بهار نیوز - شور شدن آب‌های زیرزمینی در تربت حیدریه

گروه جامعه: یک کارشناس مهندسی آب گفت: پیش‌بینی نکردن تبعات سدسازی خسارت جبران‌ناپذیری به دنبال دارد.

ابوذر حاتمی یزد گفت: سدسازی، تبعات و آثار منفی اجتماعی، فنی، ‌اقتصادی، زیست‌محیطی و کشاورزی دارد که در هنگام برنامه‌ریزی برای ساخت، باید به آن توجه کرد. وی درباره تبعات منفی اجتماعی ساخت سد گفت: در روند سدسازی ممکن است تعدادی از روستاها داخل مخزن سد قرار ‌گیرند که با جابه‌جایی اجباری این روستاها برای ایجاد سد، تغییراتی در نوع زندگی روستاییان ایجاد و معضلات شهرنشینی و کوچ روستاییان بروز می‌کند.

حاتمی یزد ادامه داد: علاوه بر این از بین رفتن بخشی از کشاورزی روستاییان و خسارتی که به آن وارد می‌شود از دیگر پیامدهای منفی اجتماعی است. خسارتی هم که دولت بابت از بین رفتن اراضی به کشاورزان می‌دهد، کار گذشته آن‌ها را باز نمی‌گرداند. وی درباره تبعات فنی سدسازی نیز اظهار کرد: سطح مخزن بزرگ سد موجب تبخیر بیشتر آب می‌شود که این تبخیر آب در سطح رودخانه‌ها کمتر از سدها است. طبق آمار سال 2010 تبخیری که در مخزن سدها رخ می‌داده از مصرف آب شرب و بهداشت در دنیا بیشتر بوده است.

حاتمی ادامه داد: پتانسیل تبخیر آب سد در مناطق خشک بالاست و در هنگام سدسازی اجازه عبور و نفوذ آب به دشت پایین دست داده نمی‌شود که این امر در کیفیت آب‌های زیرزمینی اثرگذار است. وی با اشاره به سد شهید یعقوبی تربت حیدریه به عنوان یکی از سدهای دارای تبعات فنی منفی در استان تصریح کرد: این سد موجب شور شدن آب‌های زیرزمینی دشت پایین دست شده و روی کشاورزی اهالی آن منطقه اثرگذاشته است.

این کارشناس مهندسی آب خاطرنشان کرد: پیش از احداث سد، آب زیرزمینی اجازه پیش‌روی آب شور را به زمین‌ها نمی‌دهد اما سدسازی با از بین بردن این تعادل موجب از بین رفتن کشاورزی می‌شود. وی با اشاره به قیمت تمام شده آب به دست آمده از ساخت سد به تبعات اقتصادی احداث سد، اشاره و اظهار کرد: با سدسازی تنها آبی که جاری بوده جمع می‌شود و این درحالی است که عمدتا ساخت سد هزینه زیادی داشته و هزینه تمام شده آب زیاد است و با ساخت سد آب کشاورزی را به شهر و صنعت برده‌ایم و تنها جابه‌جایی منافع صورت گرفته است.

حاتمی از تغییر اقلیم منطقه به عنوان یکی از آثار زیست محیطی سدسازی نام برد و افزود: سیلاب‌هایی که در گذشته از مناطق مختلف عبور می‌کرده موجب ایجاد حیات وحش می‌شده که با سدسازی، دیگر این امر ممکن نیست. وی با بیان اینکه تغییر الگوی کشت از تبعات کشاورزی سدسازی است، تصریح کرد: با ساخت سد، کشاورزی‌ها به سوی تولید و کشت گیاهان پرمصرف می‌رود و روستاهای دورتر از سد درآمد کمتری خواهند داشت.

این کارشناس مهندسی آب، هدفمندسازی انجام پروژه‌های مربوط به ساخت سد را مهمترین راهکار برای جلوگیری از تبعات منفی این امر دانست و گفت: با ذخیره‌سازی سیلاب‌ها می‌توان از این کار جلوگیری کرد تا منافع انسان‌ها به خطر نیفتاده و جابه‌جایی منافع هم صورت نگیرد. وی با بیان این که بهتر است خودمان را با طبیعت منطبق کنیم، افزود: مدیریت پایدار منابع آب باید با استفاده از روش‌های اجتماعی محور صورت گیرد.

حاتمی، خواستار مدیریت سازه‌ها برای بروز کمترین تبعات منفی شد و گفت: اینکه سدهای آمریکا در حال تخریب بوده و هیچ سدی در این کشور ساخته نمی‌شود نشان دهنده این است که در این کشور تبعات منفی سدسازی بیشتر از آثار مثبت آن است. وی با اشاره به چین، ترکیه و ایران به عنوان بزرگترین کشورهای سازنده سد در دنیا اظهار کرد: یکی از مهمترین دلایل مشکلات به وجود آمده برای دریاچه ارومیه، ساخت تعداد زیادی سد بر روی رودخانه‌های منتهی به این دریاچه بوده و این دریاچه امروز با انتقال منافع خشک شده است. حاتمی یزد تاکید کرد: تبعات مختلف هر تصمیمی باید در آینده در نگاه سیستماتیک مدیر در نظر گرفته شود زیرا نگاه سیستماتیک به موضوع، موجب بررسی تبعات هر کار و تصمیم می‌شود.