تحقيقي درباره سايتهاي اينترنتي پرمخاطب در ايران- بخش اول
سايتهاي دانلود، سرگرمي و تخصصي وبلاگ؛ محبوبترند
22 اسفند 1390 ساعت 11:32
پايگاه خبري - تحليلي بهار ؛
نتايج گزارش و تحقيق بر محور اينكه مردم يك كشور در حوزههاي مختلف چه سلايق، عقايد و گرايشاتي دارند همواره در بين كارشناسان و مديران حوزههاي مختلف آن كشور جايگاه و نقش ارزشمندي خصوصا در امر سياستگذاريها دارد. اين مهم در گرايش اجتماعي و فرهنگي مردم هر جامعه نيز بسيار با اهميت ارزيابي ميشود، زيرا ميتوان نتايج ارزشمند و مهمي از نحوه گرايشهاي فكري مردم استخراج نمود.
۸۵ درصد مردم ايران به اينترنت دسترسي ندارند
مدتي پيش در خبر ها به نقل از سايت مرکز آمار ايران، آمده بود: ۸۵ درصد مردم ايران به اينترنت دسترسي ندارند و ۸۵ درصد كاربران اينترنت نيز به روش قديمي DIlAl UP به شبکه اينترنت متصل شدهاند. بر اساس اين آمار ،فقط ۱۵ درصد مردم ايران(۱۱ ميليون نفر) به اينترنت دسترسي دارند.
بنا به اين گزارش، ماموران آمارگيري با مراجعه به ۵۳۷۲۴ خانوار، در بازه زماني ديماه ۸۸ تا ديماه۸۹، اعلام کردهاند ۹۶ درصد خانوارهاي ايراني داراي تلفن (ثابت يا موبايل يا هردو) و ۳۵ درصد خانوارهاي ايراني داراي کامپيوتر هستند. بر اساس اين آمار، ميزان ضريب نفوذ اينترنت در ايران حدود ۱۵ درصد است.
استان تهران بيشترين ميزان ضريب نفوذ اينترنت را داشته است و در ردههاي بعدي، استان مازندران و اصفهان قرار دارند. استان سيستان و بلوچستان نيز کمترين ميزان کاربران اينترنت را داشته است.
...................
با اين حال گزارش و تحقيق پيشرو در مورد ميزان گرايش و علاقهمندي كاربران فضاي مجازي (اينترنت) در داخل ايران ميباشد كه ميتواند ميزان گرايشات بخش متوسط و شهرنشين مردم را در جامعه امروز ايران نشان دهد.
اين تحقيق براساس دادههاي آماري سايتهاي قابل اعتباري كه در زمينه سنجش آمار كاربران اينترنت در فضاي وب فعاليت حرفهاي دارند، تهيه شده است؛ اما قبل از ورود به نتايج اين تحقيق، ذكر يك نكته ضروري به نظر ميرسد: آمار مذكور به شكلي نسبي قابل اعتبار و اعتماد هستند، زيرا با گسترش سيستم نظارت بر فضاي مجازي در برخي كشورها از جمله ايران عملا ميزان مراجعه به سايتهايي كه مسدود (فيلتر) شدهاند به طور كامل قابل ارائه نيستند.
به گفته كارشناسان اينترنت، ورودي كاربراني كه از VPN و فيلترشكن استفاده ميكنند به سايتهاي مسدود شده عموما از سرورهاي داخل كشوري كه آن سايت را مسدود كرده، محاسبه نميشود و به همين دليل ميزان مراجعه به اين گونه سايتهاي مسدود، دقيق نيست و همواره كمتر از ميزان واقعي ثبت ميشود. در واقع وقتي يك كاربر با VPN وارد يك سايت مسدود شده ميشود به اين معناست كه او از سرور كشور ديگري به سايت مذكور وارد شده است. VPN سروري مجازي است كه سرور كشور مبداء را دور ميزند و از ديوارهاي مسدود شده آن عبور ميكند.
به همين دليل آمار به كار رفته در ارزيابي سايتهاي مختلف به صورت نسبي و نه دقيق، قابل ارزيابي و تحليل و آناليزند. ۲ مثال: ۱- سايت پيوندها در حال حاضر در رده پنجم فضاي اينترنت ايران قرار دارد، اين سايت موقعي باز ميشود كه كاربر قصد دارد بدون استفاده از فيلترشكن وارد يك سايت مسدود شده برود كه رده پنجم «پيوندها» نشان از حجم بالاي ورود عمدتا غير ارادي كاربران ايراني به اين سايت دارد.
۲- در همين رابطه چند نمونه ملموس ميتوان مثال آورد. در حال حاضر طبق دادههاي آماري، ۳ سايت گوگول، ياهو و فيسبوك در رنكينگ جهاني ردههاي اول و سوم آمار كاربران را دارد كه البته اين آمار در اكثر كشورها با اندكي انحراف آماري كاملا مصداق دارد.
براي مثال گوگول كه در سطح جهان در صدر ميزان مراجعهكننده قرار دارد در اغلب كشورها همچون ايران نيز (به دليل اينكه هنوز دسترسي به صفحه اصلي آن براي همگان آزاد است) در رده نخست كاربران آن كشورها از جمله ايران قرار دارد؛ اما جالب است بدانيم در كشوري مثل عراق كه از نظر مذهبي و سنتي از جامعه ايران سنتيتر محسوب ميشود، در حال حاضر فيسبوك از نظر ميزان مراجعه و كاربران در صدر قرار دارد، زيرا دسترسي به آن در اين كشور آزاد است؛ اما همين سايت كه در فضاي جهاني وب در حال حاضر بعد از گوگول در رده دوم قرار دارد، در ايران رده ۱۶ را داراست كه اين انحراف آماري دقيقا ريشه در همان بحث فوقالاشاره يعني نسبي بودن دادههاي رسمي به دليل مسدود بودن اين گونه سايتها در كشورهايي مثل ايران ميباشد. با اين اشاره وارد دادههاي آماري كاربران ايراني ميشويم.
دادههاي آماري و نمودارهاي موجود در فضاي مجازي نشان ميدهد كه كاربران ايراني اينترنت در ميزان مراجعه به سايتها به ترتيب زير رتبهبندي ميشوند؛
۱- سايتهاي ارائهكننده نرمافزار و دانلود رايگان:
در بين ۵۰ سايت پرمراجعه كاربران ايراني، ۸ سايت و در بين ۱۰۰ سايت اول ۲۱ سايت مربوط به سايتهاي ارائهكننده نرمافزار و فايلهاي مختلف(فيلم و صدا) به صورت رايگان ميباشد(بين ۱۸ تا ۲۱درصد). امري كه معمولا در ساير كشورها كمتر رايج است، زيرا حق كپيرايت در اين ممالك (حتي جهان سوم) محترم شمرده ميشود؛ اما ظاهرا به دليل مشكلات عديدهاي كه در زمينه ارتباط با صاحبان شركتهاي مرجع از داخل ايران وجود دارد و رو به افزايش است، به همان ميزان به تعداد گرايش به دانلود رايگان توسط كاربران ايراني نيز افزوده شده است.
وجود چنين آمار و دادههايي البته از نگاه كارشناسان فرهنگي كشورمان ميتواند اثرات سوءدراز مدت داشته باشد. يك استاد دانشگاه به خبرنگار «بهارنيوز» ميگويد: مسوولان فرهنگي كشورمان همواره از شيوع و گستردهتر شدن ناهنجاريها در جامعه شكوائيه و ناراحتي دارند؛ اما خود كرده را تدبيري نيست. رزاقي در ادامه ميافزايد: همين تحقيق مورد اشاره خود نشان از وجود يك تناقص در جامعه ماست. در جامعهاي كه سالهاست بر استقرار مباني اخلاقي و ديني تلاش و تبليغ شده نبايد از خود پرسيد چرا به اينجا رسيدهايم كه بدون كمترين دغدغهاي (فارغ از قانوني يا غيرقانوني بودن آن) از مسوولان تا مردم عادي به خود اجازه ميدهيم بدون اذن صاحب يك كالا و اثر آن را در عرض چند دقيقه و با راحتي وجدان(!) دانلود كرده و به ريش صاحب اثر قهقهاي هم سر ميدهيم و اين را يك زرنگي، ابتكار و... تلقي كرده و نه دزدي و سرقت آشكار؟!
۲- سايتهاي عمومي و سرگرمي؛
اين سايتها شامل حوزههاي عموما خدمات عمومي همچون: موتورهاي جستجوگر در فضاي وب، چت، پست الكترونيكي(ايميل) ميشود. براي مثال در حال حاضر همچون بسياري از كشورها، سايت گوگول در رده اول سايتهاي پربيننده ايرانيها قرار دارد، در رده دوم سايت ياهو و بلاگفا نيز در رتبه سوم قرار دارند. از سوي ديگر تعداد سايتهاي تفريحي، سرگرمي، بازي و حوزههاي اجتماعي (سلامت، زندگي، هنري و..) در كنار سايتهاي فوق حدود ۲۰درصد از سايتهاي پربيننده ايرانيها را شامل ميشوند كه درصد قابل ملاحظهاي به نظر ميرسد و البته نه قابل تعجب و سئوال برانگيز!
از نظر مصداقي به سايتهاي با رويكرد سرگرمي و عمومي ميتوان به سايتهاي كلوب و Ashared اشاره نمود كه در ردههاي آرماني ۱۰ و ۱۱ سايتهاي پرمخاطب كاربران فضاي وب در ايران قرار دارند و فيسبوك (با رويكرد اجتماعي و البته توام با سرگرمي)(۱۵)، تراوين(بازيهاي اينترنتي) (۳۰) نيز جزو سايتهاي پرمخاطب در فضاي اينترنت ايران محسوب ميشوند. با اين اشاره ضروري كه فيسبوك در حالي در رده ۱۶ قرار دارد كه بيش از ۲ سال است در داخل ايران مسدود ميباشد كه رتبه فوق نشاندهنده عموميت يافتن استفاده كاربران داخلي به نرمافزارهاي موسوم به فيلترشكن ميباشد.
۳- سايتهاي مرجع وبلاگنويسي:
نقلقولهايي از برخي كارشناسان و فعالان عرصه وب در كشورهاي غربي رايج است كه گفتهاند ميزان و تعداد وبلاگهاي ايراني و عموما فارسي زبان در فضاي جهاني اينترنت، خيرهكننده و بسيار بالاست. اين نقل قولها را در اين تحقيق مي توان مهر تاييد زد وقتي آشكارا مشخص ميشود از نظر ردهبندي در بين ۵۰ سايت اول پرمخاطب داخل ايران، ۱۰ سايت و در بين ۱۰۰ سايت اول ۱۶ سايت اختصاصي مقوله وبلاگ حضور دارند كه در صدر آنها تارنماي قدرتمند بلاگفا در رده سوم (بلافاصله پس از گوگول و ياهو) قرار دارد. اين امر با توجه به جايگاه بلاگفا در فضاي جهاني كه در رنكينگ(۱۸۰) جاي گرفته نشانگر محبوبيت بحث وبلاگنويسي در داخل ايران ميدهد.
جالبتر اينكه ردههاي چهارم (ميهن بلاگ)، ششم پرشين بلاگ، دوازدهم (بلاگ اسكاي) نيز صحت نقل قول پيش آمده مبني بر حضور گسترده و غيرقابل شمارش وبلاگنويسان فارسي و ايراني به واقعيت آماري بسيار نزديك است. وقتي به طور ميانگين حدود ۸% ميزان مراجعه به سايتهاي تخصصي وبلاگ در ايران پيشروي ماست و از نظر درصد و آمار پس از سايتهاي دانلود و سپس سرگرمي و عمومي در رده سوم فراواني آماري قرار ميگيرند ميتوان اقرار نمود كه در جامعه جوان ايران وبلاگنويسي به عشقي جداييناپذير تبديل شده است!!
۴- سايتهاي اطلاعرساني
در مجموعه اين گروه سايتها بايد چند تقسيمبندي داشته باشيم:
۱- سايتهاي اطلاعرساني با رويكرد عامهپسند (عمومي، پزشكي، تفريحي، ورزشي، سلامت)
تعداد اين سايتها هم از نظر درصد و هم از نگاه ردهبندي در جايگاه بهتري از سايتهاي اطلاعرساني با رويكردهاي خبري- تحليلي و همچنين فرهنگي قرار دارند.
به عنوان استناد اين گفته بايد به رده آرماني سايت شبكه ورزش ۳ صداوسيما اشاره كنيم كه رنكينگ هفتم را در بين كل سايتهاي داخلي و خارجي در بين كاربران ايراني از آن خود كرده است. ويكيپيديا را نيز ميتوان يك سايت اطلاعات عمومي تلقي كرد كه بلافاصله پس از ورزش ۳ در رتبه هشتم كاربران ايراني قرار گرفته است. در همين خانواده، سايتهاي پربيننده برترينها(رده ۲۲)، yotube(رده ۲۴- با وجود مسدود بودن) ديده ميشوند.
۲- سايتهاي اطلاعرساني با رويكرد تحليلي- خبري (با گرايش سياسي)
اين مجموعه شامل خبرگزاريها و سايتهاي فارسيزبان داخلي و خارجي ميباشد كه از نظر فراواني گرچه جايگاه مناسبي در بين ۱۰۰ سايت پربيننده داخل ايران دارند؛ اما از نظر رنكينگ چندان موفق نيستند كه البته بسياري از تحليلگران و كارشناسان، محدوديتهاي فراروي اين حوزه را يكي از دلايل عدم پيشرفت و درجا زدن سايتهاي مربوطه ميدانند.
با اين اشاره كه قسمت دوم و سوم اين تحقيق به بررسي جايگاه و رنكينگ خبرگزاريها و سايتهاي خبري- تحليلي ايران در فضاي اينترنت خواهد بود كه به زودي در «بهارنيوز» ارائه خواهد شد، اجمالا بايد يادآوري كنيم در حال حاضر در حوزه خبرگزاريهاي ايراني، خبرگزاري فارس در جايگاه بهتري نسبت به همنوعان ايراني خوددارد و در بين ۱۰۰ سايت پربيننده كاربران داخلي در جايگاه ۱۸ قرار گرفته است؛ اما در حوزه سايتهاي خبري- تحليلي كه طي ساليان اخير از نظر آمار و تعداد، رشدي نسبي ولي از نظر گرايش و سلايق و جهتگيريها طيف وسيعي از آنها مسدود و به تعطيلي كشيده شده و جهتگيري و رويكرد اغلب سايتهاي خبري باقيمانده مشابه ميباشد، سايت تابناك به مديريت محسن رضايي (دبير مجمع تشخيص مصلحت نظام) به دليل سابقه مستمر فعاليت، جايگاه بسيار خوبي در بين سايتهاي پربيننده ايراني برخوردار است و داراي رنكينگ نهم(۹) ميباشد كه حتي از خبرگزاريهاي رسمي و نيمه رسمي كه با هزينههاي چند برابري اداره ميشوند، موفقتر بوده است.
۳- سايتهاي اطلاعرساني با گرايش فرهنگي: از نظر فراواني بسيار اندك اما در يك مورد خاص داراي رنكينگ موفق ميباشند.
شبكه «تبيان» مركز فرهنگي وابسته به سازمان تبليغات اسلامي است كه در تارنماي بسيار قدرتمند خود انواع خدمات فرهنگي، هنري، خبري، مذهبي، عقيدتي، چت، گفتوگو و... ارائه ميدهد. گرچه گفته ميشود هزينه اداره اين سايت و مركز فرهنگي قابل توجه ميباشد اما هر چه باشد تلاش اين مركز از نظر پيدا كردن جايگاه و رنكينگي آبرومند در بين تارنماهاي پرمراجعه جواب داده است. تبيان در تازهترين دادههاي سايت Alexa در رتبه هجدهم تا بيستم قرار دارد كه براي مديريت هر مركز فرهنگي، اطلاعرساني و يا فعال در فضاي مجازي، آرزويي بزرگ تلقي ميشود: نعمت فراواني تعداد مخاطب.
۱
کد مطلب: 244