تحریم‌ها را دور نزده‌اند، اقتصاد را دور زده‌اند

گروه سیاسی-رسانه ها: صادق زیباکلام استاد دانشگاه تهران درباره بازتاب های سخنرانی اخیرش به روزنامه آرمان می‌گوید بسیار خوشحال است كه فرصتی برای نقد سالم و شفاف فراهم آمده است. می‌گوید «فهرستی بلندبالا دارم از لیست افرادی كه تنها در 24ساعت به شدت نسبت به من موضع گرفته‌اند و اغلب از طایفه دلواپسانند» و درنهایت می‌گوید آنكه فضا را مهیا ساخت تا بتوان امروز به این راحتی درمورد مذاکرات هسته‌ای صحبت كرد همین دلواپسان بودند و حتی از آنان تشكر می‌كند.

شما در جایی گفتید كه پیروزی در مذاكرات هسته‌ای فرصت جهش اقتصادی را برای ایران فراهم می‌كند. همچنین گفته‌اید كه عمدتا نفع پیروزی در مذاكرات برای كشور در حوزه اقتصاد خواهد بود.
واقع مطلب این است كه برخلاف آنكه گفته می‌شود تحریم‌ها هیچ اثر سوء اقتصادی نداشته‌اند و سوءمدیریت عامل این مشکلات اقتصادی بوده است اما من معتقدم كه خیر؛ اینگونه نیست. من نمی‌خواهم منكر سوءمدیریت شوم ولی ببینید وقتی كه دولت یازدهم سال گذشته زمام امور را در دست گرفت یكی از معاونین آقای نعمت‌زاده در نطقی گفتند در بررسی‌هایی كه در وزارت صنایع صورت گرفته است، معلوم شده نیمی از واحد‌های تولیدی كشور به خاطر نداشتن مواد اولیه، قطعات، لوازم یدكی و سرمایه اولیه كه تماما هم در نتیجه تحریم‌ها بوده، تعطیل شده‌اند و آن نیم دیگر نیز زیر ظرفیت دارند كار می‌كنند. بالغ بر 120میلیارد دلار از دارایی‌های ایران در حساب‌های خارج از كشور بلوكه شده است كه طبق توافقی كه در ژنو صورت گرفت حدود 4میلیارد دلار از این مبلغ برگردانده شد و الان نیز قرار است ماهانه 700میلیون دلار از این پول به كشور بازگردد. بنابر این اگر گره مذاکرات باز شود طبیعی است كه در اولین جایی كه آثار خود را نشان خواهد داد، در حوزه اقتصاد خواهد بود.

شما در نامه‌ای خطاب به مذاكره‌كنندگان هسته‌ای نوشتید كه دورزدن تحریم‌ها باعث به وجود آمدن برخی فسادها شده است. منظور شما از بیان این مساله چه بود؟
وقتی كه در دوره آقای احمدی‌نژاد می‌گفتیم كه توانستیم تحریم‌ها را دور بزنیم اما امروز معلوم شده است كه به قول آقای روحانی تحریم‌ها را دور نزده‌اند بلكه اقتصاد را دور زده‌اند. یعنی هر كجا را كه شما نگاه می‌كنید به یك شكلی متاسفانه با ابهام و سوال مواجه خواهید شد. وقتی شما حق فروش بیش از هفتصد یا هشتصد هزار بشكه نفت را ندارید و اگر سیستم بین‌المللی مالی بداند كه این پول به فروش نفت توسط ایران تعلق دارد آن پول را بلوكه می‌كند، بنابراین مجبورید كه این كار را مخفیانه انجام دهید.

با توجه به اینكه یكی از نقاط عطف این دور از مذاكرات ایران و كشور‌های 1+5 در ژنو مذاكره مستقیم و بی‌واسطه نمایندگان ایران و آمریكا بود، تحلیل‌تان از این مذاكرات دوجانبه و تاثیر كلی كه بر فضای كلی مذاكرات گذاشت، چیست؟
قطعا این یك گام به جلو خواهد بود و ما باید از سال‌ها قبل مذاكرات دوجانبه را با آمریكا شروع می‌كردیم و این سوال را از خود می‌پرسیدیم كه علت دشمنی ما با آمریكا بر سر چیست و الان این خیلی راهگشاست كه ما وجوه اختلافمان را با آمریكا بررسی كنیم و ببینیم كه آنها چه می‌گویند، چه می‌خواهند و ما چه می‌گوییم یا چه می‌خواهیم .

در عین واحد بودن سیاست‌های خارجی آمریكا اما جریانات مختلف سیاسی با رویكرد‌های مختلفی نسبت به پرونده هسته‌ای ایران وجود دارد، رویكرد ما نسبت به این جریانات چگونه باید باشد؟
درحقیقت مجموعه كلی جریانات سیاسی آمریكا با ما مخالف بودند. اما بعد از انتخابات 24 خرداد در ایران و بعد از اینكه آقایان دكتر ظریف، عراقچی و دیگران در مذاكرات مستقیم با وزیر امورخارجه آمریكا و دیگر مذاكره‌كنندگان آمریكایی قرار گرفتند، اتفاقی كه افتاد این بود كه توانستند آن فضا را تغییر دهند. این وضعیت قبلا وجود نداشت اما درحال حاضر مقامات ارشد آمریكایی به دكتر روحانی و دكتر ظریف ملاقات کرده و با آنها برای توافق پشت یک میز بنشینند و دست یكدیگر را پشت میز مذاكره بفشارند. این امر البته به‌سادگی محقق نشده است. در عین حال جناح محافظه‌كاران آمریكا، جمهوریخواهان معتقدند كه جان كری و اوباما اشتباه می‌كنند و می‌بینید كه جمهوریخواهان و نتانیاهو به اوباما فشار می‌آورند و در پی این هستند كه اوباما را متقاعد كنند كه اعتماد به ایران كار اشتباهی است. من قبول دارم كه جمهوریخواهان مخالف ما هستند و از دو، سه هفته دیگر مجلس جدید شروع به كار می‌كند و متاسفانه هم در مجلس جدید و هم در سنا كسانی كه مخالف ما هستند در اكثریت قرار دارند ولی من معتقدم كه اگر ما طی ماه‌های آینده كار را برای مخالفین ایران در واشنگتن سخت‌تر و سخت‌تر کنیم می‌توان به حصول نتایج خوب امیدوار بود.به نظر بنده آن وقت جمهوریخواهان نمی‌توانند به این سادگی‌ها در اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران موفق باشند چون آن وقت با فشار شدید افكار عمومی مواجه می‌شوند بنابراین به‌رغم اینكه سنا و كنگره در دست مخالفین ایران است اما من همچنان امیدوارم كه ظرف چند ماه آینده نتوانند تحریم‌های جدیدی را علیه ایران وضع نمایند.

شما در دانشگاه تهران گفتید كه پیداشدن فرصت نقد سیاست‌های هسته‌ای مدیون جریانات تندرو است. منظورتان را توضیح می‌دهید؟
واقعا از دلواپسان ممنونم. چون آنها بودند كه امكان نقدصریح سیاست‌های هسته‌ای را برای اولین‌بار بعد از یك دهه به وجود آوردند. بعد از توافق ژنو در سال گذشته ما شاهد این بودیم كه جریانات تندرو شروع به هجمه به توافق ژنو کردند. اگر یادتان باشد داستان دلواپسان به راه افتاد، اجتماعاتی در سفارت سابق آمریكا و جاهای دیگر به راه انداختند و خیلی صریح و علنی به مذاكرات ژنو هجمه بردند و برخی از تندروها توافق ژنو را از قرارداد تركمانچای نیز بدتر دانستند. وقتی این وضع اتفاق افتاد و عده‌ای آمدند و از سیاست‌های هسته‌ای دولت دكتر روحانی انتقاد كردند، آنوقت دیگر نمی‌شود یك بام و دو هوا به وجود بیاورید یعنی نمی‌شود كه اجازه دهید از سیاست‌های هسته‌ای دكتر روحانی انتقاد بشود ولی بگویید كسی حق ندارد سیاست‌های هسته‌ای آقای جلیلی و احمدی‌نژاد را نقد كند. در آن صورت به‌طور طبیعی انتقاد از سیاست‌های هسته‌ای در دوران آقای احمدی‌نژاد و اصولگرایان نیز مطرح شد، یا حداقل به آن شدت و حدت سابق مخالفتی با آن وجود ندارد و این باعث شد كه بنده نیز بتوانم در میزگردی كه در دانشگاه تهران برگزار شده بود به همراه منتقدان دیگری صحبت كنم، همچنان كه در ایام و هفته‌های قبل در دانشگاه‌های دیگر مخالفان سیاست‌های هسته‌ای آقای روحانی تجمع كرده بودند. پس شما نمی‌توانید بگویید كه تنها مخالفت با آقای روحانی مشکل ندارد و اجازه ندارید در نقد و مخالفت با سیاست‌های هسته‌ای آقای احمدی‌نژاد، جلیلی و اصولگرایان صحبتی كنید این فضا را بی‌شك مدیون دلواپسان هستیم و من واقعا از آنها تشكر می كنم .

اما همین جریانات به قول شما دلواپس در طی روزهای اخیر پس از سخنرانی شما در دانشگاه تهران به شدت انتقاد کردند.
نه؛ اتفاقا من از آنها صمیمانه متشكرم. چون از روز چهارشنبه 26 آذر كه این سه ساعت برنامه در دانشگاه تهران برگزار شد، هم در رادیو، هم در تلویزیون و هم در یكسری از روزنامه‌ها و خبرگزاری‌هایی كه متعلق به اصولگرایان هستند به شدت به مطالبی كه بنده، دكتر شیرزاد و دكتر باوند عنوان كردیم، حمله كرده‌اند. من اتفاقاً معتقدم این خیلی خوب است، چراكه از یكسو مردم به شدت كنجكاو می‌شوند كه ماها چه گفته‌ایم كه رادیو، تلویزیون و مطبوعات اصولگرا دائم درباره آن حرف می‌زنند و جالب است من یك فهرستی آماده كرده‌ام از كسانی كه در 24 ساعت گذشته علیه سخنان من حرف زده‌اند كه بسیار بلندبالاست که این انتقادات، اتفاقا بسیار خوب است از این جهت كه فضا باز شود برای اظهارنظرمن واقعا استقبال می‌كنم و تشكر می‌كنم برای اظهارنظر‌هایی كه دوستان درباره ما كردند و اساسا آزادی، دموكراسی و تنویر افكار عمومی نیز به همین معناست كه بتوانی راحت درمورد موضوعات مختلف حرف بزنی و یك عده نیز در مقابل مخالفت خود را بیان كنند.