ایجاد مفاهمه، مهمترین ویژگی صالحی

مرجان یگانه پرست- روزنامه بهار
حوزه فرهنگ و هنر، حوزه وسیعی از هنر‌های مختلف است که نیازمند  الزامات و برنامه ریزی‌های اساسی و همچنین با مسائل و معضلات بسیاری پیش روی خود مواجه است.  وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد دولت جدید علاوه بر ایجاد همگرایی در بین اهالی فرهنگ و هنر، با چالش بزرگ‌تری روبه‌رو است  که آن ایجاد مفاهمه و اشتراک بین اهالی فرهنگ با دیگر نهادهای کشوری می‌باشد و امید می‌رود بتواند مشکلات موجود را حل و این نهاد مهم را به اثرگذاری بهتر پیش ببرد. عبدا لرضا گرشاسبی، مدیر آمار، اطلاعات و آموزش معاونت امور فرهنگی در گفتگو با «بهار» از سوابق دکتر صالحی و اثراتی که وزیر پیشنهادی در عرصه فرهنگ و هنر می‌تواند داشته باشد، گفته است که در ادامه خواهید خواند.
***
 لطفا بفرمایید که وزیر پیشنهادی وزارت فرهنگ و ارشاد چقدر می‌تواند به رفع مشکلات و مسائل موجود در عرصه فرهنگ و هنر موثر باشد؟
در شرایط و وضعیتی که حوزه فرهنگ و هنر در آن قرار دارد و تغییرات مدیریتی که این وزارت خانه در چند سال اخیر با آن روبه‌رو شد. وزیر پیشین به دلیل لغو کنسرت‌ها و موارد مختلفی که بروز کرد،‌ترجیح داد که از مسئولیت کناره بگیرد و وزیر بعدی روی کار آمد. ما کماکان با مشکلات مختلفی در حوزه‌های تئاتر، سینما و دیگر حوزه‌ها مواجه هستیم. به نظرم مهمترین ویژگی دکتر صالحی این است که به دلیل سوابق و فعالیت‌هایی که در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه و دانشگاه دارد، می‌تواند مفاهمه قابل توجهی در بین حوزه‌های مختلف فرهنگ و هنر ایجاد کند. ایشان به دلیل تحصیلاتی که در زمینه فلسفه دارند، با محیط آکادمیک و دانشگاهی آشنایی دارند و هم به دلیل سوابق حوزوی با فضا و دیدگاه حوزه بیگانه نیستند. این دو وجه در سابقه ایشان می‌تواند به انجام گفتگو و مفاهمه کمک کند و امید آن است که به فضای تلطیف شده‌ای دست یابیم و سوءتفاهمات و التهابات موجود در جامعه فرهنگ کاهش پیدا کند. امیدواریم که با حضور ایشان به اعتدالی در گفتگوهای فرهنگی برسیم.

شناخت ایشان از دو حوزه حوزه و دانشگاه به تجمیع آرا و دیدگاه‌ها کمک خواهد کرد و به گفته شما منجر به ایجاد مفاهمه خواهد شد اما فکر نمی‌کنید که در حوزه‌های مختلف فرهنگ و هنر نیاز به عملکرد قاطعانه‌تر و متعهدانه‌تری از سوی وزارت ارشاد هستیم؟ البته قاطعیتی که ناشی از رسیدن به مفاهمه است.
به نظرم در فضای کلی فرهنگ و هنر کشور، سهم وزارت ارشاد چندان وسیع نیست زیرا هم از نظر بودجه و هم از نظر دامنه تاثیر و ارتباط، سهم کمتری داریم، در نتیجه امکان عملیاتی ما را محدود می‌کند. از نظر جایگاه فکری هم ارشاد متکی و متعهد به برنامه‌های بالادستی است و تنها در چارچوب خاصی می‌تواند عمل کند. شاید لازم باشد که محدوده عملکرد وزارت ارشاد را دقیق‌تر‌ترسیم کنیم بعد انتظارات مان را براساس این محدوده و امکانات دنبال کنیم. اختیارات و وظایفی که اکنون بر عهده وزارت ارشاد است، کوچکتر از فضایی است که در دست سایر بخش‌های فرهنگی قرار داده شده است. تاثیر صدا و سیما به مراتب خیلی بیشتر از وزارت ارشاد است اما انتظاری که در اذهان عمومی از ارشاد می‌رود، بیشتر است. به طور مثال در اشاعه فرهنگ حجاب، همه متولی اصلی را ارشاد می‌دانند، در حالی که مگر ارشاد چقدر می‌تواند در این زمینه اثرگذاری کند؟ این وزارت خانه در مقایسه با تاثیر تلویزیون نیست.

 اینکه صدا و سیما از دامنه تاثیر وسیع‌تری با مخاطب برخوردار است، شکی نیست اما فراموش نکنیم که وزارت ارشاد یک نهاد تصمیم گیرنده و قانون گذار است و در نتیجه می‌تواند عملیاتی‌تر در جامعه اثرگذار باشد. انتظار این است که این نهاد کارشناسانه و البته مسئولانه هم عمل کند، موافق نیستید؟ این نهاد با اینکه مراکزی را مسئول ارائه مجوز در حوزه‌های مختلف نشر یا نمایش و سینما کرده است اما در قبال نهادهای تحت نظارت خود هم مسئولانه عمل نمی‌کند و عملکردی ملاحظه گرانه در قبال نهادهای معترض دیگر داشته است.
این نکته درست است و جناب صالحی درصددند که این مشکلات را رفع کنند و ایشان در مصاحبه تلویزیونی خودشان هم به این نکته اشاره کردند که وقتی مجوز محصولات فرهنگ و هنری از سوی یک نهاد قانونی و دولتی صادر می‌شود، نباید از طرف هیچ نهاد دیگری لغو شود. این اعمال نظرات و لغو برنامه‌ها از سوی مراکزی بوده است که دارای موقعیت خاصی در سیستم هستند و برای رفع این مشکل قاطعانه عمل کردن نتیجه بخش نیست، به‌خصوص در زمینه فرهنگ و هنر. این حوزه نیاز به گفتگو و مذاکره دارد که در طی زمان حاصل می‌شود. این موارد در موقعیت‌های زمانی خاصی چون زمان انتخابات پررنگ‌تر هم می‌شوند اما در نهایت ورود هر دو نگاه مذهبی و فرهنگی باید در کنار هم قرار بگیرند و به یک نظر مشترک برسند تا مسائل موجود هم حل شوند. به نظر می‌رسد در این حوزه، مرجعی که به این دو حوزه اشراف داشته باشد و بتواند اشتراکات لازم را مهیا کند، نداشته ایم. حتی در قوه قضاییه هم در حل مسائل دقیق عمل نمی‌شود زیرا این ضعف حقوقی وجود دارد. اگر ارشاد اشتباه کرده، باید این نهاد مسئولیت حقوقی آن را بر عهده بگیرد و اگر نهاد دیگری مسئله ساز شده است، باید آنها مسئولیت مشکلات را برعهده بگیرند اما این ضعف در قانون حل نشده باقی مانده است. قوه قضاییه هم تمایلی به حل مسئله از خود نشان نداده است در این زمینه از دکتر صالحی هم سوال شده است و ایشان مترصد این است که گفتگوهایی پیگیرانه با نهادهای مختلف انجام بدهند تا نتیجه‌ای حاصل شود. لازم است مقدماتی طی شود تا به سمت حل مسئله پیش برویم. بر اساس این سوابق و موارد موجود معتقدم که قاطعانه عمل کردن پاسخگوی مشکلات نیست و به نظرم مهمترین ابزار ما گفتگوست که وزیر پیشنهادی از امتیاز بالایی در این زمینه برخوردار است.

 رئیس جمهور در جلسه دفاع از وزرا به مداخله نهادهای دیگر در وزارت ارشاد اشاره کرده‌اند و از مجلس خواسته‌اند تا اگر این موارد در حیطه اختیارات ارشاد نیست، این مسئله را مشخص کنند. در این باره چه نظری دارید؟
به نظرم وقتی ایشان مجلس را میانجی حل این مسئله می‌کنند، خواستار حل خلا قانونی آن هستند. این هم نوعی گفتگو است که مسائل در مجلس مطرح شود و راه حلی برای آن ارائه شود. منظورشان رسیدن به یک اشتراک نظر در قوه مجریه، مقننه و دیگر نهادهای مرتبط است.

 در حوزه‌های مختلف فرهنگ و هنر با مشکلات مختلفی روبه رو هستیم اما در طی انتخابات شاهد حمایت همه جانبه فعالان این عرصه از دولت دوازدهم بودیم. وزیر پیشنهادی نسبت به این فعالان چگونه عمل و چه خدماتی به آنها ارائه خواهد کرد؟
 دکتر صالحی در حوزه نشر و کتاب حضور موثری داشتند. در حالی که در دوره قبل ناشران و اهالی قلم ارتباط ضعیفی با ارشاد داشتند ولی از وقتی که ایشان در این حوزه حضور یافتند، ارتباط آنها دوباره احیا شد. در ادامه فعالیت دکتر صالحی برای سیاست‌گذاری‌ها از صاحب نظران نظرخواهی کردند و از آنها کمک گرفتند. حتی قرار نبود ایشان در دولت جدید حضور فعال داشته باشند اما اهالی قلم طومار نوشتند و هم اکنون هم از ایشان حمایت کرده‌اند زیرا ایشان نشان دادند که در فرهنگ مکتوب کشور دارای حسن خلق و مشرب خوبی دارند و ارتباط اهالی فرهنگ را تقویت کردند.

 فکر می‌کنید ایشان در قبال دیگر حوزه‌ها که از در طی انتخابات از دولت حمایت کردند و مطالباتی دارند، چگونه عمل خواهند کرد؟
امیدوار هستیم که ایشان مشی شان را در سایر حوزه‌ها نشان دهند و باعث تفاهم و اشتراک دیدگاه‌ها شوند. امیدوار هستیم همان طور که اهالی قلم از ایشان حمایت کردند، دیگر اهالی فرهنگ و هنر هم از مشی و وسعت نظر ایشان استقبال کنند. اگر بخواهم مستندتر درباره ایشان توضیح بدهم باید به تولید کتاب به عنوان یک شاخص اشاره کنم. تولید کتاب از سال 84 روندی نزولی داشت ولی از سال 92 به این سمت از رکود بیرون آمده و رشد صعودی را تجربه کرده است. در بخش شمارگان و تیراژ کتاب به یک خط افقی رسیده و از سیر نزولی خارج شده است. این از مصادیق آماری تاثیر حضور ایشان در ارشاد بوده است و می‌توانیم امیدوار باشیم که این وضعیت در سایر حوزه‌ها هم انجام شود.