تفاوت بادهای ۱۲۰ روزه امسال با سال های قبل

گروه جامعه: هرساله با آغاز فصل گرما وزش بادهای ۱۲۰ روزه و خیزش گرد و خاک تنفس را برای اهالی سیستان و بلوچستان به ویژه شهرستان زابل تنگ می‌کند اما خبر خوب این است که به لطف عواملی مانند آبگیری بخش هایی از تالاب هامون در سال جاری تاکنون شاهد وقوع طوفان گرد و خاک در این منطقه نبوده‌ایم.به گزارش ایسنا، بادهای ۱۲۰ روزه که با آغاز گرما پدید می‌آیند و گاهی بیش از ۱۲۰ روز بخش‌هایی از استان سیستان و بلوچستان را تحت تاثیر قرار می‌دهند می‌توانند باعث حرکت شن‌های روان و خیزش گرد و غبار در این منطقه شوند. پدیده گرد و غبار می‌تواند منشا خارجی و داخلی داشته باشد و به گفته کارشناسان حوزه گرد و غبار تا حدودی منشاهای داخلی آن شناخته شده‌اند اما زمان و چگونگی فعال شدن این منشاها بستگی به میزان بارندگی و ذخیره آب در تالاب‌ها دارد. از این رو تعداد دفعات خیزش، شدت و محل وقوع گرد و غبار تابع الگوی بارشی سال گذشته است.کارشناسان یکی از کانون‌های اصلی ایجاد گرد و غبار را تالاب‌های خشک شده‌ می‌دانند بنابراین خشک بودن تالاب هامون که در مسیر بادهای ۱۲۰ روزه قرار دارد در وقوع گرد و غبار استان سیستان و بلوچستان بسیار تاثیرگذار است این در حالیست که با توجه به بارندگی‌های خوب و سیلاب‌های بهار سال جاری همچنین تامین حق‌آبه برخی تالاب‌های کشور از جمله تالاب بین‌المللی هامون در اسفند ماه سال گذشته این تالاب تا حدودی آبگیری شده است.ضاالدین شعاعی – کارشناس گرد و غبار-  گفته بود: بخشی از گرد و غبار شرق کشور مربوط به کف تالاب هامون است که متاسفانه ۱۰ تا ۱۵ سال خشک شده بود اما در سال جاری خوشبختانه آبگیری کرده است.

تالاب هامون از سه بخش هامون «صابوری» در شمال سیستان، هامون «پوزک» که ۹۰ درصد آن در کشور افغانستان و ۱۰ درصد آن در ایران است و هامون «هیرمند» تشکیل شده است که در زمان‌های فراوانی آب این سه بخش به یکدیگر می‌پیوندند و دریاچه مشترک هامون میان کشورهای ایران و افغانستان را تشکیل می‌دهند.وحید پورمردان - مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان – نیز به تازگی درباره وضعیت تالاب بین‌المللی هامون گفته است که تالاب هامون نقش تاثیرگذاری در حوزه اکوسیستم استان دارد که طی سال گذشته و امسال به میزان نسبتاً خوبی آبگیری شده و اقداماتی از جمله حفاظت حداکثری از پوشش گیاهی تالاب، عدم صدور مجوز جالیزکاری، پیشگیری از چرای بی رویه دام، لایروبی و بازگشایی مسیرهای ورود آب به تالاب موجب شد تا علیرغم وزش بادهای ۱۲۰ روزه، نسبت به سال های گذشته در همین روزها و شرایط فعلی کرونایی، دیگر شاهد غم، رنج، مشکلات تنفسی و مهاجرت مردم شمال استان به سایر نقاط نباشیم.الله‌ بخش ریگی – کارشناس هواشناسی - درباره بادهای ۱۲۰ روزه می‌گوید: بادهای معروف به بادهای ۱۲۰ روزه اختلاف فشار هوایی است که در مرز مشترک ایران و افغانستان باعث می‌شود که طوفان‌های شدیدی با سرعت‌های بالا در منطقه سیستان شکل بگیرد. این بادها بیشتر شمال استان سیستان و بلوچستان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بیشتر به منطقه سیستان وارد می‌شود و روی بستر تالاب هامون و منطقه سیستان شروع به فعالیت‌ می‌کند. گاهی زبانه‌ها و گرد وغبار ایجاد شده به دریای عمان نیز می‌رسد.او با استناد به گزارش‌های سازمان فضایی کشور درباره میزان آبگیری تالاب هامون اظهار می کند که بررسی‌های انجام شده تا پایان خرداد ماه سال جاری نشان می‌دهد که  ۱۴۸۲.۶۶ صدم کیلومترمربع از مساحت هامون‌های سیستان یعنی تقریبا کمتر از ۵۰ درصد مساحت هامون آبگیری شده است. رییس گروه تحقیقات هواشناسی کاربردی اداره کل هواشناسی سیستان و بلوچستان با اشاره به بررسی‌های انجام شده درباره داده‌های هواشناسی در چهار ماهه نخست سال می‌گوید: تعریف طوفان در هواشناسی عبارت است از سرعت باد بالای ۱۵ متر بر ثانیه و دید زیر ۱۰۰۰ متر. امسال چنین طوفانی در هیچ روزی در منطقه سیستان مشاهده و ثبت نشده است در حالی که این عدد برای بلند مدت ۱۰ روز  و سال گذشته ۴ روز بود.

او ادامه می‌دهد: در چهار ماهه نخست سال جاری هیچ روزی دید به زیر ۱۰۰۰ متر نرسیده است در حالی که این عدد برای بلند مدت ۱۰ روز بود. سال گذشته نیز پنج روز در ایستگاه‌ هواشناسی سینوپتیک زابل دید زیر ۱۰۰۰ متر ثبت شده بود.این کارشناس هواشناسی اضافه می کند: امسال ۱۶ روز دید کمتر یا مساوی ۵۰۰۰ متر ثبت شده است که بلند مدت آن ۴۹ روز و سال گذشته ۳۴ روز بوده است. این اطلاعات نشان می‌دهد که وضعیت دید و پدیده‌های گرد و غبار در منطقه سیستان نسبت به سال گذشته و بلند مدت بهتر شده است.ریگی درباره اقدامات موثر بر کاهش شدت و تعداد روزهای خیزش گرد و غبار اظهار می‌کند: وضعیت کانون‌های گرد و غبار براساس تاثیری که بر شدت گرد و غبار دارند به سه دسته شدید، متوسط و کم تقسیم‌بندی می‌شوند و می‌توان برای هر بخش از این کانون‌ها اقدامات خاص خود را در نظر گرفت که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به تقویت پوشش گیاهی و تامین به‌موقع و به اندازه حق‌آبه تالاب‌ها اشاره کرد. درصورتی که حق‌آبه تالاب هامون به‌موقع و به اندازه کافی تامین شود، از درصد گرد و غبار منطقه سیستان کاسته خواهد شد.