بهار نیوز - پلاسمافروشی در بازار سیاه عراق

مصطفی سعدون – المانیتور
مترجم: علیرضا طالب‌زاده
بهبودیافتگان ویروس کرونا پول کلانی از فروش پلاسمای خون خود در بازار سیاه عراق به جیب می‌زنند. بیماران بهبودیافته از ویروس کرونا در عراق پلاسمای خون خود را در ازای لیتری 2000 دلار در بازار سیاه به فروش می‌رسانند. این در حالی است که مسئولین بهداشتی عراق با ناراحتی و نارضایتی نطاره‌گر این پدیده هستند. قصی الزیدی مدت پنج روز بدنبال پیدا کردن یک بیمار بهبودیافته از ویروس کرونا بود تا از پلاسمای خون او در درمان یکی از اقوامش که مبتلا به کرونا شده بود استفاده کنند. او انتظار داشت که پلاسما را از یک داوطلب به صورت رایگان دریافت کند. اما این تمام ماجرا نبود. او به المانیتور گفت: «این داوطلب بهبودیافته تقاضای 1500 دلار در قبال یک لیتر از پلاسمای خون خود کرد و کوتاه هم نیامد و حتی حاضر نشد سر قیمت چانه بزنیم.»
زیدی چاره‌ای جز پرداخت پول و خرید پلاسما نداشت، اما شاید دیگر خیلی دیر شده بود. خویشاوند او در 18 تیر 1399 در بغداد درگذشت. در حالیکه تعداد موارد تایید شده مبتلایان به کووید-19 از 2000 مورد در روز در عراق فراتررفته است تجارت پلاسما در عراق در هفته‌های اخیر رونق روزافزونی گرفته است. بیمارستان‌ها از بیماران پر شده و ساختمان‌های دیگری به مراکز قرنطینه تبدیل شده‌اند. علی البیاتی عضو کمیسیون عالی حقوق بشر عراق به المانیتور گفت: «نبود برنامه و طرحی از طرف وزارت بهداشت باعث شده که افراد زیادی از این نیاز به پلاسما سوءاستفاده کنند. فقر و استیصال، بیماران بهبودیافته کرونایی زیادی را به سمت فروش پلاسمای سرشار از پادتن خونشان سوق داده است.»
خانواده بیماران کرونایی در عراق در جستجوی افراد داوطلب از میان کسانی هستند که ویروس را گرفته و زنده مانده‌اند. پلاسمای خون این افراد جان بدربرده ممکن است زندگی اعضای خانواده آنها را که به کرونا مبتلا شده‌اند نجات دهد. اما با ادامه این بحران مردم از اهدای پلاسما امتناع می‌ورزند.
خانم ریزان الشیخ عضو پارلمان عراق به المانیتور گفت: «بازار سیاهی برای پلاسما بوجود آمده است. بعضی از مردم از درد و رنج آدم‌ها سوءاستفاده می‌کنند. دلالان و قاچاقچیان، بیماران از کروناجسته را تشویق به فروش پلاسمای خونشان می‌کنند.» او افزود: «تقریبا هیچ نظارتی و کنترلی از طرف وزارت بهداشت در کار نیست. این به رونق یافتن بازار سیاه پلاسما دامن زده است. وزارت بهداشت باید انتقال پلاسما از بیمار بهبودیافته به نیازمندان را تنظیم و مدیریت کند.» با افزایش تقاضا، قیمت یک لیتر پلاسما حول و حوش 2000 دلار ایستاده است. این ماده ارزشمند برای فروش در شبکه‌های اجتماعی عرضه و تبلیغ می‌شود. گروه‌های اختصاصی (بسته) فیسبوک شماره تلفن و آدرس افرادی را که بعد از بهبودی از کووید-19 تمایل دارند پلاسمای خود را بفروشند در لیست خود قرار می‌دهد. این گروه‌ها همچنین اطلاعات تماس داوطلبان بهبودیافته را که می‌خواهند پلاسمای خود را اهدا کنند لیست می‌کند.
در 13 تیر 1399 دکتر حامد السعدی پزشک مرکز ملی انتقال خون عراق در یک بیانیه مطبوعاتی در برابر تجارت پلاسما هشدار داد و گفت که وزارت بهداشت در حال اتخاذ اقداماتی برای متوقف ساختن آن است. او فروش پلاسمای خون را از نظر اخلاقی و علمی غیرقابل قبول خواند و هشدار داد که بازار سیاه هیچ تضمینی برای عاری بودن پلاسما از ویروس ایدز و ویروس‌های دیگر نمی‌دهد. قانون اساسی عراق درخصوص پیوند اعضای انسان، فروش خون را ممنوع نمی‌کند اما برای آنهایی که قادرند اهدا کنند اما از اهدا خودداری می‌کنند به عنوان «شخصی که بدون علت و توجیه از کمک به قربانی یک فاجعه یا جرم و تخلف امتناع یا تعلل می‌کند» مجازات در نظر گرفته است.
دکتر فلاح السعدی که یک جنین‌شناس و در کمیته بین‌المللی صلیب سرخ کار کرده است معتقد است که پلاسمای خون ممکن است اثربخش و مفید باشد اما تنها برای یک مدت زمانی. او به المانیتور توضیح داد: «این تقاضای بالا برای پلاسمای خون بیماران بهبودیافته چیزی بیهوده و بی‌ثمر است.» در 26 خرداد 1399 حسن کریم الکعبی معاون اول رییس پارلمان عراق که خود از بهبود یافتگان کروناست به عراقی‌ها توصیه کرد که پلاسمای خود را اهدا کنند. او گفت: «این مسئولیتی شرعی و انسانی است که به نجات جان انسان‌ها کمک می‌کند.»
قابل ذکر است که بعضی از بیماران بهبود یافته از کرونا‌ترجیح می‌دهند پلاسمایشان را به آنهایی که با کووید-19 مبارزه می‌کنند اهدا کنند. در شوی تلویزیونی المحاما میزبان برنامه، تلفنی از یک بیمار بهبود یافته از کرونا خواست که پلاسمایش را به او بفروشد، اما او گفت که‌ترجیح می‌دهد آن را اهدا کند. یکی از کارمندان شهرک پزشکی بغداد که مجموعه‌ای عظیم و گسترده از ساختمان‌های پزشکی و جایی است که در آن به درمان بیماران کرونایی می‌پردازند به شرط ناشناس ماندن به المانیتور گفت: «در اینجا بیمارانی بودند که پلاسما را با قیمتی که بین 1500 تا 2000 دلار در نوسان بود خریدند و معالجه شدند.» او گفت: «بعضی دلالان و واسطه‌ها پلاسما را در مراکز قرنطینه و شبکه‌های اجتماعی تبلیغ می‌کنند. آنها حتی شماره تلفن‌هایشان را اعلام می‌کنند. آنها این بحران انسانی را به عنوان یک فرصت و یک کاسبی پررونق و نون و آبدار تلقی می‌کنند.»
مجمع فقهی عراق فتوایی صادر کرد و از بیماران بهبودیافته درخواست کرد که پلاسمای خود را اهدا کنند. این شورا گفت که این وظیفه آنهاست که جان دیگران را نجات دهند. به نظر میرسد خدمات پزشکی ارائه شده با کیفیت نازل و زیراستاندارد در بیمارستان‌ها، مراکز و موسسات بهداشتی عراق بیماران را، چه از عهده مخارج بربیاید و چه توان مالی نداشته باشند، به سمت خرید پلاسما به هر قیمتی که شده سوق می‌دهد. چرا که بهبودی سریع می‌تواند مدت زمان درد و رنج آنها در مراکز پرازدحام قرنطینه را کمتر کند.