محمد توکلی
در روزهای اخیر تمامی مسئولان کشور و تریبونداران بر «حق اعتراض» شهروندان تاکید کردهاند و همگی با وجود آن که گروهی را به «اغتشاش» متهم کردند اما از این هم گفتند که مردم معترض مسیر خود را از «آشوبگران» جدا کردهاند و در نتیجه باید صدای «معترضان واقعی» شنیده شود.
این نگاه به اعتراض که تا همین چند سال پیش هم این چنین فراگیر نشده بود حتی اگر در میدان عمل هم چندان نشانی از آن به چشم نیاید به خودی خود گامی رو به پیش است و شایسته توجه اما این گام به پیش تا زمانی که به پذیرش الزامات آن منتهی نشود بیشتر شبیه یک نمایش سیاسی خواهد بود.
توضیح بیشتر آن که هنگامی که از پذیرش «حق اعتراض» سخن میگوییم این موضوع تنها نباید به تعیین مکانهایی برای تجمعات اعتراضی و یا تسهیل شرایط برای حضور خیابانی معترضان منجر شود و پذیرش چنین حقی برای شهروندان الزامات دیگر و مهمتری نیز با خود به همراه دارد.
هنگامی میتوان از پذیرش «حق اعتراض» مردم سخن گفت که شاهد شنیده شدن صدای معترضان از طریق رسانههای عمومی نیز باشیم. نمیتوان تریبونهای رسمی را در اختیار یک اقلیت قرار داد و تنها یک روایت از وقایع را در رسانههای عمومی تکرار کرد اما از طرف دیگر سخن از به رسمیت شناختن حقوق شهروندان در زمینه اعتراض آنان به عملکرد مسئولان کشور به میان آورد. زمانی ادعاها مبنی بر پذیرش این حق قابل باور خواهد بود که معترضان نیز امکانی برابر با دیگران برای حضور در نظام حکمرانی پیدا کنند. نمیتوان بسیاری را از حضور در رقابتهای انتخاباتی منع کرد و با ایجاد محدودیتهایی اجازه راهیابی جمعی از شایستگان را به مجلس، دولت و دیگر ارکان قدرت نداد اما مدعی شد که مردم حق اعتراض داشته و صدای اعتراضی آنان از سوی مسئولان شنیده میشود.
کوتاه سخن آن که پذیرش حق اعتراض شهروندان با الزاماتی همراه است که بسیار فراتر از تعیین مکانهایی برای تجمع و ایجاد فضایی امن برای آنان است؛ الزاماتی نظیر چندصدایی در رسانههای رسمی، انتخابات آزاد، برداشته شدن سایه محدودیتها از سر رسانهها و... حال پرسش اساسی این است که چگونه در شرایطی که حتی همان حداقلهایی نظیر ایجاد فضای امن برای معترضان هم هنوز فراهم نشده است و نظام حکمرانی با وجود گذشته یک دهه از اعتراضاتی همچون آن چه پس از انتخابات۸۸ شاهد بودیم هنوز همان رویکرد ناکارآمد گذشته را در قبال اعتراض دارد، شهروندان ادعای مسئولان مبنی بر پذیرفتن حق اعتراض آنان را باور کنند؟!