تاریخ انتشار : ۱۳۹۱/۰۲/۰۶ ساعت ۱۱:۵۹
کد مطلب : ۱۱۶۷
تحقيقي درباره سايتهاي اينترنتي پرمخاطب در ايران- بخش سوم
سايتهاي خبري-سياسي؛ رشد كمي، ركود كيفي!
بهارنيوز - گروه سياسي:
بخش سوم اين تحقيق به يكي از حوزه‌هاي پربحث و حديث، فضاي فارسي وب مي‌پردازد: «سايتهاي خبري – تحليلي» (با گرايش سياسي)؛ اين عنوان بسياري از سايت‌هايي است كه چند سالي است در فضاي اينترنت توسعه كمي يافته‌اند.
به نظر مي‌رسد رشد كمي اين دسته از سايت‌ها به موازات مشكلات و محدوديت‌هايي است كه براي فعاليت‌هاي مطبوعاتي در عرصه خبري- سياسي به وجود آمده و به همين دليل ظاهرا بسياري از دست‌اندركاران اين عرصه به ناچار و براي استمرار فعاليت‌هاي رسانه‌اي خويش به فضاي وب روي آورده‌اند، ضمن اينكه بسياري از فعالان سياسي و چهره‌هاي اجتماعي با مديريت، مديران سايه اين فضا را براي انعكاس ديدگاه‌ها و جهت‌گيري‌هاي فكري خويش مناسب دانسته و به شكل وسيعي در اين عرصه سرمايه‌گذاري كرده‌اند.
گرچه در اين حوزه نيز به دليل نظارت دقيق و بسيار گسترده كارگروه مسوول ناظر بر فعاليت پايگاه‌هاي اينترنتي، اكثر سايت‌ها با جهت‌گيري و نگاه جناح اصولگرايانه مجال عرض‌اندام يافته‌اند و خصوصا پس از انتخابات سال ۸۸ رياست‌جمهوري، قريب به اتفاق سايتهاي خبري اصلاح‌طلبان، مسدود (فيلتر) و يا توسط خود دست اندركاران اين سايت ها به تعطيلي كشيده شده‌اند به گونه‌اي كه در حال حاضر حتي يك سايت منتسب به چهره‌هاي شناخته شده اصلاح‌طلبان به صورت غيرفيلتر فعاليت ندارد، به گونه‌اي كه حتي پايگاه‌هاي (سايت) شخصي سياسيون مشهور اين طيف نيز مشمول فيلتر شده‌اند و هر كاربر داخل ايران كه بخواهد به سايت اين افراد دسترسي پيدا كند يا همان صفحه معروف «پيوندها» مواجه مي‌شود كه نشان‌دهنده ممنوعيت ورود كاربر ايراني به سايتهاي مذكور مي‌باشد.
ضمن اينكه اصولا به نظر مي‌رسد روش و شيوه‌ي يكدست و يكساني در زمينه فيلترينگ سايتهاي خبري و سياسي اعمال نمي‌شود.
براي مثال در حاليكه روزنامه اعتماد از نادر روزنامه هاي اصلاح طلب، با مجوز قانوني در حال چاپ است و نسخه كاغذي آن روي كيوسك ها توزيع مي شود، نسخه الكترونيك (سايت) آن فيلتر مي باشد!
اما اصولگرايان در اين عرصه حضور فعال دارند و در نبود رقيب ديرينه خود و با حمايت‌هاي ويژه‌اي كه از آنان صورت مي‌گيرد به نوعي فضاي پايگاه‌هاي خبري- تحليلي قابل دسترس در درون ايران را به طور كامل در اختيار خود گرفته‌اند به ويژه اينكه تجربه چند ساله اخير نشان داده اين سايت‌ها به نوعي از بابت عدم مسدود شدن (فيلتر) اعتماد به نفس پيدا كرده و افراد رقيب ديرينه خود را به شكل تند و حتي توام با اتهام‌زني و هتك و... مي‌نوازند و اين در حالي است كه طيف مقابل (اصلاح‌طبان) عموما داراي سايتهاي مسدود شده‌اي هستند كه بخش نه چندان وسيعي از كاربران ايراني به سختي و از طريق نرم‌افزارهايي كه توانايي ورود به اين سايت‌ها را دارند، به آنان دسترسي دارند.
بر همين اساس رنكينگ سايتهاي خبري- تحليلي با رويكرد سياسي به طور نسبي قابل ارزيابي و آناليز هستند، زيرا اولا فضاي ميزباني سايتهاي سياسي طيف اصلاح‌طلب تقريبا به خارج از كشور منتقل شده و ميزان مراجعه در داخل ايران به اين سايت‌ها تقريبا نامشخص است. پس از اين اشاره گذرا به رتبه سايتهاي پرمخاطب خبري- تحليلي ايران (با گرايش سياسي) خواهيم پرداخت.
رتبه بندي زير از سايت‌هايي چون Alexa و google مشخص شده‌اند.
در رده اول اين رتبه‌بندي، سايت تابناك قرار دارد كه صدرنشيني خود را مديون دو عامل عمده است. تداوم و پيشينه كاري كه بازمانده از اولين سايت خبري- تحليلي ايران (بازتاب) مي‌باشد عامل اول موفقيت اين پايگاه خبري ارزيابي مي‌شود. تداوم فعاليت، عدم تعطيلي و فيلتر عامل دوم موفقيت تابناك به شمار مي‌رود. جالب است بدانيم به دليل مشكلاتي كه در دهه ۷۰ براي سايت بازتاب پيش آمد عملا جناح نزديك‌تر به دكتر محسن رضايي، سايت تابناك را پايه‌گذاري كردند و بازتاب نيز عملا به محاق رفت تا اينكه از چند سال قبل طيف منشعب شده بازتاب اوليه، به مديريت عمار كلانتري و فواد صادقي سايتي به نام
«آينده نيوز» را پايه‌گذاري كردند. اين سايت به دليل رويكرد انتقادي و شبيه بازتاب اوليه، در طول يكي دو سال به يكباره جاي خود را در بين مخاطبان فضاي اينترنت در داخل كشور باز كرد و صاحب جايگاهي بسيار خوب در رتبه‌بندي ميزان كاربران شد. اوج اقبال «آينده‌نيوز» با حوادث سال ۸۸ ايران مصادف شد و به همين دليل و به دليل گرايش نسبي تحريريه سايت (با وجودي كه در طيف اصولگرايان قلمداد و تقسيم‌بندي مي‌شدند) به جانب اصلاح‌طلبان و به ويژه نگاه نقد و چالشي مقالات و يادداشت‌هاي آن درباره عملكرد دولت‌هاي نهم و دهم باعث شد براي چند بار مسدود (فيلتر) شود و اگرچه هر بار و پس از چند ماه رفع فيلتر شد اما ظاهرا قرار نبود سايتي به نام «آينده نيوز» بتواند فعاليت خود را ادامه دهد به گونه‌اي كه در اواسط سال جاري (۱۳۹۰) اين سايت رسما اعلام كرد به فعاليت پرفراز و نشيب و پرنقش سايت خود پايان مي‌دهد. جالب‌تر اينكه كاركنان آينده‌نيوز پس از چند ماه، از دي ماه گذشته و اين بار با نام قديمي و اوليه «بازتاب» مجددا وارد عرصه فعاليت در فضاي اينترنت شدند و گرچه سايت‌هايي با نام «بازتاب» در دامنه‌هاي com و ir مشغول فعاليت بودند با دامنه net مجددا بخت خود را براي دوره‌اي جديد آزموده‌اند و سعي كرده بودند با ملاحظه‌اي بيشتر شايد اين بار ماندگارتر از «آينده» باشند كه پس از حدود ۳ هفته و ظاهرا به خاطر مقاله اي در باره انتخابات اسفند مجلس، در نيمه اسفند۹۰ اين سايت هم فيلتر شد اما در حال حاضر همچنان فعال و به روز مي شود.
پس از تابناك، به نام «خبر آنلاين» برمي‌خوريم كه پلكان رشد و جذب مخاطب را خيلي سريع طي كرده است و طي حدود يكسال واندي و پس از تابناك در رده دوم و از نظر كلي در رده ۲۵ سايتهاي پربيننده ايراني قرار دارد. جذب تعدادي از روزنامه‌نگاران مستقل و باتجربه طيف اصولگرا و برخورداري از سوژه‌يابي روز و همچنين نگاهي معتدل‌تر نسبت به اصلاح‌طلبان از عوامل رشد سريع اين پايگاه خبري- تحليلي در بين مخاطبان فارسي زبان تلقي مي‌شود.
سايت قديمي و معتدل عصر ايران در رده سوم سايتهاي خبري- تحليلي با گرايش سياسي،
قرار دارد. اين سايت به مديريت جعفر محمدي، نگاهي نقدگونه به رخدادهاي جامعه خصوصا در حوزه اجتماعي دارد و رمز و راز ماندگاري را نيز به خوبي مي‌داند و به همين علت در هنگامه‌هاي سخت، جان سالم بدر برده است. نقدهاي عموما اجتماعي اين سايت با مخاطبان ايراني ارتباط قوي برقرار مي‌كند و همواره از نظر كاربران، منصفانه مي‌آيد.
رده‌بندي ميزان مراجعه كاربران سايتهاي فارسي از داخل ايران همچنين نشان مي‌دهد سايت‌هايي چون خبر فارسي، همشهري آنلاين، رجانيوز، الف، فردا، افكارنيوز، آفتاب نيوز، جهان، مشرق، شفاف، فرارو، جام‌نيوز ، جام جم و انتخاب در بين ۵۰ تا ۱۵۰ وب سايت پرمراجعه كاربران داخل ايران قرار دارند.
البته رنكينگ جهاني اين سايت‌ها نشان مي‌دهد رتبه‌هاي خوبي در جهان ندارند كه دلايل آن نيز به تك زباني (فارسي) و همچنين نگاه عمدتا يك طرفانه و غيرحرفه‌اي نسبت به رخدادهاي سياسي كشور حتي مراجعه فارسي‌زبانان خارج از ايران به اين سايت‌ها نيز بسيار پائين ا ست و به جز چند سايت كه اتفاقا از رتبه هاي خوبي نيز برخوردارنذ و از زبان‌هاي انگليسي و عربي نيز برخوردارند، اكثريت سايتهاي خبري ايران رتبه هايي پايين‌تر از ۵۰۰۰ دارند كه نشان‌دهنده تاثير برخورداري اين گونه سايت‌ها از زبان‌هاي غيرفارسي دارد.
خلاصه اينكه اگر بخواهيم وضعيت كلي سايتهاي موسوم به خبري تحليلي درون ايران را در يك جمله خلاصه و تعريف كنيم بايد بگوييم: فضايي متكثر از نظر كمي(تعداد) و به همان ميزان يكسونگر و متعلق به يك جناح فكري با اخبار و گزارش‌هاي شبيه به هم، كپي‌برداري از نظر شكل و شمايل و تكرار از نظر كيفي (عدم برخورداري از نگاه حرفه‌اي و بي‌طرفانه رسانه‌اي).
در عين همه اينها، سايت هاي خبري به دليل پرداختن به حواشي خبرها نسبت به خبرگزاري هاي رسمي و دولتي از اقبال مخاطبان بيشتري برخوردار بوده و از نظر رتبه تعداد بازديدكننده در بسياري موارد وضعيتي بهتر از خبرگزاري ها دارند. اين در حاليست كه هزينه‌هاي اداره يك خبرگزاري با يك سايت قابل مقايسه نيست!
گرچه در اين حوزه نيز به دليل نظارت دقيق و بسيار گسترده كارگروه مسوول ناظر بر فعاليت پايگاه‌هاي اينترنتي، اكثر سايت‌ها با جهت‌گيري و نگاه جناح اصولگرايانه مجال عرض‌اندام يافته‌اند و خصوصا پس از انتخابات سال ۸۸ رياست‌جمهوري، قريب به اتفاق سايتهاي خبري اصلاح‌طلبان، مسدود (فيلتر) و يا توسط خود دست اندركاران اين سايت ها به تعطيلي كشيده شده‌اند به گونه‌اي كه در حال حاضر حتي يك سايت منتسب به چهره‌هاي شناخته شده اصلاح‌طلبان به صورت غيرفيلتر فعاليت ندارد، به گونه‌اي كه حتي پايگاه‌هاي (سايت) شخصي سياسيون مشهور اين طيف نيز مشمول فيلتر شده‌اند و هر كاربر داخل ايران كه بخواهد به سايت اين افراد دسترسي پيدا كند يا همان صفحه معروف «پيوندها» مواجه مي‌شود كه نشان‌دهنده ممنوعيت ورود كاربر ايراني به سايتهاي مذكور مي‌باشد.
ضمن اينكه اصولا به نظر مي‌رسد روش و شيوه‌ي يكدست و يكساني در زمينه فيلترينگ سايتهاي خبري و سياسي اعمال نمي‌شود.
رنكينگ سايتهاي خبري- تحليلي با رويكرد سياسي به طور نسبي قابل ارزيابي و آناليز هستند، زيرا فضاي ميزباني سايتهاي سياسي طيف اصلاح‌طلب تقريبا به خارج از كشور منتقل شده و ميزان مراجعه در داخل ايران به اين سايت‌ها تقريبا نامشخص است
اما اصولگرايان در اين عرصه حضور فعال دارند و در نبود رقيب ديرينه خود و با حمايت‌هاي ويژه‌اي كه از آنان صورت مي‌گيرد به نوعي فضاي پايگاه‌هاي خبري- تحليلي قابل دسترس در درون ايران را به طور كامل در اختيار خود گرفته‌اند به ويژه اينكه تجربه چند ساله اخير نشان داده اين سايت‌ها به نوعي از بابت عدم مسدود شدن (فيلتر) اعتماد به نفس پيدا كرده و افراد رقيب ديرينه خود را به شكل تند و حتي توام با اتهام‌زني و هتك و... مي‌نوازند و اين در حالي است كه طيف مقابل (اصلاح‌طبان) عموما داراي سايتهاي مسدود شده‌اي هستند كه بخش نه چندان وسيعي از كاربران ايراني به سختي و از طريق نرم‌افزارهايي كه توانايي ورود به اين سايت‌ها را دارند، به آنان دسترسي دارند.
بر همين اساس رنكينگ سايتهاي خبري- تحليلي با رويكرد سياسي به طور نسبي قابل ارزيابي و آناليز هستند، زيرا اولا فضاي ميزباني سايتهاي سياسي طيف اصلاح‌طلب تقريبا به خارج از كشور منتقل شده و ميزان مراجعه در داخل ايران به اين سايت‌ها تقريبا نامشخص است. پس از اين اشاره گذرا به رتبه سايتهاي پرمخاطب خبري- تحليلي ايران (با گرايش سياسي) خواهيم پرداخت.
رتبه بندي زير از سايت‌هايي چون Alexa و google مشخص شده‌اند.
در رده اول اين رتبه‌بندي، سايت تابناك قرار دارد كه صدرنشيني خود را مديون دو عامل عمده است. تداوم و پيشينه كاري كه بازمانده از اولين سايت خبري- تحليلي ايران (بازتاب) مي‌باشد عامل اول موفقيت اين پايگاه خبري ارزيابي مي‌شود. تداوم فعاليت، عدم تعطيلي و فيلتر عامل دوم موفقيت تابناك به شمار مي‌رود. جالب است بدانيم به دليل مشكلاتي كه در دهه ۷۰ براي سايت بازتاب پيش آمد عملا جناح نزديك‌تر به دكتر محسن رضايي، سايت تابناك را پايه‌گذاري كردند و بازتاب نيز عملا به محاق رفت تا اينكه از چند سال قبل طيف منشعب شده بازتاب اوليه، به مديريت عمار كلانتري و فواد صادقي سايتي به نام
به نظر مي رسد در امر فيلترينگ سايت هاي خبري و سياسي، شيوه مدون و يكساني اعمال نمي‌شود براي مثال در حاليكه روزنامه اعتماد، با مجوز قانوني در حال چاپ است و نسخه كاغذي آن منتشر و روي كيوسك‌ها توزيع مي‌شود، نسخه الكترونيك (سايت) آن فيلتر مي‌باشد!
پس از تابناك، به نام «خبر آنلاين» برمي‌خوريم كه پلكان رشد و جذب مخاطب را خيلي سريع طي كرده است و طي حدود يكسال واندي و پس از تابناك در رده دوم و از نظر كلي در رده ۲۵ سايتهاي پربيننده ايراني قرار دارد. جذب تعدادي از روزنامه‌نگاران مستقل و باتجربه طيف اصولگرا و برخورداري از سوژه‌يابي روز و همچنين نگاهي معتدل‌تر نسبت به اصلاح‌طلبان از عوامل رشد سريع اين پايگاه خبري- تحليلي در بين مخاطبان فارسي زبان تلقي مي‌شود.
سايت قديمي و معتدل عصر ايران در رده سوم سايتهاي خبري- تحليلي با گرايش سياسي،
سايت هاي خبري به دليل پرداختن به حواشي خبرها نسبت به خبرگزاري هاي رسمي و دولتي از اقبال مخاطبان بيشتري برخوردار بوده و از نظر رتبه تعداد بازديدكننده در بسياري موارد وضعيتي بهتر از خبرگزاري ها دارند
رده‌بندي ميزان مراجعه كاربران سايتهاي فارسي از داخل ايران همچنين نشان مي‌دهد سايت‌هايي چون خبر فارسي، همشهري آنلاين، رجانيوز، الف، فردا، افكارنيوز، آفتاب نيوز، جهان، مشرق، شفاف، فرارو، جام‌نيوز ، جام جم و انتخاب در بين ۵۰ تا ۱۵۰ وب سايت پرمراجعه كاربران داخل ايران قرار دارند.
البته رنكينگ جهاني اين سايت‌ها نشان مي‌دهد رتبه‌هاي خوبي در جهان ندارند كه دلايل آن نيز به تك زباني (فارسي) و همچنين نگاه عمدتا يك طرفانه و غيرحرفه‌اي نسبت به رخدادهاي سياسي كشور حتي مراجعه فارسي‌زبانان خارج از ايران به اين سايت‌ها نيز بسيار پائين ا ست و به جز چند سايت كه اتفاقا از رتبه هاي خوبي نيز برخوردارنذ و از زبان‌هاي انگليسي و عربي نيز برخوردارند، اكثريت سايتهاي خبري ايران رتبه هايي پايين‌تر از ۵۰۰۰ دارند كه نشان‌دهنده تاثير برخورداري اين گونه سايت‌ها از زبان‌هاي غيرفارسي دارد.
خلاصه اينكه اگر بخواهيم وضعيت كلي سايتهاي موسوم به خبري تحليلي درون ايران را در يك جمله خلاصه و تعريف كنيم بايد بگوييم: فضايي متكثر از نظر كمي(تعداد) و به همان ميزان يكسونگر و متعلق به يك جناح فكري با اخبار و گزارش‌هاي شبيه به هم، كپي‌برداري از نظر شكل و شمايل و تكرار از نظر كيفي (عدم برخورداري از نگاه حرفه‌اي و بي‌طرفانه رسانه‌اي).
در عين همه اينها، سايت هاي خبري به دليل پرداختن به حواشي خبرها نسبت به خبرگزاري هاي رسمي و دولتي از اقبال مخاطبان بيشتري برخوردار بوده و از نظر رتبه تعداد بازديدكننده در بسياري موارد وضعيتي بهتر از خبرگزاري ها دارند. اين در حاليست كه هزينه‌هاي اداره يك خبرگزاري با يك سايت قابل مقايسه نيست!
