غرب برتری نظامی خود را از دست می‌دهد؟

ژنرال ریچارد شیرف که تا تابستان گذشته در سلسله مراتب نظامی ناتو مقام دوم بود می گوید: "آنچه که ما در دو دهه گذشته شاهد آن بوده ایم نوعی خلع سلاح فیزیکی و معنوی غرب است و اکنون درنقطه بسیار خطرناکی هستیم."ژنرال دیوید دپتولا، معاون سابق فرمانده نیروی هوایی آمریکا، با اشاره به شمار اندک هواپیماهایی که ارتش آمریکا در دهه گذشته خریداری کرده است می گوید:"ما یک نیروی هوایی سالخورده داریم."اما با توجه به رقم سرسام آور پولی که ناتو و آمریکا صرف هزینه های دفاعی می کنند آیا این انتقادها و نگرانی ها منعکس کننده واقعیت هستند؟ همانطور که میچل فلورنوی یکی از مقام های ارشد پیشین در پنتاگون به ما گفت بیش از نیمی از بودجه دفاعی صرف پرداخت حقوق پرسنل می شود در صورتیکه قدرتهای در حال رشدی مثل چین، روسیه و یا هند رقم بسیار کمتری برای حقوق نیروهای مسلح هزینه می کنند.

در عین حال ارتش های غرب با شرکت های سازنده تسلیحات و تجهیزات نظامی دست به یکی کرده و تسلیحات گرانقیمت تری سفارش می دهند که در عمل باعث می شود بتوانند تعداد کمتری برای جایگزینی تسلیحات قدیمی بخرند. پیر اسپری رییس گروه طراحان جنگنده های اف ۱۶ به پیامدهای ویرانگر خرید هواپیماهای رادار گریز اشاره می کند که هر فروند آنها صدها میلیون دلار هزینه داشت. او می گوید:"با این خرید اشتباه قدرت هوایی آمریکا ویران شد."به خاطر این روش های خرید پنتاگون اکنون نیروهای مسلح آمریکا جنگنده هایی دارد که عمر متوسط آنها ۲۴ سال و بمب افکن هایی دارد که عمر متوسط آنها ۳۸ سال است. سال گذشته هواپیماهایی که ارتش آمریکا خرید از سال ۱۹۱۵ تا به امروز کمترین تعداد بود و برای اولین بار در این زمینه از روسیه عقب افتاد.

با این همه آمریکا هنوز هم یک نیروی مسلح نیرومند و بزرگ دارد و فرسودگی بخش زیادی از تسلیحات و تجهیزات نظامی آن طی دهه های آینده مشخص خواهد شد، و به احتمال زیاد این ضعف خود را در کاهش تعداد بسیاری از سیستم های تسلیحاتی نشان خواهد داد. اعضای جمهوریخواه مجالس قانونگذاری وعده دادند که سیاست باراک اوباما برای کاهش بودجه نظامی زیر درصد معینی از تولید ناخالص کشور را تغییر خواهند داد ولی تاکنون در جهت گیری کلی این سیاست تغییری حاصل نشده است. به گفته داگلاس لوت سفیر آمریکا در ناتو، با توجه به اینکه آمریکا از نظر توازن دفاعی بیش از گذشته روی چین تمرکز کرده و سیاست کاهش هزینه های دفاعی را ادامه می دهد، تقبل ۷۰ تا ۷۵ درصد از هزینه های سازمان ناتو توسط آمریکا دیگر نمی تواند ادامه یابد. به همین خاطر پس از بحران اوکراین ارتش آمریکا تعداد کمی پرسنل نظامی و هواپیما اعزام کرده است. در نتیجه این سئوال مطرح شده که در برابر افزایش تعرض های روسیه کشورهای اروپایی چگونه می توانند به تنهایی با این خطر مقابله کنند.

پیامدهای کاهش توان نظامی غرب آنهم در شرایطی که رقبا بر قدرت ابراز وجود خود افزوده اند، موضوع بحث های داغی بوده است. انتظار می رود که اکنون روسیه و چین در برخورد با چالش های امنیتی در حوزه نفوذ خود با دست بازتر و بدون نگرانی از مداخله آمریکا عمل کنند. سرگئی لاورف، وزیر خارجه روسیه گفته است که آمریکا باید به تثبیت "نظم چند قطبی" و دور شدن از دوران احاطه جهان توسط یک ابرقدرت عادت کند.
منتقدان اوباما می گویند که ضعف آمریکا در رهبری جهانی و کاهش قابلیت نظامی آن باعث گستاخی تندروها و ماجراجوها شده و این به تشدید آشوب و بی ثباتی در خاورمیانه کمک کرده است. اما مقامات دولت باراک اوباما دولت جمهوریخواه قبلی آمریکا را به خاطر حمله نظامی به عراق در سال ۲۰۰۳ مسئول به هم زدن نظم حاکم در خاورمیانه می دانند. مجادلات حزبی دو طرف حقیقت بزرگتری را مخدوش می کند و آن این است که قدرت اقتصادی و نظامی کشورهای غربی درحال کاهش است و در مقابل توان نظامی قدرت های در حال رشد و حتی برخی از گروههای شبه نظامی رو به افزایش است.

این یک روند درازمدت است که به دهه ها مربوط می شود و نه اینکه چه کسی و یا چه حزبی برای چند سال در قدرت باشد. به عنوان مثال می توان به عدم تمایل شدید احزاب اصلی بریتانیا برای رعایت هدف تعیین شده از سوی سازمان ناتو اشاره کرد که طبق آن همه کشورهای عضو باید حداقل دو درصد از تولید ناخالص ملی را به هزینه های دفاعی اختصاص دهند. برای اجرای این تعهد بریتانیا باید طی پنج سال آینده حدود ۳۰ میلیارد پوند به هزینه های دفاع خود بیافزاید.از روی همین نمونه به خوبی می توان دید که سیاستمداران غربی برای دفاع از طرحها و هزینه های نظامی اعتماد به نفس کافی ندارند. و همین موضوع بر نگرانی های مقامات و دست اندرکاران امور دفاعی و امنیتی افزوده که معتقدند برتری دفاعی غرب برای همیشه از دست رفته است.