زیباکلام: پرداخت یارانه فله­‌ای متوقف شود

گروه اقتصادی-رسانه‌ها: میراث پوپولیستی پرداخت نقدی یارانه توسط دولت قبل، امروز مسئولین دولت تدبیر و امید را در برابر یک دوراهی قرار داده­ است. از یک­سو مسئولین دولتی و مجلس تمایل دارند که با توجه به هزینه­ چهل‌هزار میلیارد تومانی پرداخت نقدی یارانه به مردم و در شرایط خطیر فعلی که دولت با کمبود منابع برای پرداخت یارانه­ها و تحقق منابع بودجه کشور مواجه است، تعداد افراد دریافت‌کننده­ یارانه را کاهش دهند. از سوی دیگر برخی کارشناسان نزدیک به دولت نیز در گوشه و کنار معتقدند که حذف یارانه برخی از افراد ممکن است به کاهش محبوبیت دولت فعلی و افزایش محبوبیت دولت قبل بینجامد که این خود آثار و عواقب منفی دیگری خواهد داشت. اما کارشناسان سیاسی و اقتصادی نظرات متفاوتی برای عبور دولت از این دوراهی دارند. در این زمینه روزنامه «آرمان» با صادق زیباکلام، عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت‌وگویی داشته است که در ادامه می خوانید:

با توجه به محدودیت­های دولت یازدهم برای پرداخت یارانه‌ها و فشارهای سیاسی احتمالی به دولت در آستانه­ پرداخت یارانه­ها، آیا تردید مسئولین راجع به قطع یارانه­ بخشهایی از جامعه­ ایران بجاست؟ آیا اینکه حذف یارانه بخش تولید می‌تواند بخش ثروتمند جامعه را به دولت بدبین کند و عدم حذف یارانه­های بخش­هایی از جامعه ممکن است دهک­های آسیب­پذیر را ناراضی کند، نگرانی بجایی­ محسوب می­شود؟
خشت اول چون نهد معمار کج، تا ثریا می­رود دیوار کج! مساله این است که در زمان دولت قبل، اصولگرایان و رسانه­ های رسمی، یارانه را در سال 90 تبلیغ کردند و آن را حق تمام ایرانیان معرفی کردند. این خشت اول کج گذاشته شد و تا امروز هم آن روند دنبال شد. هیچ کشوری نیست که به کل جامعه­ خود به‌طور یکسان یارانه بدهد. ولی دولت احمدی­نژاد در آن زمان چنین کاری کرد و امروز مشخص شده­است که این کار که در آن زمان طیف اصولگرای حاکم آنقدر از آن دفاع می­کرد، چقدر ناسنجیده و پوپولیستی ­است. ما سالانه 40هزار میلیارد تومان یارانه می­دهیم. این درحالی است که بسیاری از دریافت­کنندگان این پول واقعا به آن نیازمند نیستند. برای اینکه متوجه شویم که 40هزار میلیاردتومان چه رقمی است، باید توجه کنیم که کل بودجه حفاظت از محیط زیست کشور و سایر اقدامات محیط زیستی دولت در مجموع 174 میلیارد تومان است. کل بودجه آموزش و پرورش کشور در سال 94 حدود 24هزار میلیارد تومان است که قرار است 15میلیون دانش­آموز و بیش از 2 میلیون دبیر و معلم را تامین کند.

جدا از اینکه بسیاری از مردم با 45هزار تومان هزینه­ یک روزشان نیز نیست، برای بسیاری از مردم فقیر جامعه آنقدر مبلغ اندکی است که نمی‌توانند آن را برای یک روز هم پس‌انداز کنند. برای پرداخت این میزان یارانه دولت مجبور است که بسیاری از حوزه ­ها را نادیده بگیرد. کاهش بودجه بهداشت و درمان، آموزش، حمل‌ونقل عمومی و محیط زیست، تنها بخشی از اتفاقاتی­ است که در نتیجه تلاش دولت برای پرداخت یارانه­ها رخ می­دهد. دولت مجبور است که در حق کلیه­ این حوزه‌ها کم‌لطفی کند تا به مشکلات بیشتری که دولت قبل به بار آورده، گرفتار نشود. این سیاست اصول­گرایان نادرست بوده و امروز کار به جایی رسیده­ که کسی مسئولیت آن را برعهده نمی­گیرد. اما در میان این کشمکش‌ها کسی نمی­گوید که ادامه­ این روند منجر به خودکشی اقتصادی خواهد شد. پرداخت یارانه­ فله ­ای اشتباه است و باید متوقف شود. این مساله جالب نیست که برخی مسئولین در اجرای این سیاست دچار واهمه هستند. به‌نظر می‌رسد یک روز یکی از مسئولان محترم باید در رسانه ملی حاضر و مردم را آگاه کند تا بدانند 40هزار میلیارد تومان چه میزان پول را از دستان دولت خارج می­کند.

باید این مساله بیان شود تا مردم بدانند این پول که به صورت نقدی پرداخت شده، مشکلاتی برای کشور ایجاد کرده است. دولت باید به‌صورت قاطع این حجم عظیم پرداخت یارانه را کنترل و به مرور قطع کند. می­توان به راحتی فهمید که اقشار و لایه­های محروم شامل چه گروه­هایی هستند. وقتی در حوزه‌های دیگر به‌راحتی می­توان فهمید که هر فرد در چه شرایط و چه فعالیت­هایی قرار دارد، می­توان به همان ترتیب با فعال کردن توان اطلاعاتی کشور فهمید که بنده و شما چه میزان درآمد داریم و بر اساس آن تنها به یک گروه کوچک حقیقتاً نیازمند پرداخت نقدی قابل اعتنا شود. لذا نمی‌توان در این بخش حوزه و حریم خصوصی را بهانه کرد.

اما دولت در زمینه­ انصراف از یارانه­ ها نیز سعی کرد مردم را قانع کند. چه چیز باعث می­شود که به‌طور مثال دولت ژاپن تا سال­ها بتواند مردم خود را به مصرف کالاهای دارای کیفیت پایین داخلی راضی کند، ولی دولت ما نمی­تواند در این زمینه­ عواقب پرداخت همگانی یارانه را بیان و مردم را قانع کند؟
به نظر بنده اگر با صداقت و استدلالات قوی این مسائل را بیان کنیم، مردم ما قبول خواهند کرد. اگر واقعیات به آنها صادقانه گفته شود، آن را می­پذیرند. اما مشکل این است که طی سال­های اخیر شاهد بی‌اعتمادی مردم به یکدیگر و بعضا برخی مسئولین هستیم.