نهادهای انتخابی در ایران با چالش کاهش نقش در تصمیم‌گیری‌ها مواجهند

به گزارش ایسنا، محسن هاشمی در آستانه روز شوراها (۹ اردیبهشت ماه) با بیان اینکه ۲۰ سال طول کشید تا نهاد شوراها از ۱۲ آذر ۱۳۵۸ که بعنوان فصل هفتم قانون اساسی مشروعیت پیدا کرد تا ۹ اردیبهشت سال ۱۳۷۸ که نخستین دوره شوراها آغاز به کار کرد، متولد شود؛ گفت: ۲۱ سال از عمر شوراها سپری شده و حالا به بلوغ و تکامل رسیده است؛ اما اینکه مدیریت شورایی در کشور تا چه اندازه موفق بوده است نیاز به بحثی مجزا دارد و در مورد شوراهای شهر، هنوز بعد از این زمان نسبتا طولانی شاهد واگذارای وظایف و اختیارات قانونی به مدیریت شهری و پارلمان محلی نیستیم.وی اظهار کرد: از حدود ۲۳ وظیفه مدیریت شهری تنها یک سوم آن به شورا واگذار شده و بسیاری از وظایف مانند ارائه خدمات مربوط به آموزش، بهداشت، ارتباطات، انرژی و نیرورسانی، انتظامی و سلامت به مدیریت شهری واگذار نشده است و بصورت متمرکز در اختیار دولت است، این در حالی است که اکثر جوامع توسعه یافته با استفاده از تمرکززدایی، اینگونه فعالیت‌های تصدی‌گرانه حجیم را به مدیریت محلی واگذار می‌کنند؛ اما در ایران، به دلیل ساختار خاص تصمیم‌گیری و پاسخگویی، ظاهرا تمایل جدی در دولت و مجلس برای تفویض کامل اختیارات به مدیریت محلی و شوراها وجود ندارد.هاشمی در واکنش به اینکه روز به روز جایگاه شوراها تقلیل پیدا می‌کند، گفت: شاید بتوان گفت که نهادهای انتخابی در ایران با این چالش مواجهند و به نوعی نقش و تاثیرگذاری مجلس شورای اسلامی در تصمیم‌گیری‌ها نیز کاهش یافته و بخشی از دلایل کاهش مشارکت مردم در انتخابات اخیر مجلس را نیز می‌تواند در افول و تضعیف مجلس و نهادهای انتخابی جستجو کرد.

وی با بیان اینکه اصولا ما شاهد دو نوع سبک مدیریتی هستیم، گفت: مدیریت بحران و مدیریت با بحران. در سبک نخست سعی می‌شود که اتفاقات پیش‌بینی نشده و چالش‌ها با کمترین هزینه مدیریت شوند و در سبک دوم برای عبور از پاسخگویی و طی کردن روال قانونی، به شرایط بحرانی استناد می‌شود و به نظر می‌رسد در شرایط فعلی و حتی آینده نزدیک و میان مدت این روند در کشور ادامه پیدا می‌کند و نهادهای انتخابی و پروسه‌های قانونی تصمیم‌گیری، تحت‌الشعاع وقوع بحران‌ها قرار می‌گیرند.به گفته محسن هاشمی، این سبک تصمیم‌گیری اگرچه ممکن است برای دولتمردان و مسئولان سریع‌تر و راحت‌تر باشد اما در افکار عمومی و نهادهای قانونی مقبولیت و وجاهت کمتری خواهد داشت که نمونه آن را در مورد افزایش قیمت بنزین دیدیم یا در همین بحران پاندمی کرونا شاهد بودیم که برخی از تصمیمات مدیریت محلی، توسط ستاد ملی مبارزه با کرونا وتو می‌شد. اینکه در شرایط بحرانی، یک مدیریت متمرکز برای کشور تصمیم بگیرد قابل پذیرش است؛ اما اینکه در این فرایند از مشورت و توان تخصصی نهادهای قانونی و مدیریت محلی استفاده نشود و تصمیمات و جایگاه آنها دور زده شود، پدیده خوبی نیست.رئیس شورای شهر تهران در مورد چشم‌انداز شوراهای شهر با بیان اینکه در انتخابات این دوره شوراها در سال ۱۳۹۶، ما شاهد حضور بی‌سابقه و مشارکت بالای مردم بودیم به نحوی که نصاب آراء منتخبین در تهران نسبت به دوره‌های گذشته بیش از سه برابر شد، گفت: پیام این مشارکت، انتظارات شهروندان برای تحول است و اگر این تحول صورت نگیرد طبیعتا مشارکت و حمایت مردم از نهاد شوراها هم کاهش خواهد یافت؛ کما اینکه یکی از دلایل افت مشارکت بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان در انتخابات اخیر مجلس، عدم تحقق مطالبات آنها از مدیریت شهری برای تحول بود.

وی افزود: با توجه به اینکه ۶۰ درصد از دوره پنجم شورا سپری شده است و حدود ۱۵ ماه به پایان مسئولیت آن باقی مانده، مناسب است که مسئولان نظام، بویژه روسای قوا یک بازنگری و آسیب‌شناسی در مورد نقش و عملکرد نهاد شورا در کشور انجام دهند، اگر اراده‌ای برای دادن جایگاه واقعی و قانونی شورا و پاسخگو بودن آن وجود دارد، زمان این اقدام پس از ۲۱ سال از عمر شورا فرا رسیده و باید به سرعت اجرایی شود و اگر قرار است نقش شورا در همین حد تشریفاتی و صوری باقی بماند و عملا اختیار چندانی نداشته باشند، چرا ما این میزان هزینه و انتظار ایجاد کنیم که نتوانیم نسبت به آن پاسخگو باشیم.هاشمی در مورد برنامه‌های شورا در زمان باقی‌مانده از عمر دوره پنجم، افزود: به نظرم ما نیازمند تحول جدی در ساختار و عملکرد مدیریت شهری هستیم، با این فرمان و سرعت معضلات اصلی مدیریت شهری مانند آلودگی هوا، ترافیک، بافت‌های فرسوده، پسماند و سیستم حمل و نقل عمومی در کوتاه‌مدت و میان‌مدت نه تنها بهبود پیدا نمی‌کند بلکه ممکن است تشدید شود؛ همانطور که سال ۹۸ شاهد تشدید معضلات نسبت به سال ۹۷ بودیم، پس باید یک تجدید ساختار و اصلاح بنیادین و جدی در سیستم مدیریت شهری ایجاد شود و شهرداری از موانع اصلی خود مانند سنگینی بیش از حد و فربهی ساختار، کمبود منابع و کندی و ضعف در پیگیری و اجرای پروژه‌ها رها شود که در این حوزه طرح‌هایی آماده شده است که بزودی ارائه می‌شود.