به مناسبت تولد استاد نجف دریابندری

هرجا نامی از مترجمان برجسته می آید محال است اسم او در میان آنها نباشد. بسیاری با ترجمه های او کتابخوان شده اند. همینگوی، برتراند راسل، مارک تواین، دکتروف، ویلیام فاکنر و ... که نام هرکدام جنبشی مستقل در ادبیات فلسفه است را او به فارسی زبانان معرفی کرد.به گزارش ایسکانیوز، نجف دریابندری از مترجمان پیشکسوتی است که شاید این روزها در آستانه 85سالگی خیلی حال و روز روبه راهی نداشته باشد، اما نام او همچنان بر جلد کتاب هایی است که پرفروشند.

کتاب هایی که کتابخوان های حرفه ای و غیر حرفه ای از روی نام او آن را انتخاب می کنند زیرا می دانند نه تنها با یک ترجمه درست، بلکه با نگارشی جدید از یک کتاب روبه رو هستند.1نگارش نه به معنی تغییر یا دست بردن در کتاب، بلکه نگارشی به سبک نجف دریابندری، ترجمه با نگاهی همه جانبه و اشراف کامل. آنچه دریابندری را در ترجمه سرآمد می کند تنها اشراف او بر زبان مبدا نیست، آنگونه که بسیاری از جوانان ما با آموختن هرچه بهتر زبان مبدا مثلا انگلیسی قصد بهتر کردن ترجمه های خود را می کنند.

ویژگی او اشراف بر زبان مقصد نیز هست. او بر تمام پیچ و خم های زبان فارسی مسلط است و در ترجمه هایش با هوش ذاتی و البته دانش اکتسابی معجونی از کلمات را به روی کاغذ می آورد که خواننده گاهی فراموش می کند داستانی به زبان بیگانه می خواند. این ویژگی منحصربه فرد دریابندری است که انس و الفت اهالی کتابخوان را با ترجمه هایش بیشتر می کند.دوران کودکی را در آبادان سپری کرده است. بیش از همسالان خود که در میان کارکنان انگلیسی نفت رفت و امد داشته اند، به زبان آنها علاقمند می شود و با کنجکاوی ذاتی بی آنکه معلمی یا کلاسی دیده باشد با این زبان آشنا می شود.

تنها 24 سال داشته که اثر معروف همینگوی را ترجمه میکند. وداع با اسلحه! IMG_9912کتابی که مخاطبان ایرانی آن زمان در سال 32 را از نزدیک با نثر نویسنده آمریکایی آشنا می کند که از جنگ می گوید و داستان فردریک هنری جوان را برای آنها بازگو می کند. هرچند دریابندری بعدها این کتاب را مورد بازبینی قرار داد اما در ترجمه روان داستان هیچگاه شک و شبهه ای نبود.اما آنچه بیش از ترجمه در مکتب ترجمه دریابندری مطرح است مقدمه هایی است که او بر ترجمه هایش می نگاشت. در این مقدمه ها هستند که دانش و بینش او از یک سو و طمطراق نثرش از دیگر سو به کمال ظاهر شده است. اهمیت مقدمه ها در این است که او همچنان که تمام مطالعات فلسفی خود را یکجا در نگارشی می ریزد و تحویل خواننده می دهد، در این مقدمه ها هم دربارۀ اهمیت نویسنده ای که اثر یا آثاری از او را ترجمه کرده یا دربارۀ اهمیت کتابی که به فارسی برگردانده با خواننده سخن می گوید. این کار، خود به مثابه یک کار تحقیقی است که علاوه بر زحمت ترجمه از سوی او انجام شده است.

اما از آنجا که روزگار همیشه بر مردمان سختکوش سخت می گیرد، همزمان با انتشار اولین ترجمه ، نجف دریابندری به دلیل فعالیت های سیاسی به زندان آبادان می افتد و پس از یک سال به زندان تهران منتقل می شود. در مدت چهارسال زندانی بودن هم دست از کار نکشید و با عمیق تر کردن مطالعات خود تاریخ فلسفه غرب برتراند راسل را ترجمه کرد. این کتاب نیز از کتاب های حجیمی است که ابتدا در چهار جلد و سپس درسه جلد منتشر شد.
اما این روزها در آستانه 85سالگی اش ساکت تر و آرام تر از همیشه بر صندلی تکیه داده است. پیرمرد از جدال با ماهی سرنوشت اینبار پیروز و پرغرور بر فراز 65سال ادبیات و فلسفه، کتابی را تورق می کند که خود به تنهایی در ادبیات یک کشور نگاشته است.

او در حافظه خسته اش به کندو کاو می پردازد و خاطرات جسته و گریخته ای که به یاد می آورد را با افتخار در ذهن مرور می کند. پیرمرد شاید به یاد نیاورد، اما حافظه تاریخی یک عمر مردم یک کشور او را تا همیشه به یاد خواهد آورد. او را که برایشان از پیرمرد و دریایی گفته است که تنها و به تنهایی در نبرد با امواج پرخروش دریا، هرگز تسلیم نشد و در انتها با غرور به کرانه ای پا گذاشت که مردمانی با چشمانی حیرت زده و در دل تحسین کنان او را می نگریستند. اول شهریور سالروز تولد اوست، تولدت مبارک پیرمرد.