خیز بلند جمعیت به سمت سالمندی

بر پایه آخرین سرشماری در سال 95 از کل جمعیت کشور هفت میلیون و 400 هزار نفر یعنی 9.28 درصد سالمند هستند و پیش‌بینی می‌شود که درصد سالمندان ایران تا سال 2050 به بیش از 30 درصد برسد که این به این معناست که جمعیت سالمند در ایران از میانگین جهان و آسیا بیشتر خواهد شد و از هر سه نفر، یک نفر سالمند خواهد بود.افزایش نرخ سالمندی جمعیت از این نظر که امید به زندگی افزایش یافته و افراد بیشتر عمر می کنند از نظر پزشکی و بهداشتی اتفاق مثبتی ارزیابی می شود اما از این منظر که بخش قابل توجهی از جمعیت به غیر مولد تبدیل می شود از نظر اقتصادی می تواند مشکلاتی برای جامعه در پی داشته باشد.افزون بر این، افزایش میزان جمعیت سالمند در الگوی جمعیتی یک کشور ضرورت برنامه های اجتماعی، حمایتی، رفاهی و بهداشتی را می طلبد که باید مورد توجه قرار گیرد.در چند سال اخیر با توجه به تغییر الگوی جمعیتی کشور و پیش بینی رو به سالمندی رفتن جامعه برنامه هایی اجرایی شد از جمله اینکه دبیرخانه شورای ساماندهی امور سالمندان زیر نظر رئیس جمهور ایجاد شد؛ که در آن همه وزارتخانه ها عضو هستند و بایستی در راستای رفع چالش های سالمندی فعالیت داشته باشند.

رئیس این دبیرخانه رئیس جمهوری، دبیر آن سازمان بهزیستی کشور و در استان ها نیز رئیس آن استاندار و مسئولیت دبیری بر عهده مدیرکل بهزیستی استان است که مهمترین وظیفه دبیرخانه شورای ساماندهی امور سالمندان، هماهنگی کارها و فعالیت هایی است که توسط نهادها و دستگاه های مختلف برای سالمندان انجام می شود.مسئول دبیرخانه شورای ساماندهی امور سالمندان اداره کل بهزیستی لرستان گفت: با توجه به تغییرات رخ داده در الگوی جمعیتی کشور و اینکه تا سال 2050 تعداد سالمندان در مقایسه با جمعیت افراد زیر 15 سال 2 برابر خواهد شد باید اقدام های متناسب انجام داد تا جلوی سونامی سالمندی گرفته شود.

پوران دخت قاسمی افزود: افزایش تعداد جمعیت سالمندان از این نظر که جمعیتی غیر مولد اقتصادی هستند نیازمند برنامه ریزی برای داشتن آینده ای سالم هستند تا ضمن برخورداری از رفاه، سلامت و آسایش مورد انتظار، باری بر دوش جامعه تلقی نشوند.قاسمی با اشاره به فعالیت های دبیرخانه شورای ساماندهی امور سالمندان گفت: در این دبیرخانه علاوه بر توجه خاص به سالمندان، برای تمام افراد برنامه وجود دارد یعنی برای فردی که 60 سال دیگر سالمند می شود و در واقع هنور متولد نشده است هم برنامه ریزی می شود.وی اظهار داشت: در آموزش و پرورش و در مهد کودک ها شیوه های زندگی سالم آموزش داده می شود تا کودک امروز بداند چگونه باید زندگی کند تا در آینده سالمندی سالمی را داشته باشد.مسئول دبیرخانه شورای ساماندهی امور سالمندان بهزیستی لرستان گفت: افزون بر این، دوره آموزشی شیوه زندگی سالم برای 9 هزار دانشجو در استان برگزار می شود تا با گذراندن این دوره های آموزشی آگاهی لازم در خصوص دوران سالمندی سالم کسب کنند.

** استقرار کانکس فعالیت های متنوع ویژه سالمندان 
قاسمی با اشاره به راه اندازی کانکس خاص سالمندان در بوستان «کیو» خرم آباد گفت: در این مکان، مجموعه ای از تجهیزات و وسایل مورد نیاز تفریحی و ورزشی توسط شهرداری، مربی ورزش توسط اداره کل ورزش، یک تیم پزشکی متشکل از پرستار، پزشک از طرف دانشگاه علوم پزشکی، مددکار کمیته امداد برای شناسایی نیازمندی های آنها و یک مربی هنر از اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی حضور خواهند یافت تا هر کدام به فراخور مسئولیت خود، فعالیت های لازم برای سالمندان را انجام دهند.وی افزود: فعالیت این مجموعه بزودی در پارک کیو خرم آباد آغاز خواهد شد و هدف اصلی این است که خدمات مختلف مورد نیاز سالمندان اعم از خدمات بهداشتی، هنری، ورزشی و رفاهی را به دل جامعه و در خدمت سالمندان برده شود.

**سیمای جمعیتی لرستان 
مسئول دبیرخانه شورای ساماندهی امور سالمندان اداره کل بهزیستی لرستان با اشاره به تحقیق انجام شده در مورد میزان سالمندی در استان گفت: حدود 10.2 درصد از جمعیت استان سالمند هستند و به عبارتی از مجموع جمعیت یک میلیون و 760 هزار نفری استان تعداد 179 هزار و 465 نفر سالمند هستند.

**بروجرد پیرترین شهر لرستان
وی افزود: بیشترین تعداد سالمندان نسبت به جمعیت در شهرستان بروجرد با 12.8 درصد است که با توجه به معیارهای سازمان بهداشت جهانی شهری که درصد سالمندان آن بالای 12 درصد باشد شهر پیری است.قاسمی اظهار داشت: درصد جمعیت سالمند شهرستان ازنا به نسبت کل جمعیت آن 11/6 و الیگودرز 10/5 درصد است که این دو شهر استان به عنوان شهرهای نزدیک به پیری قلمداد می شوند.مسئول دبیرخانه شورای ساماندهی امور سالمندان اداره کل بهزیستی استان لرستان گفت: خرم آباد 48 هزار و 623 نفر سالمند دارد که بیشترین تعداد جمعیت سالمند در استان است اما از نظر درصد جمعیت سالمند به نسبت کل جمعیت هفتمین شهر سالمند لرستان به شمار می رود.وی با اشاره به اجرای برنامه «دوستار سالمند» در سه شهر بروجرد، ازنا و الیگودرز گفت: در این شهرها برنامه های ویژه ای به صورت بنیاد های فرزانگان که متشکل از سالمندان بازنشسته ایجاد شده است تا در قالب برنامه های مختلف رفاهی، بهداشتی به سالمندان توجه شود.

** اقدام های بهزیستی در حمایت از سالمندان
قاسمی گفت: دو معاونت توانبخشی و معاونت امور اجتماعی بهزیستی خدمات مورد نیاز سالمندان را ارائه می دهند به این صورت که در معاونت اجتماعی سالمندانی که بنا بر تایید کمیسیون تعیین معلولیت توان انجام کار ندارند مستمری و کمک های موردی دریافت می کنند و آنهایی هم از کار افتاده نیستند اما از یک اختلال اعم از کلامی، شنوایی و حرکتی دارند از طرف معاونت توانبخشی حمایت های توانبخشی مورد نیاز را دریافت می کنند.به گفته وی در لرستان سه مرکز نگهداری شبانه روزی از سالمندان وجود دارد که این مراکز شبانه روزی خاص سالمندانی است که خانواده ای ندارند و یا خانواده قادر به نگهداری از آنها نیست.قاسمی افزود: یکی از این مراکز بصورت زنانه و مردانه مرکز نگهداری سالمندان صدیق در خرم آباد، یک مرکز به نام مرکز برکتی خاص زنان و مرکزی دیگر با نام مرکز امام علی خاص مردان در بروجرد است.

وی اظهار داشت: بخش دیگری از سالمندان که تحت حمایت بهزیستی هستند سالمندانی بوده که خانواده بطور کامل آنها را رها نکرده اند اما خیلی حوصله نگهداری در تمام شبانه روز را ندارند و از ساعت 8 و نیم صبح تا 2ونیم بعد از ظهر در مراکز روزانه نگهداری می شوند و برنامه های درمانی، پزشکی، روانپزشکی ، رفاهی و اجتماعی برای آنها صورت می گیرد.قاسمی گفت: سالمندانی هم هستند که کاملا از کار افتاده و چندین سال در رختخواب هستند که ممکن است مبتلا به فراموشی هم باشند اما باز خانواده حاضر به رها کردن آنها نیست که برای این گروه از سالمندان تیم ویزیت در منزل در 2 شهر الشتر و خرم آباد وجود دارد و بصورت ماهی 2 یا چند بار این تیم از سالمندان دیدن می کند.وی افزود: این تیم پزشکی متشکل از پزشک، پرستار ، روانپزشک، فیزیوتراپ است و بیشتر از سالمندان مناطق دورافتاده و روستایی بصورت ماهی یک یا چند بار دیدن می کنند.

**تحلیل جامعه شناختی، سالمندی جامعه 
یک کارشناس ارشد علوم اجتماعی در این خصوص می گوید: تعداد جمعیت و ساختار سنی، جنسیتی جامعه تاثیر بسزایی بر وضعیت اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی هر جامعه دارد.بهنام فروتن نیا با بیان اینکه مهمترین پیامد جمعیتی را باید در وضعیت اقتصادی و پیامدهای اجتماعی آن جستجو کرد اظهار داشت: پنجره جمعیتی جوان وفعال کنونی فرصت مناسبی است که در راستای توسعه لرستان از آن باید استفاده شود و از آن باید به عنوان فرصتی طلایی نامبرد که می تواند تاثیر بسزایی در توسعه استان داشته باشد.وی افزود: عدم برنامه ریزی مناسب و نداشتن برنامه مفید بر اساس پارامترهای جمعیتی در گذشته سبب شده فعالیت اقتصادی نامناسب در استان شکل گیرد و تناسب شغل و درآمد به عنوان اولین آسیب هرم جمعیتی فعال استان پدیدار شود تا جایی که پنجره مناسب جمعیتی که می توانست فرصت باشد امروز یک تهدید جدی به شمار می رود. 

این کارشناس علوم اجتماعی گفت: از طرفی با توجه به آهنگ سن جمعیت فعال در 10 الی 20 سال آینده باید منتظر جمعیت سالخورده در استان باشیم جمعیتی که به علت نداشتن شغل و آتیه بازنشستگی مشکلات متعددی خواهند داشت.به گفته وی رسیدگی به امور سرمایه گذاری اقتصادی و برنامه ریزی مدون برای اشتغال جوانان از یکسو و ایجاد فرصت های ازدواج از سوی دیگر می تواند گام مهمی در بهره وری مناسب از فرصت جمعیتی استان باشد.فزونی سرعت رشد جمعیت سالمند در مقایسه با رشد جمعیت کشور و پیش بینی افزایش تعداد سالخوردگان به فشارها و تنگناهای مرتبط با تامین نیازهای سالمندان خواهد افزود و همین امر لزوم برنامه ریزی آینده نگر برای کنترل مسائل مربوط به این گروه از جمعیت را مورد تاکید قرار می دهد و ضروری است این موضوع به عنوان یک اولویت مهم، در صدر سیاست‌ها و برنامه‌های کشور قرار گیرد.