اقتصاد ایران؛ بهشت سوداگران

رضا صادقیان
اقتصاد کشور از حضور و قدرت‌ نمایی بی‌مهار سوداگران رنج مضاعف می‌برد و این مهم در شرایطی است که می‌توان ایران را بهشت سوداگران نامید. افراد و گروه‌هایی که سرمایه‌های کلان خود را به جای فعالیت‌های تولیدی به سوی دلالی و واسطه‌گری مالی سوق می‌دهند تا از این آورده سودهای کلان نصیب خویش و سایرین را با انواع بحران‌های اقتصادی روبرو کنند.
اول: فربه شدن سوداگران در اقتصاد ایران به صورت مستقیم به کنش سوداگران ارتباط ندارد بلکه قبل از هر امری به سیاست‌گذاری‌های نادرست و ناقص زمینه رشد سوداگری مربوط می‌شود. در شرایطی که سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های تولیدی با بازده ناچیز و افتادن در چاه ویل قوانین دست و پاگیر و دخالت مستقیم و غیر مستقیم نهاد اجرایی امکان رشد و بالندگی ندارد، بی‌شک افرادی که به عنوان صاحبان سرمایه‌ شناخته می شوند به جای راه‌اندازی واحدهای تولیدی به سوی سوداگری گرایش پیدا می‌کنند. چرا که سرنوشت تولید کنندگان در مقایسه با سوداگران سرگذشت چشم‌گیری در حفظ دارایی نبوده و نیست. همچنین و براساس آمار طی تمام سال‌ها اقتصاد کشور با تورم روبرو بوده است، سوداگری یکی از روش‌هایی است که افراد می‌توانند دارایی خویش را بیش از تورم‌های سالیانه حفظ و توسعه ببخشند. در واقع سوداگرایان نه تنها با کاهش سرمایه و آب رفتن دارایی‌ها به دلیل تورم روبرو نمی‌شوند، بلکه درآمد آنان با توجه به تورم سالیانه از رشد بیشتری برخوردار بوده است.
دوم: برخلاف تولید کنندگان، وارد کنندگان کالا، کارمندان دولت و سایر بخش‌ها و شرکت‌های ارایه دهنده خدمات، سوداگران مالیات پرداخت نمی‌کنند، حق بیمه نمی‌دهند، هر زمان که لازم بدانند و سود مدنظر آنان تامین شود در یکی از بازارها ورود و پس از کسب سود سرشار از بازار خارج می‌شوند. یک روز در بورس، مسکن، زمین، قیر، آهن، قطعات خودرو، خودرو، طلا، سکه، ارزهای خارجی و... در واقع سوداگران تمام سرمایه خود را در بازارهای مختلف به کار می‌گیرند تا سود خود را از همان بازار به دست آوردند.
سوم: در فرهنگ لغت معین و عمید مترادف عبارت «سوداگری» کلمات تجارت، کسب، معامله و تجارت آمده است، در صورتی که فعالیت سوداگران نه تنها به تجارت ختم نمی‌گردد، بلکه آنان با دست‌کاری در تقاضاهای عادی در بازار، کالایی مشخص را با کمبود روبرو ساخته تا سود کسب شده سیر صعودی پیدا کند، سرمایه انباشت شده توسط سوداگران این امکان را به آنان می‌دهد تا برخلاف تمام سیاست‌های دولت تقاضای عادی در یک بازار را نامتعال کنند. گران شدن زمین و خانه، برهم خوردن نظم بازار خودرو، طلا و سکه بخشی از فعالیت‌های سوداگران در بازار است.
چهارم: نامشخص بودن آینده اقتصادی کشور زمینه فعالیت سوداگری را بیش از همیشه تشدید می‌کند. در حال حاضر در هیچ‌کدام از بازارها و کالاهای اساسی و مصرفی با ثبات قیمت‌ها روبرو نیستیم، همین رویه باعث می‌شود سوداگران به صورت موقت در هر کدام از بازارها ورود و پس از مدتی سرمایه‌ای که از راه سوداگری کسب شده را خارج و به بازاری دیگر ورود نمایند. گویا سوداگران در هر بازاری هستند و به دلیل نامشخص بودن فعالیت‌ آنان در آن بازار نیستند!