اعترافCIA به‌ دست‌داشتن در کودتای28مرداد 32

28مرداد سالروز کودتای نظامی علیه دولت ملي دکتر مصدق است؛ پس از این کودتا نخست وزیر دولت ملی در دادگاه نظامی به سه سال زندان محکوم شد. دکتر مصدق پس از کودتا دوران حبس خانگی را در احمدآباد به سر می برد و تا پایان زندگی زیر نظارت شدید ماموران امنیتی زندگی کرد. رهبر ملي شدن صنعت‌نفت ايران، در ۱۴ اسفند ماه ۱۳۴۵ در سن ۸۴ سالگی درگذشت. پیش از این بحث‌های زیادی درباره نقش آمریکا و بریتانیا در طراحی و حمایت از این کودتا صورت گرفته بوده، اما این اولین بار است که سیا اذعان می‌کند در کودتا علیه مصدق دست داشته است. در اسنادی که به تازگی از طبقه‌بندی محرمانه خارج شده‌اند ارجاعاتی به رمز آژاکس وجود دارد. آژاکس رمز عملیات آمریکایی‌ها در کودتای ٢٨ مرداد بود. این اسناد از جمله شامل پرونده‌های کاری کرمیت روزولت، مامور اطلاعاتی ارشد آمریکا در خاورمیانه و ایران نیز هستند.

کودتای ٢٨ مرداد یکی از بحث‌برانگیزترین نقاط تاریخ معاصر ایران است و صف‌بندی‌های سیاسی جدی میان طیف‌های مختلف درباره آن وجود دارد. طرفداران رژیم سابق ایران، محمد مصدق را به نقض قانون اساسی متهم و از برکناری او توسط محمدرضا پهلوی دفاع می‌کنند و کودتای ٢٨ مرداد را "قیام ملی" می‌نامند. اسلام‌گرایان، که در آن مقطع آيت‌الله کاشانی از رهبران عمده‌شان بود نیز متهمند که با حمایت از کودتا در سرنگونی دولت مصدق و آغاز دوره‌‌ای از استبداد سیاسی در ایران نقش داشته‌اند. برخی نیز حزب توده را متهم می‌کنند که با تندروی در اعتراضات پس از ۲۵ مرداد، که نخستین تلاش برای کودتا شکست خورد، زمینه را برای سرنگونی دولت آماده کرد و پس از آن نیز از توان سازمان افسران خود در عملیات ضدکودتا بهره نگرفت.

بخشی از اسناد سیا درباره ایران که به مقطع کودتا مربوط می‌شوند در دهه ۱۹۶۰ از میان رفته‌اند، سیا ادعا می‌کند در بایگانی‌های امن خود جای کافی برای نگهداری آنها نداشته است. سیا در مقدمه یکی از سندهای به تازگی منتشرشده که متعلق به سال ١٩۵۴ است می‌نویسد: "در پایان ١۹۵۲ روشن بود که دولت مصدق نمی‌تواند با کشورهای غربی که منافعی در ایران دارند به توافقی نفتی برسد. هدف عملیات آژاکس سرنگونی دولت محمد مصدق، بازسازی منزلت و قدرت و شاه و جایگزینی دولت مصدق با دولتی بود که ایران را با سیاست‌هایی سازنده اداره کند." بنا به این سند همچنین هدف کودتا این بوده که دولتی بر سر کار بیاید که دولت‌های غربی بتوانند درباره بازار نفت با آن به توافق برسند.