بهار نیوز - مانع ذاتی رفع تحریم‌ها

گروه اقتصادی
سفر روزهای آینده حسن روحانی به ژاپن، با توجه به آنچه در سفر آبه شینزو به تهران رخ داد بار دیگر موضوع احتمال مذاکره ایران و آمریکا را در رسانه‌ها و گمانه‌زنی تحلیلگران بر صدر نشانده است. موضوعی که مدتی است هر چند وقت یک بار به بهانه‌های مختلف مطرح شده و هر بار هم البته بدون نتیجه خاصی به نقطه پایان می‌رسد. از سفرهای روحانی به نیویورک برای شرکت در مقر سازمان ملل که اوج چنین گمانه‌زنی‌هایی است تا سفرهای میانجیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برای ایجاد تغییر در روابط جمهوری اسلامی و ایالات متحده.

در هر کدام از این بازه‌های زمانی موضوع احتمال مذاکره میان سران دو کشور مطرح شده است. با نگاهی به آنچه تصمیم‌گیران نظام عنوان کرده‌اند شاهد یک تغییر رویکرد تدریجی در دو سال اخیر هستیم. به طوری که از ممنوعیت کامل هر نوع مذاکره با آمریکا به ممنوعیت مذاکره با دولت‌ترامپ تا زمان برقرار بودن تحریم‌ها رسیده‌ایم.

توضیح بیشتر آنکه هم‌زمان با تصمیم دونالد‌ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای مسئولان کشور یک‌صدا اعلام کردند که به دلیل «بدعهدی» دولت آمریکا در عمل به تعهدات خود در خصوص برجام دیگر هیچ مذاکره‌ای با این کشور نخواهیم داشت اما امروز و با افزایش فشارهای ناشی از تحریم شاهد هستیم که این نگاه اندک اندک تغییر کرده است و حالا سخن از نقشه راهی تازه مطرح شده است.

بر این اساس ممنوعیت مذاکره با دولت‌ ترامپ تا زمانی برقرار است که شاهد اعمال تحریم‌ها باشیم و هر هنگام که ایالات متحده تحریم‌های اعمال شده پس از خروج این کشور از برجام و به طور مشخص تحریم‌های نفتی و بانکی را متوقف کند امکان مذاکره جمهوری اسلامی و ایالات متحده به وجود خواهد آمد.

همین تغییر تدریجی در رویکرد تصمیم‌گیران به موضوع مذاکره سبب افزایش گمانه‌زنی‌ها در خصوص احتمال مذاکره مجدد میان ایران و آمریکا شده است؛ سفر حسن روحانی به توکیو نیز با وجود آن که بنا بر اعلام مقامات رسمی دولت در چارچوب روابط دوجانبه ایران و ژاپن است اما طبیعتا نمی‌تواند بدون نیم‌نگاهی به وساطت نخست‌وزیر این کشور برای تغییر در روابط ایران و آمریکا انجام گیرد.

با این وجود به نظر می‌آید که اگر به ‌ بزرگتر آنچه رخ می‌دهد بنگریم با یک مانع ذاتی در مسیر رفع تحریم‌ها مواجه خواهیم شد. مقامات جمهوری اسلامی تاکید می‌کنند که تنها راه بازگشایی مسیر مذاکره رفع تحریم‌ها است و از طرف دیگر دونالد‌ترامپ و تیم سیاست خارجی و امنیت ملی او نیز تاکید دارند که رفع تحریم می‌باید نتیجه مذاکره باشد نه اقدامی برای آغاز آن.

به بیان دیگر برای ایران رفع تحریم «پیش‌شرط مذاکره» تلقی می‌شود و برای آمریکا «نتیجه مذاکره» به رفع تحریم ختم خواهد شد. این تفاوت نگاه عمیق میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده به موضوع مذاکره و شرایط تحقق آن مهم‌ترین مانع ذاتی رفع تحریم است. و در نتیجه تا زمانی که شاهد تغییر در این رویکرد طرفین به مذاکره نباشیم ده‌ها واسطه دیگر نیز نخواهند توانست گرهی را از کار فروبسته دیپلماسی بگشایند.