گروه جامعه: برگزاری کارگاه آموزشی "مهارتهای ارتباطی خانوادههای چندهمسری"، چند روزی است که در فضای مجازی در میان کاربران دست به دست شده و واکنشها و انتقادات زیادی را از سوی افکار عمومی و کارشناسان حوزه خانواده و زنان به دنبال داشته است.
امتداد در گزارشی نوشت: این اولین بار نیست که در هفتههای گذشته به بهانههای مختلف زنان هدف جریانهای مختلف فکری قرار میگیرند. یک روز خبر میرسد قرار است از کارهای دولتی در کنار مردان منع شوند، فردایش خبر میرسد مردان برای عدم پرداخت مهریه به زندان نمیروند، و حالا نوبت به برگزاری کلاسهای آموزش مهارتهای ارتباطی چند همسری است.
هرچند در سالهای اخیر، تلاش عدهای بر ترویج چندهمسری بوده و بهانه این ماجرا هم کمک به دختران مجرد عنوان شده است، اما حالا به نظر میرسد تلویزیون نیز به کمک این جریان فکری آمده باشد. ماجرا از این قرار است که در 72 ساعت اخیر پوستری عجیب در صفحات مجازی دست به دست میشود. پوستری که روی آن یک مرد در میان چهار زن تصویر شده است که همه خرم و خندان هستند. این پوستر که به همت مؤسسهای به نام «حیات حسنی» منتشر شده است، خبر از برپایی کلاسهایی برای مهارتهای ارتباطی خانوادههای چندهمسری میدهد که ویژه تهران است و در روزهای آتی برگزار خواهد شد. کلاسهایی با موضوعات ضرورت احیای فرهنگ چندهمسری، الزامات تشکیل خانوادههای چندهمسری، احکام فقهی خانوادههای چندهمسری و مهارتهای ارتباطی خانوادههای چندهمسری.
برگزاری این کلاسها به همت موسسه حیات حسنی است که با گشتی در سایتش میشود فهمید که هدف اصلی سایت ارائه تفکر شهید مطهری و همچنین فرهنگسازی مهارتهای زندگی است. موسسهای که به گفته مسئولان آن تنها خوراک فرهنگی کلاس مذکور را برگزار میکند و برگزار کننده مستقیم این کلاسها نیست. اما نکته جالبتر این سایت انتشار بخشهایی از سخنرانی روحانی جوانی است که در هفتههای گذشته مجری برنامه بدون توقف بود.
حجتالاسلام علیرضا قاسمیان چند روز پیش در برنامه بدون توقف شبکه ۳ درباره چالشهای ازدواج بارها از چندزنی دفاع کرد. او البته چندینبار گفت قصد ترویج چندهمسری را ندارد اما خواسته یا ناخواسته به ترویج این امر پرداخت. قاسمیان با اینکه میگفت قصد دفاع از این نوع ازدواج را ندارد، در گفتههای خود بارها تأکید کرد که به جد از چندهمسری دفاع میکند. قاسمیان که فارغالتحصیل دانشگاه شریف و مشاور بنیاد علمی نخبگان است، میگوید نظام خانواده نظام سختی است که افراد یک همسر را هم به زور میتوانند اداره کنند چه برسد به دو تا ولی خب ازدواج موقت یا چندهمسری هم کارکردهای خودش را دارد.
عسگری مسئول واحد مشاوره مؤسسه حیات حسنی درباره این کلاسها به امتداد میگوید:هدف ما از برگزاری این کلاسها تبلیغ مهارت ارتباطی برای خانوادههایی است که سنت چند همسری را برگزیدهاند و کلاسها به صورت رایگان برگزار میشود. ما از بعد شرعی، انسانی این موضوع را برای این گروه از افراد در چنین کارگاههایی بیان کرده تا افراد دارای تعدد زوجات به حقوق یکدیگر آشنا شوند. و البته برای مردانی که آماده چند همسری هستند برای امر ازدواج مجدد وساطت میکنیم.
به گفته او فردی واجد چند همسری است که بتواند خانواده را به خوبی و از روی عدالت اداره کند تا آسیبی به کانون خانواده نخورد و مساله اقتصادی زنان و دخترانی که ازدواج نکردهاند حل نشود. ما اگر بخواهیم بخشی از زنان مجردمان به بیراهه کشیده نشوند باید بپذیریم 5 درصد مردان باید به ازدواج مجدد روی بیاورند.
آنچه به نظر میرسد آن است که برگزار کنندگان این کلاسها دلیل تجرد بخش عمدهای از زنان را کمبود شوهر و همسر می دانند، در حالی که عمده این زنان فردی مناسب خود برای ازدواج پیدا نمیکنند و این مساله کاملا با آنچه در تصور آنهاست متفاوت است.
ستاره کریمی فارغالتحصیل مطالعات زنان دانشگاه الزهرا در این باره به امتداد میگوید: تصمیمگیری برای زنان از جانب بالادست، تحقیر کردن آنها با واژههایی مثل ترشیده، بیوه و... بخشی از فرهنگ غالب و سنتی رایج در کشور ماست. بخشی از نیروی محرکه در کشور به دنبال راه حلهایی ساده است؛ آنها به جای پویا کردن زنان از نظر اقتصادی، ترجیح میدهند زنان را سربار خانوادهای دیگر بکنند که کانونش تشکیل شده است. موسسه حیات حسنی عکس اصلی خود را به خانوادهای آمریکایی اختصاص داده که مرد خانواده با چند همسر زندگی میکند. مساله اینجاست که من آرزو میکنم کاش موسسه حیات حسنی بدون در نظر گرفتن یک فرقه کوچک که در اقلیتی بسیار خرد در آمریکا زندگی میکنند در مسائل دیگر در حوزه ارتقای حقوق زنان آمریکا و اروپا را سرلوحه خود قرار دهد. در شرایطی که صحبت درباره خشونت علیه زنان، صحبت درباره حقوق زنان برای همفکران این موسسه و بخشی از طبقه حاکم بر کشور برآمده از فرهنگ منحط غرب و توطئه آمریکایی است، اما دوستان آنجایی که به نفعشان است حتی یک خانواده آمریکایی را عکس یک سایتشان میکنند، مصادره به مطلوب، استفاده از شیوههای غلط عادت این افراد است، اما در انتهایش حاضر نیستند ببینند همین هالیوود آمریکایی سالانه چندصد ملیون دلار خرج ساختن فیلمهایی برای استحکام بنیان خانواده میکند، در عوض چند همسری را در آمریکا سرمشق میکند و وقتی هم به آزار خیابانی، حق زن بر بدن خود و... با آنها صحبت میکنید، باز از آمریکا مثال میزنند که هم تجاوز دارد هم مساله تجاری شدن بدن زن در آن رو به افزایش است. کاش کمی در این بازی دوستان حیات حسنی باهوش تر بودند....
فاطمه ذوالقدر: برگزاری این کارگاه، اقدام غیرفرهنگی و غیر ارزشی است
سیده فاطمه ذوالقدر، نماینده مردم تهران و عضو فراکسیون امید در مجلس شورای اسلامی نیز، ضمن انتقاد از برگزاری و تبلیغ چنین برنامههایی در گفتگو با امتداد، اظهار داشت: به نظر من، این برنامه و برگزاری کارگاه اینچنینی، یک کار غیرفرهنگی و غیرارزشی بوده و حتی با سخنان رهبری هم در تناقض و تضاد قرار دارند. در شرایطی که همه ما باید موانع ازدواج را برای جوانان مرتفع کرده و نیازسنجی و اقدامات عملی را برای حل موانع و مشکلات قشر جوان جامعه در حوزههای اقتصادی و فرهنگی داشته باشیم، برخی با چنین رویکردی به حوزه ازدواج ورود میکنند و این مسئله جای تامل و تعجب دارد. به اعتقاد من، وقتی یک عده و دست اندرکاران موسسهای در این شرایط دست به اقدامات ضدفرهنگی از این دست میزنند، این مسئله باید مورد بررسی قرار گرفته و با شناسایی عوامل آن، نسبت به برخورد جدی در این زمینه اقدام جدی صورت بگیرد. متاسفانه، جریانی وجود دارد که در شرایطی که راه ازدواج برای قشر جوان جامعه سخت شده، برخی از منتسبین به این جریان به جای تسهیل کردن این مسیر در آستانه انتخابات به دنبال جنجال و خودنمایی هستند. به هر حال باید دید که این جریان از کجا حمایت و تهییج میشود و به نظر من، طرح چنین مسائلی در شرایط فعلی، چندان ساده به نظر نمیرسد. به عقیده من در اندیشهها و آموزههای ما نسبت به جایگاه و مقام زن، تکریم و احترام ویژهای وجود داشته و طرح این مسئله در واقع توهین به زن بوده و جایگاه او را دچار خدشه میکند.
طیبه سیاوشی: این رویکرد، یک برداشت انحرافی از اسلام است
همچنین، طیبه سیاوشی شاه عنایتی، دیگر نماینده مردم تهران و عضو فراکسیون امید مجلس نیز با اشاره به برگزاری این کارگاه به امتداد، گفت: قاعدتا، طرح چنین مسائلی، فرهنگی نبوده و طبعا ضدفرهنگی تعریف میشود. چون به هر حال، این بحث تعدد زوجات، جزو عرف و فرهنگ ایرانی نبوده و چیزی نیست که در بطن جامعه توسط اکثریت مردان ایرانی انجام شود. اصلا در اسلام هم، چنین امری تا زمانی که با شرط و شروط فراوان و شرایط خاص به شکل متداول نداشتهایم. این رویکرد، یک برداشت انحرافی از اسلام است. آقایان به جای تحکیم بنیان خانواده به دنبال چندهمسری مردان بوده و بنای خراب کردن همین کانون خانواده و قانون موجود را دارند. طرح این مسئله از نظر من، بیشتر به یک توطئه شبیه است. در شرایطی که این همه مشکلات در حوزه مباحث فرهنگی از جمله مسائل حوزه خانواده که نیازمند فرهنگسازی و آموزش بوده، وجود دارد، شاهد طرح این دست مباحث هستیم. البته آنگونه که اخیرا عنوان شده و من اطلاع دارم، این افراد، پروسه جدیدی را آغاز کرده و بنای آموزش جدی در این حوزه دارند. آنگونه که در صفحه منتسب به خبرگزاری فارس نیز در خصوص استفتا تعدد زوجات از رهبری، نقل شده، ایشان به شدت این مسئله را رد کرده و صراحتا گفتهاند که من اصلا چنین مسئلهای را مطرح نکردم و مقید هستم که افراد اطراف من و کسانی که در دفتر مشغول هستند، چنین مسئلهای را نداشته باشند. این مسئله، نه امر حاکمیتی، نه امر فرهنگی و نه یک مسئله مقبول در عرف جامعه بوده و این آقایان، مسئله جدیدی را به قصد جنجال سازی به راه انداختهاند. امری که به نظر من، جامعه زنان ایرانی را ملتهب و متاثر کرده و این قشر از جامعه برای تعدی به حریم خانواده نگران هستند. بیش از دوسوم از جمعیت زنان همسر و خانواده مستقل و پایدار داشته و اگر در مواردی، بحث تجرد زنان مطرح شده، این مسئله نیازمند آسیبشناسی و ریشه یابی است.