بهار نیوز - «چهارشنبه‌سوری» را نسوزانیم

تفاوت برگزاری یك جشن ملی و دیرینه ایرانیان در گذشته و حال

روزنامه بهار: چهارشنبه سوری یکی از جشن‌هاي ایرانی است که در شب آخرین چهارشنبه سال (سه شنبه شب) برگزار مي‌شود.در شاهنامه فردوسی اشاره‌هايي درباره بزم چهارشنبه‌اي در نزدیکی نوروز وجود دارد که نشان دهنده کهن بودن این جشن است. مراسم سنتی مربوط به این جشن ملی، از دیرباز در فرهنگ سنتی مردمان ایران زنده نگاه داشته شده است اما در چند سال اخیر شاد این هستیم که چهارشنبه سوری تبدیل به روزی شده که هیچ رنگ و بویی از جشن ندارد در عوض صحنه تمام عیاری از جنگ را مجسم مي‌کند. صدا‌هاي وحشت ناک و وسایل آتش بازی ساخت چین هر سال مجروحان زیادی را به همراه دارد و همین موضوع نیز باعث شده که این جشن بیش تر از این که فضایی برای شادی فراهم کند رعب وحشت را در دل ملت ایران به وجود بیاورد.

چهار شنبه سوری
واژه چهارشنبه سوری از دو واژه چهارشنبه که نام یکی از روزهای هفته است و سوری که به معنی سرخ است ساخته شده است. مردم زمان غروب آفتاب آتش روشن مي‌کنند و از روی آن مي‌پرند و مي‌خوانند:«زردی من از تو، سرخی تو از من» و این گونه بیماری ها و ناراحتی ها و نگرانی‌هاي سال کهنه را به آتش مي‌سپارند، تا سال نو را با آسودگی و شادی آغاز کنند. چهارشنبه سوری جشنی نیست که وابسته به دین یا قومیت افراد باشد و در میان عموم ایرانیان رواج دارد. یکی دیگر از مراسم مخصوص چهارشنبه سوری آن بوده که کوزه کهنه‌اي را برمی داشتند و در آن مقداری نمک و ذغال و سکه ده شاهی مي‌انداختند و هر یک از افراد خانواده یک بار کوزه را دور سر مي‌چرخاند و نفر آخری آن کوزه را از پشت بام، به کوچه مي‌افکند و مي‌گفت:«درد و بلای ما بـِرَه توی کوزه و بـِرَه توی کوچه» رسم دیگری که از قدیم در ایران متداول است، تهیه و خوردن آجیل چهارشنبه سوری است. این آجیل شور و شیرین، مانند آجیل مشگل گشاست؛ تهیه این آجیل را برای استجابت یک مراد نذر مي‌کنند. خوردن این آجیل در شب چهارشنبه سوری، به اعتقاد مردم باعث شگون و خوش یمنی است. از دیگر مراسم مربوط به چهارشنبه سوری، فالگوش ایستادن است؛ بدین معنی که کسانی که حاجتی دارند، نیت مي‌کنند و سر چهار راه یا در معبری فالگوش مي‌ایستند و به حرف نخستین عابری، که از کنارشان مي‌گذرد توجه مي‌کنند و هر کلام که از دهان او درآید در استجابت مراد خود به فال بد یا خوب مي‌گیرند، اگر گفته عابری موافق با آرزوی صاحب حاجت باشد آن آرزو را برآورده شده مي‌دانند. از رسم‌های دیگری كه در گذر زمان ضمیمه سنت چهارشنبه سورى شد و عمرى پاینده یافت، قاشق زنى است. این مراسم بنا به روایات متعدد در برهه‌هاى زمانى ویژه‌اي متولد شد. برخى این مراسم را از ابتدا همراه و بخشى از جشن آخرین سه شنبه سال مى‌دانند. عده‌اي دیگر علاوه بر آتش بازى رسم ویژه‌اي براى هر شهر و منتسب به آن مى‌دانند. آنها معتقدند، جشن چهارشنبه سورى یك جشن ملى بوده و هر محلى براى خودش سنتى خاص دارد. سنت قاشق زنى براى اغلب تهرانى‌ها آشنا و ملموس است. البته این رسم در برخى شهرهاى دیگر ایران وجود دارد و بعضى شهرها فاقد این گونه رسومند.

چهارشنبه سوزی
چندسالی است که بساط فال گوش ایستادن و قاشق زنی و جشن پایکوبی از میان مردم جمع شده و بساط ترقه بازی و وسایل آتش‌زای ساخت چین که از کیفیت خوبی نیز برخوردار نیست پهن است و شاهد هستیم که هر سال صدمات جبران ناپذیری شامل برخی افراد جامعه شده است. هر چه به روز چهارشنبه سوری نزدیک تر مي‌شویم صداهای مهیب بیش تر مي‌شود و روز چهارشنبه سوری به جای این که جشنی به پا شود و آتشی روشن کنند جنگ جهانی راه مي‌افتد که شمار مصدومانش سال به سال در حال افزایش است.حسن نوری، معاون فنی و عملیاتی سازمان اورژانس کشور مي‌گوید:« در سال گذشته تعداد مصدومین چهارشنبه سوری هفت درصد رشد داشت، اما تعداد مصدومان با مصدومیت‌های شدید کاهش چشمگیری یافت. بر این اساس شدت جراحات چهارشنبه‌سوری در سال گذشته کمتر بود و شاهد کاهش ۱۷ درصدی مصدومان شدید بودیم. این موضوع نشان می‌دهد که مردم احتیاط بیشتری انجام دادند. »وی با اشاره به فوتی‌های حوادث چهارشنبه‌سوری سال گذشته، گفت: «در سال ۹۵ نسبت به سال‌های پیش از آن ۷۱ درصد تعداد متوفیان روز چهارشنبه‌سوری کاهش یافته است. در سال ۹۴ نیز هفت فوتی داشتیم. این موضوع به ما گوشزد می‌کند که احتیاط‌های بیشتری را انجام دهیم. ۴۵ درصد مصدومان چهارشنبه‌سوری در سال گذشته در سنین ۱۰ تا ۲۰ سال بوده‌اند و ۲۷ درصدشان هم در سن ۲۰ تا ۳۰ سال بوده‌اند، این آمارها نشان می‌دهد کودکان بیشتر در معرض خطرند. باید توجه کرد که ۴۳ درصد از مصدومان همزمان دچار سوختگی هم شده بودند و سوختگی‌ هم عوارض و مشکلات زیادی را با خود به دنبال دارد. همچنین ۱۹ درصد از مصدومان هم آسیب چشمی داشتند که رقم بالایی بوده و باعث تاسف است.»
نوری افزود: «در عین حال ۴۲ درصد مصدومان چهارشنبه‌سوری در سال گذشته دست‌شان هم آسیب دیده بود. متاسفانه در سال‌های گذشته بیشترین آسیب‌ها به چشم و دست وارد شده است. بنابراین مردم باید نکات ایمنی را مورد توجه قرار دهند و اگر هم دچار حادثه و مصدومیت شدند، با شماره ۱۱۵ تماس بگیرند تا آمبولانس برسد. امیدوارم مردم در این روز حتما مسیر آمبولانس‌ها را باز بگذارند.»

حسین باهر، استاد دانشگاه و عضو فرهنگستان سلامت اجتماعی نیز درباره جشن چهار شنبه سوری مي‌گوید:«چهارشنبه‌سوری سنتی دیرینه و ظرفیتی برای همگرایی است. نشاط و شادی در فرهنگ غنی ایرانی و در موازین اسلامی تقبیح نشده و آتش در ادیان و آئین‌هاي مختلف دنیا، نقش مثبتی دارد و گرمابخش است. شادی مقوله‌اي جمعی و گروهی است، اجازه ندهیم که مقولات اجتماعی، سیاسی و خارجی شود بلکه باید زمینه بروز نشاط جمعی در جامعه را فراهم کنیم.چهارشنبه سوری رسمی باستانی، مردمی و آئین و سنتی است که از دیرباز وجود داشته و نباید ذهنیت منفی به شادمانی چهارشنبه سوری داشته باشیم. برای توسعه جامعه در ابعاد مختلف و بهره مندی از ظرفیت‌هاي اجتماع، باید فرصت شادی جمعی به‌ویژه برای جوانان فراهم باشد و البته وجود نیروهای نظارتی، آرامش و امنیت را تضمین مي‌کند.جوانان این مرز و بوم مشکلاتی در زمینه مسائل اقتصادی و اجتماعی دارند و با برپایی جشن‌هاي همگانی، بهتر است تا فاصله‌هايي که میان دولت و ملت وجود دارد، کم شود.» کاش بتوانیم در این روزهای آخر سال به آئین گذشته گان باز گردیم، قاشق زنی کنیم، فال گوش بایستیم و به جشن مشغول باشیم تا شاید لحظه تحویل سال خانواده‌اي داغدار از دست دادن عزیزی نباشد.