رضا صادقیان
با افزایش تورم و نامعتادل شدن برخی بازارها در سال جدید از جمله بازار سرمایه، طلا، ارز، خودرو، مسکن و حال آشفته شدن قیمت بلیط خطوط هوایی خارجی راه حل مسئولان در عبارتی کوتاه و خطاب به شهروندان شده است: «فعلا خرید نکنید».
نزدیک به سهماه قبل وزیر مسکن و شهرسازی در مصاحبهای به شهروندان از کاذب بودن قیمتهای مسکن در شهرها گفت، نهایتا و خروجی آن گفتگو به اینجا ختم شد که مردم با نخریدن تقاضای موجود در بازار را کاهش داده و در نهایت شاهد پایین آمدن قیمتها خواهیم بود. هفته گذشته نیز معاون وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت به شهروندان توصیه کرد به دام دلالهای خودرو و سوداگران بازار نیفتند و فعلا خودرو نخرید تا این موج فراگیر فروکش کرده و شاهد پایین آمدن قیمت خودرو در بازار آزاد باشیم. روز گذشته نیز رییس سازمان هواپیمایی کشور به مسافران توصیه کرد بلیط هواپیما نخرید تا قیمتها متعادل شود. میتوان در میان خبرهای دیگر و خصوصا خبرهای حوزه اقتصاد این توصیه را از زبان سایر مسئولان نیز مشاهده کرد. مسئولانی که نخریدن، دور شدن مردم از بازار و در نهایت کاهش تقاضا را به عنوان یک سیاست و گفتار انجام میدهند.
نا گفته هویداست که نخستین و واپسین کنشهای اقتصادی پیدا و پنهان را میتوان با انجام سیاستگذاریهای درست و ابلاغ این سیاستها به واحدهای مربوطه از وقوع بحرانهای آتی جلوگیری کرد. به عنوان مثال؛ در تمام فصول سال تقاضا برای خرید خودرو از سوی شهروندان وجود دارد، برخی میخواهند خودرو خود را جدیدتر کنند، عدهای قصد تغییر آن را دارند و با نوسانات شدید در بازار برخی از شهروندان برای حفظ ارزش داراییهای خود با خرید یک خودرو آن را تبدیل به یک کالای سرمایهای میکنند. حال گمان کنید خودروسازان داخلی به دلایل متعدد از انجام تعهدات خود در قبال مشتریها شانه خالی کرده و دولت نیز با محدود کردن واردات خودروهای ارزانتر و دست دوم و افزایش مالیات خودروهای وارداتی در حال کمک به صنعت خودروسازی داخلی باشد، بیشک به وجود آمدن هرگونه خللی در خط تولید خودروسازی داخلی تقاضای موجود در بازار پاسخ داده نخواهد شد و به یکباره افزایش تقاضا از عرضه آن پیشی گرفته و قیمتها در بازار خودرو به صورت نامتعادل افزایش پیدا میکنند. کنترل چنین بازاری با توصیههای پدرانه مسئولان به مردم و دعوت آنان به نخریدن و دور شدن از بازار آوردهای نخواهد داشت.
افزایش قیمت مسکن و اجاره خانه نیز با چنین مسئلهای روبرو است. طی سالهای گذشته سیاستهای مسکنسازی دولت با موفقیت همراه نبوده است، از همینرو تقاضای موجود در بازار پیش از تولید واحدهای مسکونی بوده است، از همینرو شاهد افزایش قیمت خانه و به دنبال آن کرایه خانه بودیم. در اینجا ما شاهد سیاستگذاریهای نادرست و یا انجام نشدن سیاستهای کلان بودیم. سیاستهایی که گاه با تصمیمات نادرست یک وزیر و یا دولت وقت که میلی به اجرا کردن پروژههای بر زمین مانده دولت گذشته نداشته به این وضع دامن زده است.
براساس تجربه سالها و ماههای اخیر، توصیه مسئولان امر برای نخریدن و خرید نکردن مردم و امید برای رسیدن آیندهای نزدیک که با کاهش قیمتها همراه باشد در عمل اتفاق نیفتاده است. مهمتر آنکه بهتر آن است که مدیران مربوطه به جای دست یازیدن به سخنانی که گوشی برای شنیدن و عمل به آن یافت نمیشود با انجام سیاستهای گذاریهای کارشناسی شده و قبل از آنکه موضوع اقتصادی به بحران برسد برای دشوارههای امروز برنامهایی جامع مدون کنند، چرا که نه تنها در ایران بلکه شهروندان سایر کشورها در هنگامه بحران و نا متعادل شدن وضعیت اقتصادی به هیچ سخن و گفتاری گوش نخواهند داد.