به روز شده در ۱۴۰۳/۰۱/۱۰ - ۱۸:۳۷
 
۳۹
تاریخ انتشار : ۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ساعت ۰۸:۳۸
کد مطلب : ۷۶۶۶۰
واژه «در غیر این صورت» و تفسیرهای متفاوت!

دليل برداشت‌هاي متفاوت از يك اصل قانوني

گروه سياسي: اخيرا توسط برخي از اعضاي مجلس خبرگان بحث شورایی شدن یا نشدن رهبری مطرح شد كه این موضوع متعاقب اظهارات آيت‌الله هاشمی رفسنجاني و در پی آن واكنش آيت‌الله مصباح و آيت‌الله محمد یزدی بوده است.
دليل برداشت‌هاي متفاوت از يك اصل قانوني
به گزارش بهارنیوز، موضوع «شورای رهبری» در سال ۶۸ همراه با شرط مرجعیت رهبری از قانون حذف شده است اما ظاهرا نحوه حذف يك جمله در اصل ۱۰۷، و باقی ماندن كلمه «در غیر این صورت» اصل باقی مانده را بسيار مبهم کرده كه به نظر مي‌رسد، حاميان شوراي رهبري به همين ابهام عجيب استناد كرده‌اند به گونه‌اي كه آیت الله هاشمی رفسنجانی اخیرا و در چند مصاحبه و سخنرانی جداگانه گفته است: «این مطالب در قانون اساسی آمده است. هم قبل از بازنگری و هم بعد از بازنگری به آن توجه شده است. قبل از بازنگری آمده بود فعلا که کسی مثل امام(ره) مورد قبول اکثریت قاطع مردم نیست، همان می‌ماند، ولی اگر مثل امام(ره) و رهبری فعلی نباشد، شورایی می‌شود و شورایی پنج‌نفره از علما جای رهبری را می‌گیرند، در بازنگری هم همین آمده است که هم می‌تواند فرد و هم می‌تواند شورا باشد.»

به نظر نمی‌رسد، آقای هاشمی رفسنجاني، قانون اساسی و خصوصا اصول مهم آن همچون انتخاب رهبری را ندانند یا حتی بر فرض، اصل را بر فراموشی ایشان از تغییر پس از بازنگری این اصل گذاشت و بیشتر می‌توان اینگونه فرض گرفت كه ایشان، تحلیل و تفسیر خود از اصل مورد نظر را انعكاس داده است كه همین موضوع بر ابهام آن می‌افزاید.

اما اصل‏ یکصد و هفتم قبل (پس بازنگري قانون اساسي) چه مي‌گويد؟ اصل كنونی و تغییر یافته در سال 68 به این شرح است: «پس‏ از مرجع عالیقدر تقلید و رهبر کبیر انقلاب‏ جهانی‏ اسلام‏ و بنیانگذار جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ حضرت‏ آیت‏‌الله‏ العظمی‏ امام‏ خمینی‏ "قدس‏ سره‏ الشریف‏" که‏ از طرف‏ اکثریت‏ قاطع مردم‏ به‏ مرجعیت‏ و رهبری‏ شناخته‏ و پذیرفته‏ شدند، تعیین‏ رهبر به‏ عهده‏ خبرگان‏ منتخب‏ مردم‏ است‏. خبرگان‏ رهبری‏ درباره‏ همه‏ فقها واجد شرایط مذکور در اصول‏ پنجم‏ و یکصد و نهم‏ بررسی‏ و مشورت‏ می‏‌کنند؛ هر گاه‏ یکی‏ از آنان‏ را اعلم‏ به‏ احکام‏ و موضوعات‏ فقهی‏ یا مسائل‏ سیاسی‏ و اجتماعی‏ یا دارای‏ مقبولیت‏ عامه‏ یا واجد برجستگی‏ خاص‏ در یکی‏ از صفات‏ مذکور در اصل‏ یکصد و نهم‏ تشخیص‏ دهند او را به‏ رهبری‏ انتخاب‏ می‏ کنند و در غیر این‏ صورت‏ یکی‏ از آنان‏ را به‏ عنوان‏ رهبر انتخاب‏ و معرفی‏ می‏‌نمایند. رهبر منتخب‏ خبرگان‏، ولایت‏ امر و همه‏ مسئولیت‏‌های‏ ناشی‏ از آن‏ را بر عهده‏ خواهد داشت‏. رهبر در برابر قوانین‏ با سایر افراد کشور مساوی‏ است‏.»

‎‎‎‎‎‎اصل‏‏‏ یکصد و هفتم (قبل از بازنگري)‏ به اين شرح بوده است: «هر گاه‏ یکی‏ از فقهای‏ واجد شرایط مذکور در اصل‏ پنجم‏ این‏ قانون‏ از طرف‏ اکثریت‏ قاطع مردم‏ به‏ مرجعیت‏ و رهبری‏ شناخته‏ و پذیرفته‏ شده‏ باشد، همانگونه‏ که‏ در مورد مرجع عالیقدر تقلید و رهبر انقلاب‏ آیت‏‌الله‏ العظمی‏ امام‏ خمینی‏ چنین‏ شده‏ است‏، این‏ رهبر، ولایت‏ امر و همه‏ مسئولیت‌های‏ ناشی‏ از آن‏ را بر عهده‏ دارد، در غیر این‏ صورت‏ خبرگان‏ منتخب‏ مردم‏ درباره‏ همه‏ کسانی‏ که‏ صلاحیت‏ مرجعیت‏ و رهبری‏ دارند بررسی‏ و مشورت‏ می‏‌کنند، هرگاه‏ یک‏ مرجع را دارای‏ برجستگی‏ خاص‏ برای‏ رهبری‏ بیابند او را به‏ عنوان‏ رهبر به‏ مردم‏ معرفی‏ می‏‌نمایند، و گرنه‏ سه‏ یا پنج‏ مرجع واجد شرایط رهبری‏ را به‏ عنوان‏ اعضای‏ شورای‏ رهبری‏ تعیین‏ و به‏ مردم‏ معرفی‏ می‏‌کنند.»

به نظر می‌رسد، ابهام موجود در این اصل مهم قانون اساسی، به دلیل بی‌دقتی قانونگذاران در جمله‌بندی این اصل در هنگام بازنگری و رفراندوم تغییر آن بوده كه همین موضوع باعث ایجاد ابهام بزرگی را حتی در بین بزرگان نظام ایجاد كرده به گونه‌ای كه رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در سخنان خود، امكان شورایی شدن رهبری را مطرح كرده است.

در عین حال این ابهام كه واژه «در غیر این صورت» سبب آن است در اصل مذكور وجود دارد. در واقع ماندگاری «در غیر این صورت» به نوعی، بحث امكان شورایی بودن رهبری را با ابهام مواجه كرده است، زیرا كاربرد این واژه در ادبیات فارسی، دلالت بر تغییر یك شیوه و روش متفاوت در یك موضوع خاص دارد.

به عبارت روشن تر، در این اصل، اگر موضوع و مراد قانونگذار بر حذف «شورایی بودن رهبری» استوار بوده است (كه به نظر می رسد هدف بازنگری و تغییر اصل و رفراندوم آن به همین دلیل بوده) پس چرا واژه تركیبی «در غیر این صورت» همچنان در اصل باقی مانده است؟ البته طبق قانون، تفسیر این ابهام و برطرف شدن برداشت‌های متفاوت از آن بر عهده شورای نگهبان است.

رضا
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۰:۱۰
شورایی بودن رهبری هم خوب است. می شود چنین ابهامی را با مراجعه به آرای عمومی بر طرف نمود. (302458)
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۲:۴۵
پیش نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی- که از سوی 3مرجع عظام تقلید وقت مورد تایید واقع شد و خلاف شرع دانسته نشد و بیانگر مطالبات و آرمانهای انقلاب مردم ایران است- چراغ راه آینده ی ماست... (302496)
سوسن
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۳:۳۴
امام خمینی: انقلاب زنده است تا زمانی که هاشمی زنده باشد.... انشاء الله ایشان 120 سال عمر کنند. (302510)
محمد
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۷:۳۰
ولمون کن بابا بیخیال (302563)
مهتاب
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۷:۱۳
بله درسته .چرا عده ای از مراجعه به آرای عمومی وحشت دارندد؟ (302559)
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۰:۳۰
خدا عاقبت کار هاشمی را ختم به خیر کند! (302461)
پردیس
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۲:۱۹
اگر از نظر فقها و خبرگان شورایی مناسب نیست پس کلهشورادر قرأن به چه معنی است و چرا اصرا بر تکرار آن بوده،،میخواهم بدانم. (302489)
يارعلي
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۰:۳۵
هركه جرائت داره وارد اين مقوله شود (302462)
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۱:۱۴
یعنی چی مگر تصمیم گیرنده جنابعالی یا اینکه نظر عموم مردم (302472)
سعید1
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۲:۳۴
دوست گرامی فعلا راست میگویید اما برای فرداها باید تدبیری باشد.نمی شود آرام نشست و دید کسانی که با اصل انقلاب مخالف بودند ومشکوک به برگماری ساواک وحتی مورد حمایت انجمن های مشکوکی چون حجتیه بودند با بازی های سیاسی به جایگاه رهبری می رسند.اگر تمام قدرت دست چنین فردی جمع شود هرکسی هم حرفی زد دهانش را بدوزند یا حذف فیزیکی اش کنند آنوقت از انقلاب چه می ماند دوست من؟! شورایی شدن درواقع تدبیری برای مهار این فرد است...... (302493)
سعید1
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۲:۴۱
..شنیده ام رهبری در دیدار خصوصی با هاشمی به ایشان فرموده اند تا من هستم چنین کاری را نکنید اما بعد از من هرچه صلاح انقلاب بود را انجام دهید.به هرحال خدا به ایشان عمر دراز ببخشاید اما پیمانه ها ابدی نیست.از انقلابیون اصلی هم کسی باقی نیست.انقلابیون واقعی هم به انحنای مختلف حذف شده اند.تمام این کارها برای روز مباداست برادر.ببینید چه کسانی در خبرگان بر کشیده شدند؟! از آقای محتشمی که نماینده امام در سال 57 بود بپرسید محرم آن سال در خرم آباد از یکی از همین آقایان چه شنید؟! آنوقت متوجه قضایا می شوید. (302495)
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۷:۴۳
درهمه حال بایستی به نظرمردم رجوع کرد تا همیشه اصل بر نظر مردم باشد همیشه بایستی پافشاری کرد به نظر مردم انوقت که کشور اباد میگردد (302566)
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۰:۵۶
اخیرا آقای هاشمی به مصلحت روشنفکر شده اند خودم با گوش خودم در خطبه های نماز جمعه شنیدم که ایشان کراوات را خیلی ها استفاده میکنند به دم خر تشبیه کرد!!!! (302465)
علیرضا
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۱:۰۵
شورایی شدن عقلا و منطقا پسندیده است. (302468)
رستم
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۴:۵۴
اونوقت رئيس شورا كي ميشود (302531)
محمد
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۵:۴۳
حالامیشه بگید اگه توی این شورا روی یک مسئله مهم توافق نشد تکلیف چیه حرف آخر را کی میزنه گره را چه کی باز میکنه الان اختلاف مجلس میره شورای نگهبان بعد تشخیص مصلحت آخرش اختلاف این شوراهارارهبری حل میکنه حالا این را هم بکنیم شورا این هم شد نظر ..................... (302541)
دانشجو
Romania
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۱:۰۹
به نظر بنده با توجه به کل متن قانون به متن لفظ "در غیر این صورت" در بعد بازنگری به دلیل آن است که :حتی در غیر صورتی که کسی دارای شرایط کامل رهبری نباشد هم خبرگان باز باید بطور نسبی بهترین فرد ممکن را انتخاب نمایند. (302470)
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۱:۱۲
مراجعه به نظر مردم خیلی هم اسان است این مملکت مال مردمش وحقوق تمام مردم ازمسولان گرفته تا خرده پا ترین ادم یکی است (302471)
ایرانیم
Germany
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۱:۴۸
از اونجایی که حاج آقا در انتخاباتهای مختلف نشان دادن هر گونه پیروزی ایشون و حزب شون انتخابات سالم و طاهر، و اگر منجر به شکست شود ناسالم با تقلب و غیره نام میگیرد.
تفسیر های آقای هاشمی همانند خاطراتشون با گذشتشون جور در نمیاد ، مبارزه با فساد و متهم کردن دیگران در صورتی که دولتشون پایه گذار اختلاسها و رانتها بوده پسرشون به کنار، از آزادی صحبت میکنند در صورتی در دوران ایشون نه آزادی اجتماعی وجود داشت و نه مطبوعاتی تا جایی که انتقاد از آقای هاشمی مخالفت با پیامبر جا انداختن. عوام فریبی آخه تاکی (302476)
میرحسین
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۱:۵۷
عاشق آزادی بیان شما اصلاح طلب ها هستم
بیچاره فرماندار بابل رو رسوا کردید بخاطر حضور در یک نشست (302479)
احمد
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۳:۲۷
من به خوب یا بد بودن شورای رهبری کاری ندارم. اما از بازنگران محترم قانون اساسی در شگفتم که چگونه چنین اشتباهی را مرتکب شده اند و دو جمله هم معنی را در کنار هم آورده اند. برداشت و سخنان افرادی مثل آیت الله آقای هاشمی هم مایه شگفتی است. هر کس چهار تا کلاس سواد داشته باشد با خواندن متن بازنگری شده، در می یابد که این یک اشتباه نگارشی و انشایی است و باید تصحیح شود. (302509)
معلم فارسی
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۳:۳۷
"در غیر این صورت" !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
حداقل از یک معلم فارسی ابتدایی موقع نگارش این اصل قانون اساسی کمک می گرفتند. (302512)
امیدوارازقم
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۴:۲۷
بهترین ،عاقلانه ترین ومنطی ترین شیوه رهبری ، شورایی است .به نحوی استفاده از خرد جمعی می باشد. (302523)
محمد ایرانی
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۴:۵۳
شورای رهبری کارایی بهتری دارد . چون انسان با توجه به گستردگی علوم و مسائل کامل نیست بجز ائمه اطهار و انبیاء الهی (302530)
سلام
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴/۰۲/۱۵ ۱۷:۵۵
بنده هم با شورایی بودن موافقم اما مراجعه با این اصل قانون اساسی پس از بازنگری، به وضوح نشون میده که شورایی بودن کاملا منتفی شده است؛ و این اشتباه از آقای هاشمی کاملا بعید بود
مگر این که گفته بشه آقای هاشمی میخواست با این اظهار نظر، یکسری مطالب دیگر رو به کنایه بگه که البته میشه فی الجمله اونها را فهمید! (302571)