به روز شده در ۱۴۰۳/۰۱/۰۹ - ۲۱:۵۸
 
۰
تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۶/۰۸ ساعت ۱۱:۱۸
کد مطلب : ۱۳۵۸۶۳

حفظ اعتبار و میراث فرهنگی

یکتا تاجیک- روزنامه بهار
مدت‌ها تبدیل کاربری خانه‌های بزرگان ادب و هنر، حفاظت از آثار و میراث فرهنگی آنها و همچنین احداث و ساخت مراکز بزرگ فرهنگی دغدغه شهر‌های بزرگی چون تهران بوده و هست. در این راستا بسیاری از خانه‌های بزرگان ادبی و هنرمندان در مسیر تخریب قرار گرفتند و آسیب دیدند و هیچ ارگانی اقدام جدی نکرد. آثار برخی از هنرمندان و ادیبان از دست رفت و به دلیل عدم بایگانی و مراقبت اصولی لطمه خورد. امروزه حفظ و حراست از این آثار و بافت‌های فرهنگی، امری بدیهی در جهت حفظ میراث فرهنگی‌مان محسوب می‌شود. این دغدغه بسیاری از شهروندان و اهالی فرهنگ بود و رفته رفته جدی گرفته شد و حال آن دغدغه‌ها و درخواست‌ها منجر به بروز  اتفاقات خوب و ارزشمندی شده است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. نکته آنکه اقدام به حفاظت و توجه به مراکز فرهنگی که بخشی از میراث ملی ما هستند، ضمن نگهداشت این داشته‌های ارزشمند و انتقال داده‌های مهم اطلاعاتی به مخاطب علاقه‌مند خود موجب جذب گردشگر نیز می‌شوند. گردشگرانی که از علاقه‌مندان تاریخ، هنر یا فرهنگ هستند و این مراکز هم موزه‌هایی از آثار هنرمندان و فعالان فرهنگی می‌شوند و جالب‌تر اینکه نمایشگر سبک زندگی هنرمندان و فعالان فرهنگی هستند.
***
نصب «کاشی‌های ماندگار»
طرح نصب «کاشی ماندگار» سردر خانه‌ اهالی فرهنگ و هنر از اردیبهشت امسال به همت سازمان میراث فرهنگی آغاز شده و تاکنون  در محل سکونت دست‌کم ۲۵۰ نفر از هنرمندان مطرح و نام‌آشنای کشور مزین به این کاشی شده است. این کاشی نخستین بار بر سر خانه‌ «ایران درودی» و در ادامه خانه‌ «جواد مجابی» و «ناصر مسعودی» ماندگار شد. اقدام ارزشمندی که سال‌ها فعالان فرهنگی درخواست توجه و حضانت از خانه‌های مهم فرهنگی را داشتند.در همین مدت کوتاه، 18کاشی ماندگار سر در خانه‌ هنرمندان مختلف نصب شده است؛ از این جمله می‌توان به «سردر کتابخانه مرکز نشر آثار استاد علامه محمدتقی جعفری، فیلسوف، مترجم، مفسر نهج‌البلاغه، مولوی‌شناس و جامعه‌شناس» ، «نادر ابراهیمی، داستان‌نویس، مترجم، کارگردان و مدرس فقید هنر» و «مسعود عرب‌شاهی، نقاش و مجسمه‌ساز» ، «حسن ارژنگ‌پور، نقاش و مجسمه‌ساز» و «لوریس چکناواریان، آهنگساز و رهبر ارکستر» ، «شهریار عدل» باستان‌شناس و عضو ایکوموس جهانی و «سید محمد محیط طباطبایی» پژوهشگر تهران قدیم اشاره کرد.

در ادامه این اقدام اخیرا این کاشی‌ها به خانه داود رشیدی رسیدند و سر در آن، دو کاشی به نام داود رشیدی و همسرش احترام برومند زده شد. خانه این دو هنرمند پنجم شهریورماه میزبان هفدهمین و هجدهمین «کاشی ماندگار» سازمان میراث فرهنگی بود که در نخستین سالروز درگذشت داود رشیدی، بازیگر تئاتر، تلویزیون و سینما بر سردر خانه او و همسرش نصب شد.برومند دراین‌باره بیان کرد: مدتی قبل از سازمان میراث فرهنگی تماس گرفتند که قصد دارند کاشی‌ای با نام آقای رشیدی برمنزل ما نصب کنند که کاری ارزشمند بود و تشکر کردم. البته گفته شد که یک کاشی هم به نام من نصب شود که من خواهش کردم این اتفاق نیفتد تا ارزش آن بالا بماند ولی نظر دوستان براین بود که به دلیل همراهی من در تمام این سال‌ها با آقای رشیدی و همچنین ناشناس نبودن خودم برای مردم، این کاشی نصب شود که فقط می‌توانم بابت آن قدردانی کنم. این هنرمند با بیان اینکه  باید طرز فکر هنرمند زنده نگه‌ داشته شود، افزود: این اقدام ارزشمند نشان می‌دهد که میراث‌فرهنگی که یک نهاد دولتی است، به دانشمندان، نویسندگان، شعرا و هنرمندان اهمیت می‌دهد و همه سلایق در این طرح مدنظر قرار داده شده است. برومند تاکید کرد: 19 سال است که در این خانه ساکن هستیم. منزل ما همیشه محل رفت‌وآمد هنرمندان بسیاری مانند محمدعلی کشاورز، عزت‌الله انتظامی، رضا بابک، امیر اثباتی و. . . بوده و هنوز هم هست.

تبدیل کاربری خانه‌های بزرگان ادب و هنر به پاتوق – موزه‌های فرهنگی
علاوه بر نصب کاشی‌های ماندگار که نوعی نشان دار کردن خانه‌های فعالان فرهنگی است و در جهت حفظ اعتباری که این خانه‌ها دارند، اما برخی از آنها قابلیت تبدیل شدن به پاتوق‌های فرهنگی و هنری را دارند. خانه هایی که مشمول سوابقی از تاریخ و فرهنگ هستند و می‌توانند پاتوق و محل گرد هم آمدن علاقه مندان امور فرهنگی شوند. و از این دست خانه‌ها کم نیستند چون بزرگان متعددی به خصوص در شهر تهران روزگار گذرانده‌اند. یکی از خانه‌هایی که قرار است پاتوق فرهنگی شوند، خانه آقای بازیگر، عزت‌الله انتظامی است که در دست اجرا قرار گرفته و همچنین خانه سیمین و جلال که قرار است پاتوق فرهنگی اهالی ادبیات ‌شود. احیا و باز زنده‌سازی خانه مشاهیر و نخبگان، پاسداشت منزلت نویسندگان به عنوان پایه‌های فرهنگ و هنر در جامعه،‌ترویج ارزش‌ها و اندیشه‌های نخبگان هنر و ادبیات، کمک به فهم دقیق آثار هنری در ارتباط با زمینه ایجاد آن،‌ترویج تفرج هدفمند و هدایت شده، توسعه فضاهای فرهنگی به مثابه منشأ اثرگذاری در جامعه، زنده نگه داشتن وجوه تاریخی زندگی هنرمندان در خدمت تاریخ هنر، ارتقاء سطح عمومی فرهنگ، ایجاد نشانه‌های شهری با اتکا به باورها و ارزش‌های جامعه و ایجاد کانون‌های اجتماعی برای اقشار هنرمند از جمله اهداف این پروژه به شمار می‌آید.

مدیرعامل توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران با اشاره به مرمت منزل جلال آل‌احمد و سیمین دانشور گفت: این مجموعه به‌عنوان اولین خانه موزه منطقه یک، پاتوق فرهنگی می‌شود. علیرضا جعفری، با بیان اینکه حفاظت، مرمت و احیای بناها، مجموعه‌ها، محوطه‌ها و بافت‌های فرهنگی و تاریخی بسیار ضرورت دارد، افزود: در مرمت و بازسازی پروژه سیمین و جلال همواره مبانی نظری مرمت ابنیه تاریخی به صورت علمی مدنظر قرار گرفته است.
وی  با اشاره به اینکه هدف اصلی ما ضمن مقاوم‌سازی و اصلاح موارد پر مخاطره، تاکید بر مداخله حداقلی برای حفظ اصالت بنا است، بیان داشت: هرچند این مجموعه از کاربری شخصی تبدیل به مجموعه‌ای با کاربری عمومی (موزه) شده است، اما تمامی عملیات‌های استحکام بخشی و مقاوم‌سازی ضمن حفظ اصول مرمت و احیا، براساس مداخله حداقلی صورت گرفته است. جعفری به برخی اقدامات صورت گرفته در این بنا از جمله محوطه‌سازی، کف‌سازی و نازک‌کاری، ایمن‌سازی و تعبیه مسیر دسترسی آب انبار قدیمی که در جریان مرمت و بازسازی پدیدار شده و همچنین نورپردازی مجموعه اشاره و خاطر نشان کرد: مجموعه‌های الحاقی همچون فضاهای خدماتی و رفاهی نیز با توجه به مبانی نظری همجواری در یک بنای تاریخی، صورت گرفته است.

مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران به مرمت و احیای کتابخانه مرحوم جلال آل‌احمد اشاره کرد و گفت: مرمت اشیای خانه موزه سیمین و جلال نیز انجام شده است. به گفته جعفری سبک و شیوه قدیم در طراحی و چینش اشیای متعلق به منزل  سیمین و جلال به مانند گذشته به نمایش درمی‌آید تا بازدیدکنندگان در عین بازدید با حس و حال  و هوای این مجموعه بیشتر انس بگیرند. گفتنی است در راستای توسعه فضاهای فرهنگی و هنری در سطح شهر تهران و با هدف باز زنده‌سازی خانه‌های مشاهیر و بزرگان و پاسداشت منزلت نویسندگان به عنوان پایه‌های فرهنگ و هنر در جامعه، منزل مسکونی جلال آل احمد و سیمین دانشور با مساحت ۴۲۰ متر مربع به تملک شهرداری تهران درآمده و به همت شرکت توسعه فضاهای فرهنگی مرمت و بازسازی شد. خانه جلال آل احمد و سیمین دانشور در منطقه ۱ شهرداری تهران و در فاصله کمی از میدان قدس و در محله دزاشیب واقع شده و شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران مسئولیت مرمت و بازسازی آن را به عهده دارد.

احداث مجموعه‌ای چند وجهی به نام «باغ کتاب»
طرح احداث باغ کتاب در تهران که از چند سال پیش مورد توجه مسئولان بوده، اخیرا در دستور کار مسئولان فرهنگی قرار گرفته و شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز تاکید ویژه‌ای بر اهمیت و ضرورت اجرای آن دارد. این مرکز فرهنگی محلی برای حضور فرهیختگان، نخبگان و اهالی قلم خواهد بود و می‌تواند محفلی برای جوانان و علاقه مندان محصولات فرهنگی شود. فضایی بزرگ و گسترده که می‌تواند با حدود 7000 مترمربع فضای مفید فعلی 35000میلیون عنوان کتاب را در خود جای دهد. این فضای فرهنگی ضمن ایجاد فضایی برای آموزش و کتاب خوانی، عرصه‌ای برای دیگر محصولات فرهنگی چون سینما و نمایش فیلم و امثال آن خواهد شد و از آنجا که در مرکز شهر قرار گرفته است و مجموعه‌ای از محصولات فرهنگی مختلف را در خود دارد، می‌تواند خوراک فکری و ذهنی جمع بزرگی از علاقه مندان را تامین کند.این مرکز فرهنگی به رغم انتقاداتی که به دلیل بروز‌ترافیک شهری می‌شود و همچنین بیم اینکه ویترینی از کتاب‌ها شود و خرده کتاب فروشان را از رده خارج کند و مواردی از این دست، چند ویژگی مهم هم دارد که نمی‌توان از آنها چشم پوشید. ارتباط حضوری مخاطب با کتاب در محیطی مفرح و آرام، ایفای نقش به عنوان یک هماهنگ کننده در فرآیند تولید و انتشار، ارتقای استانداردهای تولید و نشر افزایش تعامل تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نشر، ‌ترویج نوآوری‌ها و فناوری‌های حوزه نشر، دسترسی مخاطبان بین‌المللی و حضور مؤثر و آبرومند در فضای بین‌المللی کتاب از جمله ویژگی‌های برتر آن است.

الزام اقدامات فرهنگی در آینده
زمانی احداث فرهنگسراها و مراکز فرهنگی مختلف در راس برنامه‌های معاونت فرهنگی شهرداری بود و این روند در نوع خود، اقدام موثری در جهت متمرکز کردن و ارائه خدمات فرهنگی به شهروندان بود اما در راستای بزرگ شدن شهر و قوانین زندگی مدرن که منوط به شبکه‌های اجتماعی و تجربه‌های جمعی شده است، اقدامات جدید فرهنگی الزام پیدا می‌کند. در نتیجه پردیس‌های فرهنگی و مراکز تجاری مولتی مدیایی که دارای سینما و مراکز فرهنگی مختلف هستند، نیز در برنامه‌های آینده شهری قرار گرفتند و این فرآیند در آینده بازتاب‌های خوبی خواهد داشت زیرا محصولات فرهنگی و هنری به سبد فرهنگی خانواده‌ها و جامعه افزوده خواهد شد.