تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۲۷ ساعت ۱۹:۳۶
کد مطلب : ۲۲۷۹۵۴
آیا ترامپ می‌تواند «ماشه» را بچکاند؟
معنای مکانیزم ماشه نابودی برجام است
گروه سیاسی: بالاخره رای گیری در مورد قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران برگزار شد، اما این قطعنامه با ۱۱ رأی ممتنع، ۲ رأی موافق و ۲ رأی مخالف به تصویب نرسید. بعد از این اتفاق، نماینده آمریکا در سازمان ملل اعلام کرد: «در روز‌های آتی وعده خود برای استفاده از مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها «مکانیسم ماشه» برای احیای تحریم‌ها علیه ایران را پی خواهیم گرفت.»در سوی مقابل نیز نماینده ایران در سازمان ملل، در بیانه‌ای درباره اقدام آمریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه جهت احیای تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران هشدار داد.
مجید تخت روانچی افزود: «تحمیل هرگونه تحریم یا محدودیت از سوی شورای امنیت بر ایران با پاسخ سخت ایران مواجه خواهد شد و در این خصوص گزینه‌های ما محدود نیست و آمریکا و هر کشور دیگری که احتمالاً به آن کمک کند یا به رفتار غیرقانونی آن تن در دهد، مسئولیت کامل اقدامات خود را بر عهده خواهد داشت.
در همین خصوص یك کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به عدم رای آوری قطعنامه آمریکا در مورد تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران، اظهار داشت: در حالیکه از قبل این احتمال می‌رفت که آمریکا نتواند اجماعی در این رابطه ایجاد کند، اما اینکه با دو رای مثبت بسیار برای ایالات متحده گران تمام شده، این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که می‌توان گفت پرستیژ آمریکا در جهان خدشه دار شد و به نوعی ابرقدرتی این کشور زیر سوال رفت.
علی بیگدلی با تاکید بر اینکه حتی انگلیس به عنوان نزدیک‌ترین متحد آمریکا نیز به این قطعنامه رای مثبت نداد، گفت: زمانیکه بوریس جانسون به عنوان یک نئو محافظه کار نخست وزیر انگلیس شد، تحلیلگران پیش بینی می‌کردند، که انگلیسی‌ها به آمریکا نزدیک‌تر شوند، اما این عدم رای باعث شد، این استنباط ایجاد شود که انگلستان ترجیح داد در کنار اروپا باقی بماند و ترامپ را در این زمینه یاری نکند، این مسئله به خوبی اختلاف نظر در راس هرم مدیریت جهان را نشان داد، که می‌تواند در آینده تبعات بسیار زیادی را به دنبال خود داشته باشد.
بیگدلی افزود: به اعتقاد بنده این عدم رای به قطعنامه پیشنهادی آمریکا قبل از اینکه رای به عدم تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران باشد، یک نه بزرگ به یکجانبه گرایی آمریکای ترامپ است که با اقدامات خود در این چند وقت باعث شده که آمریکا در سیاست خارجی خود با شکست‌های متعددی روبرو شود، انعقاد پیمان صلح بین اسرائیل و امارات نیز که روز‌های گذشته محقق شد، همه برای این است که رئیس جمهور فعلی آمریکا دستش در مبارزات انتخاباتی در حوزه سیاست خارجی باز باشد، تمام اقداماتی که ترامپ در قبال ایران نیز انجام می‌دهد، از جمله این قطعنامه پیشنهادی و همچنین پیشنهاد مذاکراتی که گاه و بیگاه ارائه می‌دهد، همه برای استفاده او در ایام برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا است.
این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به اینکه آمریکا بعد از شکست در زمینه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به دنبال فعال کردن مکانیزم ماشه خواهد بود، یادآور شد: پمپئو و تیم سیاست خارجی آمریکا قبل از رای گیری قطعنامه نیز اعلام کرده بودند که اگر تحریم‌های تسلیحاتی ایران تمدید نشود، آمریکا با استدلال‌های حقوقی ثابت خواهند کرد که آمریکا هنوز عضو برجام است و با توجه به این موضوع مکانیزم ماشه را فعال خواهد کرد، و بعید به نظر می‌رسد که اروپا بگذارد مکانیزم ماشه فعال شود.
وی تصریح کرد: اگر مکانیزم ماشه فعال شود، این امر به معنای نابودی برجام خواهد بود، به تبع آن نیز ایران دوباره فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سر خواهد گرفت و حتی احتمال دارد از NPT نیز خارج شود، هر چند که این مسئله به ضرر کشورمان خواهد بود، اما تنها امکان نظارت بر فعالیت‌های هسته ایران را نیز کشور‌های غربی از دست خواهند داد، در همین رابطه وزیر امورخارجه فرانسه در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر اینکه چرا اروپا آنقدر اصرار دارد که برجام حفظ شود، اعلام کرد که برجام تنها امکان نظارت بر فعالیت‌های هسته ایران است و اروپا چنین مسئله‌ای را از دست نخواهد داد.همچنین یک استاد حقوق بین‌الملل معتقد است، آمریکایی‌ها این استدلال را مطرح می‌کنند که در قطعنامه 2231 این کشور به عنوان عضوی از برجام مورد اشاره قرار گرفته است، لذا حق فعال کردن مکانیسم ماشه را دارد. در این زمینه باید توجه داشت که قطعنامه 2231 ضمیمه برجام است و با توجه به اینکه در خود سند برجام ایالات متحده آمریکا اعلام کرده از این معاهده خارج شده، دیگر نمی‌تواند به ضمیمه آن نیز استفاده کند
ستار عزیزی در ارتباط با اظهارات اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا و کلی کرافت، نماینده آمریکا در سازمان ملل مبنی بر فعال کردن مکانیسم ماشه، متعاقب شکست در تصویب پیش‌نویس قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت، به خبرنگار «انتخاب» گفت: « آمریکا با خروج از برجام در اردیبهشت 1397 و با توجه به اینکه رئیس‌جمهور آمریکا رسما، از واژه «خروج» استفاده کرد، دیگر این کشور نمی‌توان از مزایای این سند، علی‌الخصوص مکانیسم ماشه ستفاده کند.»
وی افزود: «در سطحی دیگر، اگر موضع دیگر دولت‌ها نیز مورد استناد قرار بگیرد مشخص است که آن‌ها نیز بر همین بارو هستند. دولت‌های اروپایی، چین و روسیه بارها اعلام کرده‌اند که آمریکا با خروج از برجام نمی‌تواند از مزایای این سند بهره بگیرند اما آمریکایی‌ها این استدلال را مطرح می‌کنند که در قطعنامه 2231 این کشور به عنوان عضوی از برجام مورد اشاره قرار گرفته است، لذا حق فعال کردن مکانیسم ماشه را دارد. در این زمینه باید توجه داشت که برجام ضمیمه قطعنامه 2231 است و با توجه به اینکه در خود سند برجام ایالات متحده آمریکا اعلام کرده از این معاهده خارج شده، دیگر نمی‌تواند به ضمیمه آن نیز استناد کند.»این استاد حقوق بین‌الملل، در بخشی دیگر از گفته‌های خود تاکید کرد: «در حوزه حقوقی، همواره بر این امر باید توجه داشت دیوان بین‌المللی دادگستری بارها به این امر اذعان داشته که ماده 31 کنوانسیون حقوق معاهدات «وین» با وجود مرتبط بودن به موضوع معاهدات بین‌المللی، از اصول تفصیلی آن برای تفسیر قطعنامه‌های شورای امنیت نیز استفاده کرد. هر چند طبیعتا قطعنامه‌های شورای امنیت معاهده نیستند اما دیوان بین‌المللی دادگستری تاکید دارد که از اسلوب تفصیلی مندرج در این کنواسیون می‌توان در تفسیر قطعنامه‌ها نیز بهره گرفت.همچنین، یکی از سازوکارهای نفسیر در کنوانسیون حقوق معاهدات نیز توجه به رویه دولت‌ها است. زمانی که بسیاری از کشورها، به ویژه دولی که عضو سند برجام هستند، اعتقاد دارند این کشور با خروج از برجام نمی‌تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند، در برداشت از معنای حقوقی نیز اثرگذار است. مجموع این استدلال‌ها نشان می‌دهد ایالات متحده آمریکا نمی‌تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند.این استاد دانشگاه در بخشی دیگر از گفته‌های خود اظهار داشت: «همچنان‌که دیوان بین‌المللی کیفری یوگسلاوی سابق (ICTY) در یکی از آراء خود اعلام می‌کند، شورای امنیت نیز ملتزم به حقوق بین‌الملل است؛ یعنی اختیارات شورای امنیت نیز در چارچوب حقوق بین‌الملل قابل خوانش است. ماده 24 منشور تصریح می‌کند، شورای امنیت وظایف خود را در چارچوب حفظ صلح و امنیت بین‌المللی بر اساس منشور ملل متحد انجام می‌دهد. در سطحی دیگر، باید توجه داشت سایر دولت‌های عضو دائم شورای امنیت با تفسیر ارائه شده از سوی واشنگتن، موافق نیستند و معتقدند که آمریکا نمی‌تواند مکانیسم ماشه را فعال کند. نباید فراموش کرد که قطعنامه اخیر آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران با مخالفت حداکثری اعضای شورای امنیت همراه شد.»
وی در پایان تصریح کرد: «زمانی که اعضای دائم و غیر دائم شورای امنیت به قطعنامه آمریکا موافقت ندارند. مکانیسم ماشه بر این اساس است که تمامی تحریم‌ها، به ویژه تحریم تسلیحاتی برگردد اما زمانی که دولت‌های عضو شورای امنیت با بازگشت تحریم‌های تسلیحاتی موافقت ندارند، به طور طبیعی با فعال شدن مکانیسم ماشه نیز مخالفت خواهند کرد.»
مجید تخت روانچی افزود: «تحمیل هرگونه تحریم یا محدودیت از سوی شورای امنیت بر ایران با پاسخ سخت ایران مواجه خواهد شد و در این خصوص گزینه‌های ما محدود نیست و آمریکا و هر کشور دیگری که احتمالاً به آن کمک کند یا به رفتار غیرقانونی آن تن در دهد، مسئولیت کامل اقدامات خود را بر عهده خواهد داشت.
در همین خصوص یك کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به عدم رای آوری قطعنامه آمریکا در مورد تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران، اظهار داشت: در حالیکه از قبل این احتمال می‌رفت که آمریکا نتواند اجماعی در این رابطه ایجاد کند، اما اینکه با دو رای مثبت بسیار برای ایالات متحده گران تمام شده، این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که می‌توان گفت پرستیژ آمریکا در جهان خدشه دار شد و به نوعی ابرقدرتی این کشور زیر سوال رفت.
علی بیگدلی با تاکید بر اینکه حتی انگلیس به عنوان نزدیک‌ترین متحد آمریکا نیز به این قطعنامه رای مثبت نداد، گفت: زمانیکه بوریس جانسون به عنوان یک نئو محافظه کار نخست وزیر انگلیس شد، تحلیلگران پیش بینی می‌کردند، که انگلیسی‌ها به آمریکا نزدیک‌تر شوند، اما این عدم رای باعث شد، این استنباط ایجاد شود که انگلستان ترجیح داد در کنار اروپا باقی بماند و ترامپ را در این زمینه یاری نکند، این مسئله به خوبی اختلاف نظر در راس هرم مدیریت جهان را نشان داد، که می‌تواند در آینده تبعات بسیار زیادی را به دنبال خود داشته باشد.
بیگدلی افزود: به اعتقاد بنده این عدم رای به قطعنامه پیشنهادی آمریکا قبل از اینکه رای به عدم تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران باشد، یک نه بزرگ به یکجانبه گرایی آمریکای ترامپ است که با اقدامات خود در این چند وقت باعث شده که آمریکا در سیاست خارجی خود با شکست‌های متعددی روبرو شود، انعقاد پیمان صلح بین اسرائیل و امارات نیز که روز‌های گذشته محقق شد، همه برای این است که رئیس جمهور فعلی آمریکا دستش در مبارزات انتخاباتی در حوزه سیاست خارجی باز باشد، تمام اقداماتی که ترامپ در قبال ایران نیز انجام می‌دهد، از جمله این قطعنامه پیشنهادی و همچنین پیشنهاد مذاکراتی که گاه و بیگاه ارائه می‌دهد، همه برای استفاده او در ایام برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا است.
این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به اینکه آمریکا بعد از شکست در زمینه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به دنبال فعال کردن مکانیزم ماشه خواهد بود، یادآور شد: پمپئو و تیم سیاست خارجی آمریکا قبل از رای گیری قطعنامه نیز اعلام کرده بودند که اگر تحریم‌های تسلیحاتی ایران تمدید نشود، آمریکا با استدلال‌های حقوقی ثابت خواهند کرد که آمریکا هنوز عضو برجام است و با توجه به این موضوع مکانیزم ماشه را فعال خواهد کرد، و بعید به نظر می‌رسد که اروپا بگذارد مکانیزم ماشه فعال شود.
وی تصریح کرد: اگر مکانیزم ماشه فعال شود، این امر به معنای نابودی برجام خواهد بود، به تبع آن نیز ایران دوباره فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سر خواهد گرفت و حتی احتمال دارد از NPT نیز خارج شود، هر چند که این مسئله به ضرر کشورمان خواهد بود، اما تنها امکان نظارت بر فعالیت‌های هسته ایران را نیز کشور‌های غربی از دست خواهند داد، در همین رابطه وزیر امورخارجه فرانسه در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر اینکه چرا اروپا آنقدر اصرار دارد که برجام حفظ شود، اعلام کرد که برجام تنها امکان نظارت بر فعالیت‌های هسته ایران است و اروپا چنین مسئله‌ای را از دست نخواهد داد.همچنین یک استاد حقوق بین‌الملل معتقد است، آمریکایی‌ها این استدلال را مطرح می‌کنند که در قطعنامه 2231 این کشور به عنوان عضوی از برجام مورد اشاره قرار گرفته است، لذا حق فعال کردن مکانیسم ماشه را دارد. در این زمینه باید توجه داشت که قطعنامه 2231 ضمیمه برجام است و با توجه به اینکه در خود سند برجام ایالات متحده آمریکا اعلام کرده از این معاهده خارج شده، دیگر نمی‌تواند به ضمیمه آن نیز استفاده کند
ستار عزیزی در ارتباط با اظهارات اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا و کلی کرافت، نماینده آمریکا در سازمان ملل مبنی بر فعال کردن مکانیسم ماشه، متعاقب شکست در تصویب پیش‌نویس قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت، به خبرنگار «انتخاب» گفت: « آمریکا با خروج از برجام در اردیبهشت 1397 و با توجه به اینکه رئیس‌جمهور آمریکا رسما، از واژه «خروج» استفاده کرد، دیگر این کشور نمی‌توان از مزایای این سند، علی‌الخصوص مکانیسم ماشه ستفاده کند.»
وی افزود: «در سطحی دیگر، اگر موضع دیگر دولت‌ها نیز مورد استناد قرار بگیرد مشخص است که آن‌ها نیز بر همین بارو هستند. دولت‌های اروپایی، چین و روسیه بارها اعلام کرده‌اند که آمریکا با خروج از برجام نمی‌تواند از مزایای این سند بهره بگیرند اما آمریکایی‌ها این استدلال را مطرح می‌کنند که در قطعنامه 2231 این کشور به عنوان عضوی از برجام مورد اشاره قرار گرفته است، لذا حق فعال کردن مکانیسم ماشه را دارد. در این زمینه باید توجه داشت که برجام ضمیمه قطعنامه 2231 است و با توجه به اینکه در خود سند برجام ایالات متحده آمریکا اعلام کرده از این معاهده خارج شده، دیگر نمی‌تواند به ضمیمه آن نیز استناد کند.»این استاد حقوق بین‌الملل، در بخشی دیگر از گفته‌های خود تاکید کرد: «در حوزه حقوقی، همواره بر این امر باید توجه داشت دیوان بین‌المللی دادگستری بارها به این امر اذعان داشته که ماده 31 کنوانسیون حقوق معاهدات «وین» با وجود مرتبط بودن به موضوع معاهدات بین‌المللی، از اصول تفصیلی آن برای تفسیر قطعنامه‌های شورای امنیت نیز استفاده کرد. هر چند طبیعتا قطعنامه‌های شورای امنیت معاهده نیستند اما دیوان بین‌المللی دادگستری تاکید دارد که از اسلوب تفصیلی مندرج در این کنواسیون می‌توان در تفسیر قطعنامه‌ها نیز بهره گرفت.همچنین، یکی از سازوکارهای نفسیر در کنوانسیون حقوق معاهدات نیز توجه به رویه دولت‌ها است. زمانی که بسیاری از کشورها، به ویژه دولی که عضو سند برجام هستند، اعتقاد دارند این کشور با خروج از برجام نمی‌تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند، در برداشت از معنای حقوقی نیز اثرگذار است. مجموع این استدلال‌ها نشان می‌دهد ایالات متحده آمریکا نمی‌تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند.این استاد دانشگاه در بخشی دیگر از گفته‌های خود اظهار داشت: «همچنان‌که دیوان بین‌المللی کیفری یوگسلاوی سابق (ICTY) در یکی از آراء خود اعلام می‌کند، شورای امنیت نیز ملتزم به حقوق بین‌الملل است؛ یعنی اختیارات شورای امنیت نیز در چارچوب حقوق بین‌الملل قابل خوانش است. ماده 24 منشور تصریح می‌کند، شورای امنیت وظایف خود را در چارچوب حفظ صلح و امنیت بین‌المللی بر اساس منشور ملل متحد انجام می‌دهد. در سطحی دیگر، باید توجه داشت سایر دولت‌های عضو دائم شورای امنیت با تفسیر ارائه شده از سوی واشنگتن، موافق نیستند و معتقدند که آمریکا نمی‌تواند مکانیسم ماشه را فعال کند. نباید فراموش کرد که قطعنامه اخیر آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران با مخالفت حداکثری اعضای شورای امنیت همراه شد.»
وی در پایان تصریح کرد: «زمانی که اعضای دائم و غیر دائم شورای امنیت به قطعنامه آمریکا موافقت ندارند. مکانیسم ماشه بر این اساس است که تمامی تحریم‌ها، به ویژه تحریم تسلیحاتی برگردد اما زمانی که دولت‌های عضو شورای امنیت با بازگشت تحریم‌های تسلیحاتی موافقت ندارند، به طور طبیعی با فعال شدن مکانیسم ماشه نیز مخالفت خواهند کرد.»
