی گفت: «امید را مردم برگرداندند. هر انجمنی را طبق قانون باید فعال بکنیم. این انجمن‌های صنفی بهترین راه اداره مسائل جامعه هستند.» و پس از آن رئیس جمهوری اعتدالی درباره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران گفت که این انجمن را باز خواهد گرداند و از بازگشایی این انجمن، به عنوان یکی از شاخص‌های رفع فضای امنیتی کشور یاد کرد. او در دو مقطع نزدیک به زمان ایراد این سخنان باز هم به رسانه‌ها پرداخت. 8تیر92: «باز و امن کردن فضا برای افکار و تولیدات مختلف باید مورد توجه قرار بگیرد تا مردم بتوانند نشاط بیشتر و تولیدات جدیدتر و اثربخشی‌ بیشتر از این خانواده بزرگ را مشاهده کنند.» «حکومتی که ریشه در حمایت مردم دارد و از حضور رای‌دهندگان و رای مردم مشروعیت می‌یابد، نه تنها از رسانه آزاد نمی‌هراسد بلکه از آزادی قانونمند و مسئولانه رسانه‌ها استحکام بیشتری خواهد گرفت.»

10تیر92: «رسانه‌ها هستند که با کار خود ناظر پی در پی بر حکومت و به خصوص دولت هستند.» «نقد دلسوزانه رسانه‌ها می‌تواند به نظام و دولت یاری برساند.» «ارتباط خوبی مابین رسانه‌ها و دولت در دولت تدبیر و امید برقرار خواهد شد و ارتباط دولت با رسانه‌ها دو طرفه خواهد بود.»چهار سال گذشت؛ رئیس جمهور در طول این چهار سال بارها از رسانه‌ها گفت، از حقوق رسانه‌ها و اصحاب آن از آزادی‌های مصرح در قانون و بسیاری حقوق دیگر؛ اما انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران بازگشایی نشد، بازداشت و احضار روزنامه نگاران ادامه یافت، توقیف مطبوعات و بسته شدن سایت‌ها نیز ادامه یافت. هرچند در بخش عظیمی از این موارد دولت وی مسبب نبود اما اتهام سنگین مماشات و سکوت در برابر این موارد در کنار اتهام بی عملی در قبال وعده‌ها از سوی روحانی و دولتش گریبان گیر روحانی شد. پس از این همه انتخابات 96 از راه رسید، اما بسیاری از اصحاب رسانه و روزنامه نگاران با انتقادها و گله‌هایشان در حمایت از روحانی به پاخاستند و برای پیروزی دوباره‌اش از هیچ تلاشی فروگذار نکردند. بیش از چندین و چند نامه حمایتی که برخی بیش از هزار امضای اصحاب رسانه را همراه داشت، فعالیت‌های وسیع در کمپین انتخاباتی او و تلاش بی وقفه در همراه کردن مردم برای رای دوباره به ائتلاف اعتدالی اصلاحی حضور روزنامه نگاران و اهالی رسانه را پشت شیخ اعتدال اثبات کرد، اثباتی که در تداوم امید به ادامه مسیر تغییر و تصحیح شرایط کشور در همه حوزه‌ها از جمله رسانه‌ها و حمایت از آنها بود.

تلاش‌های بی ثمر
موضع عدم بازگشایی انجمن روزنامه‌نگاران ایران که یکی از مطالبات جامعه رسانه‌ای از روحانی بود در طول 4سال ابتدایی اش و علی‌رغم وعده‌های داده شده چندان که باید و شاید حل و فصل نشد، چندین ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۶، علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد وقت در یک مصاحبه مطبوعاتی از تغییر روش دولت در جهت حل مشکل انجمن صنفی گفت: «انجمن صنفی روزنامه نگاران با شرایط سابق ادامه کار نخواهد داد ولی پیرو تفاهمنامه‌ای که وزارت ارشاد با وزارت کار منعقد کرده این تشکل صنفی در شکل جدید کاملا استانی در تمامی‌استان‌ها ادامه پیدا خواهد کرد.» پس از آن که اهالی رسانه دیدند راه‌ها در این مسیر صعب العبور شده، پنجاه و چند نفر از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران اکثرا اصلاح‌طلب به همراه اعضای سابق هیأت مدیره انجمن منحله روزنامه‌نگاران ایران با تشکیل جلسه‌ای اعلام کردند که به عنوان مؤسس در حال تشکیل انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران هستند. این تلاش تازه در نهایت با تمام موافقت‌ها و مخالفت‌های مختلف اعلام موجودیت کرد.

از علی ربیعی وزیر «تعاون کار و رفاه اجتماعی» دولت یازدهم به عنوان نخستین کسی که ایده‌ استانی شدن انجمن‌های روزنامه‌نگاران را مطرح کرد نام برده می‌شود، ایده‌ای که در نبود هیچ انجمن صنفی مادری و به نوعی تحمیلی از سوی روزنامه‌نگاران تهرانی پذیرفته‌ شد چرا که گزینه جایگزینی در چنین شرایطی وجود نداشت. بدرالسادات مفیدی که دبیر انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران است در تشکل جدید سخنگو شد و گفت: «چیزی که الان شکل گرفته مختص استان تهران است و هیچ ربطی به انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران ندارد. انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران هنوز وجود دارد اما در آن پلمب شده و ما همچنان تلاش و پیگیری خود را برای بازگشایی دفتر انجمن و فک پلمب آن ادامه می‌دهیم.» اما او در مصاحبه‌ی دیگری به استفاده از این فرصت دست آمده تأکید کرد و گفت: «موانع زیادی برای بازگشایی مجدد از سوی نهادهایی چون قوه قضائیه یا وزارت کار و امور اجتماعی برای ما ایجاد شده است و آیین‌نامه‌هایی که دست و پای ما را می‌بندد. اما به تازگی دیدیم که در استان تهران چنین فرصتی پیدا شده و بهتر است از این فرصت استفاده کنیم و اگر منتظر بمانیم ممکن است فرصت باز شدن چنین انجمنی را هم از دست بدهیم و با نزدیک شدن انتخابات هم همین امکانی که می‌توانست به نفع روزنامه‌نگاران باشد از دست بدهیم.» ماشاالله شمس‌الواعظین رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران هم «از تشکیل انجمن‌های صنفی استانی در بیش از ۱۶ استان ایران و تشکیل چنین انجمنی در سایر استان‌ها» خبر داد و گفت که «انجمن جدیدالتاسیس هرچند از انجمن صنفی سابق جدا و مستقل است اما جایگزین آن انجمن نیست و خود مطالبه‌ بازگشایی انجمن اصلی را دارد و باید استقبال کرد.»این گفته‌های شمس‌الواعظین در شرایطی بود که خبر آمد از سوی برخی نهادها، هم برای مرتفع شدن مشکل انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران و هم در فرآیند تشکیل انجمن صنفی استانی خط قرمزی برای حضور شخص او وجود داشته و دارد؛ خط قرمزی که باز هم دولتی‌ها در برابرش کوتاه آمدند.

انجمن جدید با تمام آنچه که دولتی‌ها درباره کمک به سرپا شدنش گفتند هنوز به سرانجام نرسیده و درباره علی ربیعی ناخرسندی روزنامه نگاران به خاطر بد عهدی در بازگشایی انجمن صنفی مادر (ایران) و به ناخرسندی از ثبت انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران و بی عملی‌هاو گه گاه کارشکنی‌های وی افزوده شد. اصرار بر تغییر‌ترکیب هیات مدیره از سوی ربیعی آن هم بدون قبول مسئولیت و شفاف‌سازی مانع ثبت انجمن جدید شد تا جایی که هیات مدیره منتخب‌ترجیح داد رایزنی و گفت و گو را به وزیر جدید ولو دوره تازه ربیعی موکول کند.

پیگیری یک مطالبه
پس از پیروزی روحانی در انتخابات ریاست جمهوری 96 بیش از هزار روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای نامه‌ای را امضا کردند و به او یادآور شدند که پیگیر وعده‌های داده شده روحانی هستند و مطالبه خواست‌هایشان را با رئیس جمهور در میان گذاشتند. آنها در نامه‌ای با بیش از هزار امضا خطاب به رئیس جمهور نوشتند: «اگر در دوره اول دولت «تدبیر و امید» بسیاری از وعده‌های انتخاباتی و برنامه‌های اعلامی شما محقق و یا شرایط تحقق آنها فراهم نشد، اکنون به پشتوانه حماسه‌ای که مردم آفریدند، انتظار همگان این است که مطالبات بر زمین مانده مردم به خصوص در حیطه حقوق شهروندی و اقتصاد، در دومین و آخرین دوره دولتتان پاسخ داده شود. دراین میان اما هنوزمطالبات اهالی قلم و مطبوعات که همواره درانعکاس مشکلات و نیازهای مردم، شفاف‌سازی و آگاهی بخشی به آنان پیشگام بوده و شرایط و بسترهای حضورگسترده، فعال و آگاهانه آنها را در عرصه‌های انتخاباتی فراهم کرده اند، برآورده نشده است.» آنها به روحانی یادآور شدند: «اگر قرار باشد وزرا، مدیران یا کارشناسان یک اداره کل، دستور و وعده یک رئیس جمهور را معطل نگه دارند و حقوق شهروندان را نادیده بگیرند، اصل تمرکز گرایی و تفکیک قوا و اقتدار شخص رئیس جمهور مخدوش و در واقع به آرای میلیونی ملت اهانت شده است.» و در آخر نیز خاطرنشان کردند: «به عنوان نمایندگان افکار عمومی، وعده‌های انتخاباتی شما را گوشزد کرده و از دولت دوازدهم که تداوم دولت تدبیر و امید است، بخواهیم که با ابرام بر قانون و استوار کردن نظم در دستگاه‌های اجرایی، زمینه تحقق وعده‌های شما را فراهم کند.»
و آخر. . .
خبرنگار و روزنامه نگار ایرانی روز دارد اما حتی خانه هم ندارد؛ خانه به معنی جایی که متعلق به نهاد مدنی و صنفی و البته مستقل باشد. نه که ندارد، دارد اما پس از تابستان پر التهاب 88 امروز 8سال می‌شود که بسته است. روزنامه نگاران و اهالی رسانه‌ها امید داشتند با روی کار آمدن دولت روحانی خانه روزنامه نگاران نیز مانند خانه سینما باز شود اما نشد خانه‌ای که حداقلی‌ترین خواست و مطالبه اهالی رسانه است و با سقف خواست‌های آنها بسیار فاصله دارد. هنوز هم تمام آنچه وعده شده بود زیر سنگینی این مطالبه و بسیاری دیگر از مطالبات اهالی مطبوعات اعم از آزادی قانون‌مند رسانه‌ها و حمایت از آنها مانده است.