ایران در حسرت آب می‌ماند؟

در حال حاضر سهم آب در سبد خانوار ایرانی بسیار کمتر از کشورهای اروپایی است که همین موضوع نیز موجب شده ایران جزو کشورهای پرمصرف آبی به حساب آید، به‌طوری‌که بر اساس آمار، آب سهم کمتر از نیم درصدی را سبد خانوار دارد و این در شرایطی است که این عدد در انگلیس، ۲.۵ درصد و در آلمان ۲.۷ درصد تخمین زده می‌شود که همین موضوع نیز مشکلات زیادی را به‌وجود آورده است.از سوی دیگر، ۳۳۴ شهر در حال حاضر با جمعیت ۳۴.۵ میلیون نفر تحت تأثیر تنش آبی هستند که این مساله نیز چالش‌های بسیاری را به وجود آورده است. البته در این بین، وزارت نیرو بیکار ننشسته و اقداماتی را انجام داده است؛ تا جایی که چندی پیش در شورای عالی آب، طرحی با عنوان "دولت دوازدهم بدون تنش آب شرب" تدوین و ارائه شد که بر اساس آن تا سال ۱۴۰۰، دیگر شهر تحت تنش نخواهیم داشت.این طرح در قالب نقشه راه و برنامه مشخص به موضوعات متنوعی از جمله تأمین، ارتقای کیفیت، کاهش هدر رفت آب و تأمین منابع مالی پرداخته است. علاوه‌بر این نیز، بر اساس گفته‌های رضا اردکانیان - وزیر نیرو - در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸، چارچوب‌های اصلی این برنامه دیده شده و امیدواریم فرآیند تصویب آن در مجلس هم به خوبی پیش گرفته شود.

وی، با تاکید به این مساله که موفقیت در این زمینه به میزان زیادی به همراهی مصرف کنندگان بازمی‌گردد، اظهار کرد: برای این کار درصددیم که هم کنترل کیفی را افزایش دهیم و هم با تولید و توزیع وسایل کاهنده، بین مصرف‌کنندگان و تشویق آن‌ها برای استفاده از این تجهیزات، بتوانیم تا حدودی میزان مصرف را با همراهی مصرف‌کنندگان کنترل کنیم.وزیر نیرو هم‌چنین با بیان این‌که در این میان بخش محدودی از هموطنان نیز از فراتر از الگوی مصرف منابع آبی را استفاده می‌کنند که درصددیم این گروه را نیز برای پیوستن به جرگه خوش مصرفان تشویق کنیم، ابراز کرد: بدین منظور تعرفه‌های جدید در مراحل نهایی تصویب است و پیش از اعمال این تعرفه‌ها نیز آگاهی لازم به مشترکان پرمصرف داده خواهد شد و حتی قبوض مجازی تولید و ارسال خواهد شد که اگر این گروه محدود بخواهند همانند سال گذشته آب شرب بیش‌تری را مصرف کنند، طبیعتاً هزینه‌های آن‌ها بنا بر بر تعرفه‌های جدید افزایش پیدا خواهد کرد.

البته در برخی از پارامترها نیز وضعیت ایران مناسب است؛ به‌گونه‌ای که بر اساس آمار، یک سوم مردم دنیا دسترسی به آب شرب سالم ندارند اما در ایران بیش از ۹۹.۵ درصد جمعیت، دسترسی آسان به آب شرب سالم دارند البته زمانی که صحبت از دسترسی به آب شرب می‌شود، منظور تنها آب لوله‌کشی نیست، چراکه در بسیاری از مناطق که امکان لوله‌کشی آب وجود نداشته با آب‌رسانی، تانکر و روش‌های دیگر امکان دسترسی مشترکان به آب سالم را فراهم شده است.همچنین تنها ۴۰ درصد جمعیت دنیا دسترسی به دفع بهداشتی فاضلاب دارند که این آمار در ایران بیش از ۷۰ درصد است و باید گفت وضعیت ایران در این حوزه‌ها بسیار بهتر از کشورهای دیگر است، اما باید به این موضوع نیز توجه کنیم که مساله آب تنها محدود به آب شرب نمی‌شود و باید به آب در بخش‌های صنعت، کشاورزی و محیط زیست نیز توجه شود.

در این باره سیدعلی چاووشیان - مدیرکل علوم طبیعی کمیسیون ملی یونسکو - با تاکید بر این مساله که عوامل متعددی در پرمصرف بودن ایرانی‌ها در حوزه آب دخیل است، ابراز کرد: علاوه بر مساله اقتصادی باید به موضوعات حقوقی و منطقه‌ای نیز توجه کرد، به طور مثال قانون توزیع عادلانه آب به سال ۱۳۶۱ یعنی زمانی که جمعیت ایران تنها ۳۶ میلیون نفر بود، مربوط می‌شود که لازم است با توجه به توسعه صنایع و تنوع تولید محصولات کشاورزی در این قانون بازنگری صورت گیرد.وی با اشاره به اهمیت توجه به مسائل فرهنگی و اجتماعی، ادامه داد: موضوع مدیریت مصرف یک بحث بسیار مهم است که در سال‌های گذشته آن طور که باید به آن توجه نمی‌شد، اما در دوره فعلی وزارت نیرو، شاهدیم که به موضوع مدیریت مصرف توجه زیادی شده که امیدواریم این مساله بتواند تأثیرات بسیاری را برجای بگذارد.بحران آب چندین سال است که در ایران جا خوش کرده که همین مساله نیز لزوم تدبیر برنامه‌های کاربردی را نشان می‌دهد و به نظر می‌رسد که سیاست‌های فعلی وزیر وقت در حوزه سازگاری با کم آبی بتواند در کوتاه مدت پاسخگو باشد اما کارشناسان بر این عقیده‌اند که برای بلندمدت لازم است برنامه‌های دیگری تدوین شود.