شفافیت ناقص بودجه

گروه اقتصادی: در سال‌های اخیر و با گسترش شبکه‌های اجتماعی و البته تغییر رویکرد دولت به موضوع بودجه شاهد آن هستیم که اعداد و ارقام لایحه بودجه که تا پیش از این موضوعی مورد علاقه متخصصان و محافل علمی بود به سطح جامعه آمده است و مطالبه‌ای جدی برای شفاف شدن لایحه بودجه شکل گرفته است.

شاید جنجالی‌ترین موضوع در این ارتباط به جدول شماره ۱۷ لایحه بودجه بازمی‌گشت که سال‌ها بدون آن که ذره‌بین شفافیت بر روی آن قرار داده شود در لوایح بودجه ارسالی از دولت‌ها به مجلس وجود داشت و مبالغ قابل توجهی را نصیب موسسات و نهادهایی می‌کرد که بدون ذره‌ای پاسخگویی از این منابع مالی که متعلق به همه مردم است استفاده می‌کردند. نتیجه فشار مردمی برای شفافیت بودجه، حذف جدول۱۷ و نتیجه فشار از جاهایی دیگر بر نمایندگان مجلس بازگرداندن همان جدول به شکل نامحسوس بوده است!

واقعیت آن است که فراگیر شدن مطالبه برای شفاف شدن لایحه بودجه امر مهمی است اما تا شفافیت کامل راهی طولانی و پر پیچ و خم پیش رو داریم که عدم توجه به آن می‌تواند شرایط گذشته را تکرار کند. توضیح بیشتر آن که زمانی این مطالبه جمعی می‌تواند به اقدام و عمل تبدیل شود که اطلاعاتی کافی از آنچه در بررسی لایحه بودجه می‌گذرد در اختیار مردم قرار بگیرد و این اطلاعات آن زمان در اختیار جامعه قرار خواهد گرفت که «جعبه سیاه بودجه» باز شود.

اما این جعبه سیاه چیست و چگونه می‌توان آن را گشود؟ با نگاهی به شکل مواجهه نمایندگان مجلس با لایحه بودجه در دوره‌های مختلف می‌توان به این نتیجه رسید که بودجه سالانه کشور نه در سازمان برنامه و بودجه، نه در هیئت دولت و نه حتی در صحن علنی مجلس به سرانجام نمی‌رسد و آن جایی که بودجه سالانه را به اصطلاح می‌بندد، کمیسیون تلفیق مجلس است؛ کمیسیونی که جلسات آن پشت درهای بسته برگزار می‌شود!
و همه ماجرا از همین درهای بسته آغاز می‌شود. تغییرات اساسی در لایحه بودجه که می‌تواند به سود یا زیان اقشار مختلف جامعه شود در کمیسیون تلفیق مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد، لابی‌های «بودجه‌خوارها» در این کمیسیون رونق دارد، تصمیمات اساسی که می‌تواند تا سال‌ها شرایط زندگی مردم کوچه و بازار را تحت تاثیر قرار دهد در این کمیسیون اتخاذ می‌شود و... و چشم ناظر مردم در همه این تصمیمات غایب است.

 اینجا همان نقطه‌ای است که از شفافیت ناقص بودجه‌ای می‌گوییم.به نظر می‌آید که اگر تصمیم‌گیران در دولت و مجلس شورای اسلامی و دیگر ارکان تاثیرگذار قدرت به واقع در پی شفافیت هستند و می‌خواهند دخل و خرج دولت به شفاف‌ترین شکل ممکن باشد ضروری است تا پخش زنده جلسات کمیسیون تلفیق را در دستور کار خود قرار دهند. تا زمانی که جعبه سیاه بودجه باز نشود بعید به نظر می‌آید که بتوان به راحتی از شفاف شدن فرآیندهای مربوط به لایحه بودجه سخن گفت و درباره آن نوشت.