تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۹/۲۹ ساعت ۱۱:۳۱
کد مطلب : ۱۴۱۰۳۶
اعتراض بودجه دولتی برای نهادهای فرهنگی و دینی
محمد توكلی
آیت الله یوسف صانعی، از مراجع عظام تقلید در جلسه درس خارج فقه روز یکشنبه خود با اشاره به انتقادات روزهای اخیر به لایجه بودجه 97 نسبت به وجود بودجه دولتی برای حوزه‌های علمیه اعتراض کرده و آن را نشانه‌ای از دور افتادن حوزویان از مفهوم «استقلال حوزه از حاکمیت» دانسته‌اند. بودجه دولتی برای نهادهای فرهنگی و دینی به طور عام و حوزه‌های علمیه به طور خاص از جمله موضوعاتی است که در سال‌های اخیر بیشتر از قبل مورد توجه جامعه قرار گرفته است و پرسش‌ها، ابهامات و اعتراضاتی را سبب شده است. این انتقادات در گذشته کمتر در فضای رسمی مجال طرح پیدا می‌کرد اما امسال به دلیل شفافیت دولت در موضوع بودجه و همینطور افزایش ابزارهای اطلاع رسانی و به طور کلی بالا رفتن آگاهی‌های مردم بیشتر از قبل شنیده می‌شود.
حالا و در چنین شرایطی یکی از مراجع تقلید نیز همصدا با جامعه در پی آن است که این اعتراض را به گوش تصمیم گیران کشور برساند. آیت الله صانعی در این باره به بازدهی بودجه اختصاص یافته تاکید می‌کند و می‌گوید: «بیت المال مسلمین و دین امانتی در دستان شماست و تک تک مردم از صغیر و کبیر در آن سهیم هستند پس در اختصاص بودجه به بازده بودن آن توجه کنید.»
این مرجع تقلید درباره بودجه اختصاص یافته برای حوزه علمیه معتقد است: «حوزه باید بر پایه خودش و مردم بایستد، بدانیم روایات دارد در مورد کسی که دنبال علوم دینی می‌رود، خداوند روزی او را «من حیث لا یحتسب» می‌رساند؛ نترسید و فکر نکنید که باید وابسته شویم و اگر وابسته نشویم چنین و چنان می‌شود بلکه خداوند روزی‌ها را مقدر کرده و آنچه را که او مقدر کرده است همان مقدرات می‌رسد کمااینکه خداوند «من حیث لا یحتسب» روزی حوزه‌های علمیه و روحانیت را رسانده است.»
آیت الله صانعی در پایان با تذکری اخلاقی به مسئولان کشور می‌گوید: «بیت المال مسلمین امانتی در دستان شماست و صغیر و کبیر در آن سهم دارند، آن بیماری که پول دارو ندارد، آن معتادی که از بیکاری به اعتیاد کشیده شده، کسانی که براثر طلاق زندگیشان بهم خورده، همه در آن سهم دارند پس هربودجه‌ای که می‌خواهید بدهید به بازده بودن آن توجه کنید. حوزه علمیه نباید به دولت‌ها وابسته و آلوده به بودجه دولتی شود، دولت‌ها می‌آیند و می‌روند. بودجه‌ها تصویب می‌شوند و می‌گذرد. زمان‌ها باهم اختلاف دارند، آنچه می‌ماند عمل صالح و شایسته است و آنچه در امور موثر است خدای بزرگ است.»
دغدغه این مرجع تقلید که در گذشته نیز از سوی برخی دیگر از چهره‌های حوزوی و سیاسی مطرح شده است بر این پایه استوار است که در سنت حوزوی مسئله استقلال حوزه از حاکمیت در همیشه تاریخ از اهمیت بسیار بالایی برخورد بوده است. هنگامی که به گذشته حوزه علمیه و به طور کلی نهاد روحانیت نگاهی می‌اندازیم شاهد آن هستیم که همواره حوزه، مرجعیت و روحانیت با استقلال از حاکمان خود را در جایگاه ملجاء و پناه متن جامعه قرار داده است به طوری که مردم علاوه بر پرسش‌ها و مسائل فقهی و دینی خود هنگام شکایت از دست حاکمان نیز دست به دامان روحانیت و حوزه‌های علمیه می‌شدند.
واقعیت آن است که وابستگی حوزه‌های علمیه و روحانیون به بودجه‌های حکومتی سبب آن خواهد شد که اعتماد مردم به نهاد روحانیت کاهش یافته و از سوی دیگر شاهد به وجود آمدن تعارفاتی میان حوزه و حاکمیت باشیم. در همین باره می‌توان گفت که یکی از دلایل تاکید بنیانگذار جمهوری اسلامی بر دوری روحانیون از مدیریت اجرایی کشور به همین خاطر بود که آنان به جای آنکه به دلیل حضور در چرخه مدیریت و یا وابستگی به نظام سیاسی از طریق بودجه و موضوعات دیگر توجیه گر مدیریت کشور باشند در کنار مردم و همگام با جامعه به رویه‌های نادرست اعتراض کرده و به اصلاح آن بپردازند. از طرف دیگر اختصاص بودجه‌های قابل توجه به نهادهای فرهنگی و دینی که در اغلب موارد هم آنطور که باید و شاید نظارتی بر آن‌ها نیست و بدون در نظر گرفتن بازده آن، این سوال عمومی را ایجاد کرده است که آیا دولت‌ها در هنگام بودجه نویسی به الفبای علم اقتصاد که دقت درالویت هاست توجهی نشان می‌دهند؟
نظارت پذیر کردن جدول شماره 17 در بودجه97 را می‌توان گام اولیه‌ای برای نگاهی دوباره به اختصاص بودجه به نهادهای فرهنگی و دینی دانست اما این مسیر شفاف ساز همچنان باید ادامه پیدا کند. شنیده‌ها از بهارستان حاکی از آن است که نهادهای قدرت از همین حالا فشارهای شدیدی را برای افزایش بودجه چنین نهادهایی و کاهش بُعد نظارتی آن به نمایندگان مجلس آغاز کرده اند. حال باید منتظر ماند و دید که آیا نمایندگان صدای اعتراضی جامعه و مرجعیت دینی را خواهند شنید و در هنگام بررسی بودجه97 رفتاری مسئولانه از خود نشان می‌دهند و یا تحت تاثیر متنّفذانی قدرتمند تسلیم خواهند شد و به همان رویه‌های نادرست و غیرشفاف گذشته ادامه می‌دهند.
آیت الله یوسف صانعی، از مراجع عظام تقلید در جلسه درس خارج فقه روز یکشنبه خود با اشاره به انتقادات روزهای اخیر به لایجه بودجه 97 نسبت به وجود بودجه دولتی برای حوزه‌های علمیه اعتراض کرده و آن را نشانه‌ای از دور افتادن حوزویان از مفهوم «استقلال حوزه از حاکمیت» دانسته‌اند. بودجه دولتی برای نهادهای فرهنگی و دینی به طور عام و حوزه‌های علمیه به طور خاص از جمله موضوعاتی است که در سال‌های اخیر بیشتر از قبل مورد توجه جامعه قرار گرفته است و پرسش‌ها، ابهامات و اعتراضاتی را سبب شده است. این انتقادات در گذشته کمتر در فضای رسمی مجال طرح پیدا می‌کرد اما امسال به دلیل شفافیت دولت در موضوع بودجه و همینطور افزایش ابزارهای اطلاع رسانی و به طور کلی بالا رفتن آگاهی‌های مردم بیشتر از قبل شنیده می‌شود.
حالا و در چنین شرایطی یکی از مراجع تقلید نیز همصدا با جامعه در پی آن است که این اعتراض را به گوش تصمیم گیران کشور برساند. آیت الله صانعی در این باره به بازدهی بودجه اختصاص یافته تاکید می‌کند و می‌گوید: «بیت المال مسلمین و دین امانتی در دستان شماست و تک تک مردم از صغیر و کبیر در آن سهیم هستند پس در اختصاص بودجه به بازده بودن آن توجه کنید.»
این مرجع تقلید درباره بودجه اختصاص یافته برای حوزه علمیه معتقد است: «حوزه باید بر پایه خودش و مردم بایستد، بدانیم روایات دارد در مورد کسی که دنبال علوم دینی می‌رود، خداوند روزی او را «من حیث لا یحتسب» می‌رساند؛ نترسید و فکر نکنید که باید وابسته شویم و اگر وابسته نشویم چنین و چنان می‌شود بلکه خداوند روزی‌ها را مقدر کرده و آنچه را که او مقدر کرده است همان مقدرات می‌رسد کمااینکه خداوند «من حیث لا یحتسب» روزی حوزه‌های علمیه و روحانیت را رسانده است.»
آیت الله صانعی در پایان با تذکری اخلاقی به مسئولان کشور می‌گوید: «بیت المال مسلمین امانتی در دستان شماست و صغیر و کبیر در آن سهم دارند، آن بیماری که پول دارو ندارد، آن معتادی که از بیکاری به اعتیاد کشیده شده، کسانی که براثر طلاق زندگیشان بهم خورده، همه در آن سهم دارند پس هربودجه‌ای که می‌خواهید بدهید به بازده بودن آن توجه کنید. حوزه علمیه نباید به دولت‌ها وابسته و آلوده به بودجه دولتی شود، دولت‌ها می‌آیند و می‌روند. بودجه‌ها تصویب می‌شوند و می‌گذرد. زمان‌ها باهم اختلاف دارند، آنچه می‌ماند عمل صالح و شایسته است و آنچه در امور موثر است خدای بزرگ است.»
دغدغه این مرجع تقلید که در گذشته نیز از سوی برخی دیگر از چهره‌های حوزوی و سیاسی مطرح شده است بر این پایه استوار است که در سنت حوزوی مسئله استقلال حوزه از حاکمیت در همیشه تاریخ از اهمیت بسیار بالایی برخورد بوده است. هنگامی که به گذشته حوزه علمیه و به طور کلی نهاد روحانیت نگاهی می‌اندازیم شاهد آن هستیم که همواره حوزه، مرجعیت و روحانیت با استقلال از حاکمان خود را در جایگاه ملجاء و پناه متن جامعه قرار داده است به طوری که مردم علاوه بر پرسش‌ها و مسائل فقهی و دینی خود هنگام شکایت از دست حاکمان نیز دست به دامان روحانیت و حوزه‌های علمیه می‌شدند.
واقعیت آن است که وابستگی حوزه‌های علمیه و روحانیون به بودجه‌های حکومتی سبب آن خواهد شد که اعتماد مردم به نهاد روحانیت کاهش یافته و از سوی دیگر شاهد به وجود آمدن تعارفاتی میان حوزه و حاکمیت باشیم. در همین باره می‌توان گفت که یکی از دلایل تاکید بنیانگذار جمهوری اسلامی بر دوری روحانیون از مدیریت اجرایی کشور به همین خاطر بود که آنان به جای آنکه به دلیل حضور در چرخه مدیریت و یا وابستگی به نظام سیاسی از طریق بودجه و موضوعات دیگر توجیه گر مدیریت کشور باشند در کنار مردم و همگام با جامعه به رویه‌های نادرست اعتراض کرده و به اصلاح آن بپردازند. از طرف دیگر اختصاص بودجه‌های قابل توجه به نهادهای فرهنگی و دینی که در اغلب موارد هم آنطور که باید و شاید نظارتی بر آن‌ها نیست و بدون در نظر گرفتن بازده آن، این سوال عمومی را ایجاد کرده است که آیا دولت‌ها در هنگام بودجه نویسی به الفبای علم اقتصاد که دقت درالویت هاست توجهی نشان می‌دهند؟
نظارت پذیر کردن جدول شماره 17 در بودجه97 را می‌توان گام اولیه‌ای برای نگاهی دوباره به اختصاص بودجه به نهادهای فرهنگی و دینی دانست اما این مسیر شفاف ساز همچنان باید ادامه پیدا کند. شنیده‌ها از بهارستان حاکی از آن است که نهادهای قدرت از همین حالا فشارهای شدیدی را برای افزایش بودجه چنین نهادهایی و کاهش بُعد نظارتی آن به نمایندگان مجلس آغاز کرده اند. حال باید منتظر ماند و دید که آیا نمایندگان صدای اعتراضی جامعه و مرجعیت دینی را خواهند شنید و در هنگام بررسی بودجه97 رفتاری مسئولانه از خود نشان می‌دهند و یا تحت تاثیر متنّفذانی قدرتمند تسلیم خواهند شد و به همان رویه‌های نادرست و غیرشفاف گذشته ادامه می‌دهند.
