تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۲/۲۷ ساعت ۱۷:۲۴
کد مطلب : ۱۷۷۹۴۳
نتیجه مسدودسازی گفت‌وگو
محمد توکلی
تجمع دانشجویان دانشگاه تهران در اعتراض به رفتار حراست دانشگاه در موضوع حجاب دانشجویان دختر به سرانجام خوبی نرسید و شاهد وقایع تلخی در این اعتراض دانشجویی بودیم. درباره آنچه در این دانشگاه رخ داد روایت‌های مختلف و متضادی شنیده شده اما شاید مهم‌تر از اصل این ماجرا، علت وقوع آن باشد.
گفت‌وگوی رسمی درباره برخی مسائل در کشور ما با محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های نابجایی روبرو است. این موضوعات تنها به مسائل نظامی و امنیتی و یا مسائل حساسیت‌آفرین سیاسی محدود نمی‌شود و حتی برخی موضوعات فرهنگی و اجتماعی را هم شامل می‌شود.
یکی از همین موضوعات مسئله حجاب است. نوع مواجهه قدرت رسمی با حجاب در چند دهه اخیر آن را تبدیل به یکی از موضوعات مهم کشور در عرصه اجتماعی کرده است. شاید اگر در قریب به چهل سال اخیر همانند ابتدای انقلاب رویکرد حاکمیت به حجاب مطابق دیدگاه‌های مرحوم آیت‌الله طالقانی می‌بود امروز این مسئله از مسائل تنش‌آفرین اجتماعی در کشور نبود و بخشی از شکاف موجود در جامعه ایرانی وجود نمی‌داشت. اما حالا که به هر دلیلی مسیری دیگر را برگزیده‌ایم چرا گفت‌وگو درباره وجوه مثبت و منفی این شیوه را به رسمیت نشناخته‌ایم؟ به نظر می‌آید مشکل بزرگ‌تر از همین نقطه آغاز می‌شود: مسدودسازی مسیر گفت‌وگو.
زمستان ۱۳۹۶ را به خاطر بیاورید؛ روزهایی که تعدادی از دختران و خواهران همین مردم مسلمان ایران حرکتی را به نشانه اعتراض آغاز کردند و در نهایت با برخوردهایی که با آن‌ها صورت گرفت ظاهراً به پایان آمد؛ این پایان ظاهری می‌توانست آغازی باشد بر نگاهی دیگر به سیاست‌های مسلط فرهنگی و اجتماعی در کشور و بحث درباره آنان در محافل رسمی. آنچه در عمل رخ داد اما ادامه همان مسیر گذشته بدون ذره‌ای تلاش برای فهم علل وقوع آن اعتراض نمادین بود.
بیاییم فرض کنیم تصمیم‌گیران به پیشنهادهایی از جنس آنچه حجت‌الاسلام زائری، فعال فرهنگی اصولگرا گفته بود عمل می‌کردند و به جای برخورد قضایی با آن دختران معترض از آنان برای حضور در گفت‌وگویی با دیگرانی که مخالف آنان محسوب می‌شوند به رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی دعوت می‌کردند و گفت‌وگو شکل می‌گرفت؛ آیا امروز وضعیت شکل دیگری نبود؟
اگر از درگیری‌های روزمره سیاسی و جناحی گذر کنیم و به آنچه در صحن دانشگاه رخ داد دقیق‌تر بگیریم به این نتیجه می‌رسیم که آن درگیری‌ها نتیجه غیبت گفت‌وگو درباره مسائلی مثل قانون حجاب است. به واقع مشخص نیست چند بار دیگر قرار است چنین اتفاقاتی ناگواری رخ دهد و چه میزان باید شاهد تعمیق شکاف اجتماعی و افزایش تنش‌ها در چنین موضوعاتی باشیم تا تصمیم‌گیران بپذیرند برخورد قهری و مسدودسازی مسیر گفت‌وگو نه تنها کمکی به رفع مسئله نمی‌کند بلکه مسائل و مصائب بزرگ‌تری را ایجاد خواهد کرد.
تجمع دانشجویان دانشگاه تهران در اعتراض به رفتار حراست دانشگاه در موضوع حجاب دانشجویان دختر به سرانجام خوبی نرسید و شاهد وقایع تلخی در این اعتراض دانشجویی بودیم. درباره آنچه در این دانشگاه رخ داد روایت‌های مختلف و متضادی شنیده شده اما شاید مهم‌تر از اصل این ماجرا، علت وقوع آن باشد.
گفت‌وگوی رسمی درباره برخی مسائل در کشور ما با محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های نابجایی روبرو است. این موضوعات تنها به مسائل نظامی و امنیتی و یا مسائل حساسیت‌آفرین سیاسی محدود نمی‌شود و حتی برخی موضوعات فرهنگی و اجتماعی را هم شامل می‌شود.
یکی از همین موضوعات مسئله حجاب است. نوع مواجهه قدرت رسمی با حجاب در چند دهه اخیر آن را تبدیل به یکی از موضوعات مهم کشور در عرصه اجتماعی کرده است. شاید اگر در قریب به چهل سال اخیر همانند ابتدای انقلاب رویکرد حاکمیت به حجاب مطابق دیدگاه‌های مرحوم آیت‌الله طالقانی می‌بود امروز این مسئله از مسائل تنش‌آفرین اجتماعی در کشور نبود و بخشی از شکاف موجود در جامعه ایرانی وجود نمی‌داشت. اما حالا که به هر دلیلی مسیری دیگر را برگزیده‌ایم چرا گفت‌وگو درباره وجوه مثبت و منفی این شیوه را به رسمیت نشناخته‌ایم؟ به نظر می‌آید مشکل بزرگ‌تر از همین نقطه آغاز می‌شود: مسدودسازی مسیر گفت‌وگو.
زمستان ۱۳۹۶ را به خاطر بیاورید؛ روزهایی که تعدادی از دختران و خواهران همین مردم مسلمان ایران حرکتی را به نشانه اعتراض آغاز کردند و در نهایت با برخوردهایی که با آن‌ها صورت گرفت ظاهراً به پایان آمد؛ این پایان ظاهری می‌توانست آغازی باشد بر نگاهی دیگر به سیاست‌های مسلط فرهنگی و اجتماعی در کشور و بحث درباره آنان در محافل رسمی. آنچه در عمل رخ داد اما ادامه همان مسیر گذشته بدون ذره‌ای تلاش برای فهم علل وقوع آن اعتراض نمادین بود.
بیاییم فرض کنیم تصمیم‌گیران به پیشنهادهایی از جنس آنچه حجت‌الاسلام زائری، فعال فرهنگی اصولگرا گفته بود عمل می‌کردند و به جای برخورد قضایی با آن دختران معترض از آنان برای حضور در گفت‌وگویی با دیگرانی که مخالف آنان محسوب می‌شوند به رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی دعوت می‌کردند و گفت‌وگو شکل می‌گرفت؛ آیا امروز وضعیت شکل دیگری نبود؟
اگر از درگیری‌های روزمره سیاسی و جناحی گذر کنیم و به آنچه در صحن دانشگاه رخ داد دقیق‌تر بگیریم به این نتیجه می‌رسیم که آن درگیری‌ها نتیجه غیبت گفت‌وگو درباره مسائلی مثل قانون حجاب است. به واقع مشخص نیست چند بار دیگر قرار است چنین اتفاقاتی ناگواری رخ دهد و چه میزان باید شاهد تعمیق شکاف اجتماعی و افزایش تنش‌ها در چنین موضوعاتی باشیم تا تصمیم‌گیران بپذیرند برخورد قهری و مسدودسازی مسیر گفت‌وگو نه تنها کمکی به رفع مسئله نمی‌کند بلکه مسائل و مصائب بزرگ‌تری را ایجاد خواهد کرد.
