تاریخ انتشار : ۱۳۹۴/۰۱/۰۸ ساعت ۱۳:۴۷
کد مطلب : ۷۳۰۶۳
وزارت علوم سابق گزینش علمی را دور زد
پاسخي به‌ادعای وزيرعلوم دولت احمدي‌نژاد
سوال اصلی باید این باشد که اصلا چه نیازی بود که دولت آقای احمدی‌نژاد فراخوان گسترده برای بورس بدهد؟ آیا واقعا ما کمبود داشتیم؟ آیا دانشگاه‌ها چنین درخواستی از وزارت علوم کرده بودند؟ در واقع برنامه آقایان این بود که هیات علمی موجود در دانشگاه‌ها را جایگزین کنند
گروه سیاسی: وزارت علوم سابق که کارنامه سوال‌برانگیزی در بورسیه‌ها داشت و بسیاری از ضوابط را رعایت نکرده بود، در استخدام استاد با چه معیاری عمل کرد؟ آن هم در شرایطی که بسیاری از استادان باتجربه به دلایل سیاسی از دانشگاه‌ها کنار گذاشته و به اجبار بازنشسته شدند. احمد شیرزاد استاد دانشگاه صنعتی اصفهان و نماینده سابق مجلس که ریاست کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ششم را برعهده داشت به سوالات خبرگزاری آنا درباره وضع دانشجویان بورسیه در دوره اصلاحات پاسخ داده است.
آقای شیرزاد، آقای دانشجو مدعی شده است حذف آزمون بورس و اعزام به خارج در دو سال آخر دولت اصلاحات اتفاق افتاده است. اگر این موضوع واقعیت دارد، چرا آزمون حذف شد؟ روند بورس در دوره اصلاحات چطور بود؟
آزمون بورس مدت‌ها قبل از دوره آقای دانشجو حذف شده بود ولی ایشان متاسفانه تمام حقیقت را نگفته‌اند. اولا دو سال آخر اصلاحات نبود و خیلی زود‌تر از آن بود. این مساله حدودا به سال‌های ۸۰ برمی‌گردد که اصولا بورس و اعزام به خارج بسیار محدود شد. دلیل آن هم رفع نیاز کشور بود. در دهه ۶۰ ما به شدت با رشد جمعیتی رو‌به‌رو شدیم که آرام آرام به سمت دانشگاه‌ها می‌آمدند، تقاضا برای آموزش عالی در کشور فزونی گرفت، در کلیه شهرهای کوچک و بزرگ تقاضا برای تدریس دانشگاه رو به افزایش بود و حتی دانشگاه‌های دولتی هم به دلیل مشکلات اول انقلاب، هیات علمی کامل نداشتند.
بسیاری از دانشگاه‌های دولتی از استاد پروازی استفاده می‌کردند؛ یعنی اگر یک استاد خوب در تهران یا اصفهان یا.. بود باید در هفته یکی دو روز را هم در شهر دیگری می‌گذراند. به همین دلیل نیاز آموزش عالی بسیار گسترده بود و اعزام دانشجو به خارج در اواخر دهه ۶۰ موضوع مهمی بود. سال‌هایی بود که حدود ۱ تا ۱. ۲میلیارد دلار بودجه اعزام به خارج داشتیم و معاون دانشجویی وقت در این زمینه بسیار فعال بود. این مسائل تقریبا همزمان است با دوران دانشجویی خودم در دوره تحصیلات تکمیلی؛ بنابراین همه این موارد را به خاطر دارم.
بعد از دهه ۶۰ چه اتفاقی افتاد؟
با گسترش تحصیلات تکمیلی در داخل کشور و با برگشت تعداد قابل توجهی از دانش‌آموختگان خارج، به مرور نیاز دانشگاه‌ها به نیروی انسانی کاهش یافت. البته نیاز به نیروهای جدید همیشه وجود دارد ولی از بحران کمبود استاد عبور کرده‌ایم. حتی الان به جایی رسیدیم که دانش‌آموختگان مقطع دکتری ما و حتی کسانی که دوره‌های پسادکتری گذرانده‌اند گاهی ممکن است به سختی شغل پیدا کنند. بنابراین از اواخر دهه ۷۰ نیاز به اعزام دانشجو بسیار کم شد و عملیات گسترده‌ای که از طریق آزمون، فراخوان و... انجام می‌شد، رو به کاستی گذاشت.
به خاطر دارم در سال‌های ۸۰ که من در مجلس بودم قانونی بود که خیلی بحث برانگیز شد در مورد اینکه بورسیه‌های جوانی که خانم هستند اجازه خروج از کشور داشته باشند. آن زمان از وزارت علوم استعلام کردیم که اصولا ما چقدر بورسی داریم؟ و رقم بسیار بسیار کم بود. چیزی حدود ۵۰۰ نفر در سال. معنی‌اش این است که اصولا بساط اعزام گسترده دانشجو از طریق بودجه دولتی به خارج جمع شده بود و نیازی هم نداشتیم. البته کسانی با بودجه شخصی خود همواره می‌توانند به خارج بروند و منعی وجود ندارد، اما اینکه با پول دولتی این اتفاق بیفتد، از اواخر دهه ۷۰ برچیده شد. طبیعی است که آزمون بورس هم دیگر موضوعیتی نداشت؛ بنابراین آقای دانشجو با بیان نیمی از حقیقت در واقع دروغ می‌گویند.
بنابراین بورسیه شدن دانشجویان دیگر ضرورتی نداشت؟
بله. سوال اصلی باید این باشد که اصلا چه نیازی بود که دولت آقای احمدی‌نژاد فراخوان گسترده برای بورس بدهد؟ آیا واقعا ما کمبود داشتیم؟ آیا دانشگاه‌ها چنین درخواستی از وزارت علوم کرده بودند؟ در واقع برنامه آقایان این بود که هیات علمی موجود در دانشگاه‌ها را جایگزین کنند و بخش عمده‌ای را که ممکن بود از نظر فکری با آقایان تطبیق نداشته باشند، با کسانی که از طریق رانت و روابط سیاسی گزینش شده‌اند، جایگزین کنند تا بافت دانشگاه‌ها را از این طریق تغییر بدهند؛ وگرنه هیچ نیازی وجود نداشت. از همین آقای دانشجو بپرسید چند تا دانشگاه نامه نوشتند به شما و اعلام نیاز هیات علمی کردند؟ ممکن است یکی، دو دانشگاه‌ها کمبودهایی داشته باشند اما این نیاز گسترده نیست. من دانشگاه‌های مناطق محروم را هم دیده‌ام و بسیاری از آنها از نظر عیات علمی مشکلی ندارند. وقتی نیازی نبوده است، معلوم می‌شود که این یک برنامه صرفا سیاسی است.
آقای شیرزاد، آقای دانشجو مدعی شده است حذف آزمون بورس و اعزام به خارج در دو سال آخر دولت اصلاحات اتفاق افتاده است. اگر این موضوع واقعیت دارد، چرا آزمون حذف شد؟ روند بورس در دوره اصلاحات چطور بود؟
آزمون بورس مدت‌ها قبل از دوره آقای دانشجو حذف شده بود ولی ایشان متاسفانه تمام حقیقت را نگفته‌اند. اولا دو سال آخر اصلاحات نبود و خیلی زود‌تر از آن بود. این مساله حدودا به سال‌های ۸۰ برمی‌گردد که اصولا بورس و اعزام به خارج بسیار محدود شد. دلیل آن هم رفع نیاز کشور بود. در دهه ۶۰ ما به شدت با رشد جمعیتی رو‌به‌رو شدیم که آرام آرام به سمت دانشگاه‌ها می‌آمدند، تقاضا برای آموزش عالی در کشور فزونی گرفت، در کلیه شهرهای کوچک و بزرگ تقاضا برای تدریس دانشگاه رو به افزایش بود و حتی دانشگاه‌های دولتی هم به دلیل مشکلات اول انقلاب، هیات علمی کامل نداشتند.
بسیاری از دانشگاه‌های دولتی از استاد پروازی استفاده می‌کردند؛ یعنی اگر یک استاد خوب در تهران یا اصفهان یا.. بود باید در هفته یکی دو روز را هم در شهر دیگری می‌گذراند. به همین دلیل نیاز آموزش عالی بسیار گسترده بود و اعزام دانشجو به خارج در اواخر دهه ۶۰ موضوع مهمی بود. سال‌هایی بود که حدود ۱ تا ۱. ۲میلیارد دلار بودجه اعزام به خارج داشتیم و معاون دانشجویی وقت در این زمینه بسیار فعال بود. این مسائل تقریبا همزمان است با دوران دانشجویی خودم در دوره تحصیلات تکمیلی؛ بنابراین همه این موارد را به خاطر دارم.
بعد از دهه ۶۰ چه اتفاقی افتاد؟
با گسترش تحصیلات تکمیلی در داخل کشور و با برگشت تعداد قابل توجهی از دانش‌آموختگان خارج، به مرور نیاز دانشگاه‌ها به نیروی انسانی کاهش یافت. البته نیاز به نیروهای جدید همیشه وجود دارد ولی از بحران کمبود استاد عبور کرده‌ایم. حتی الان به جایی رسیدیم که دانش‌آموختگان مقطع دکتری ما و حتی کسانی که دوره‌های پسادکتری گذرانده‌اند گاهی ممکن است به سختی شغل پیدا کنند. بنابراین از اواخر دهه ۷۰ نیاز به اعزام دانشجو بسیار کم شد و عملیات گسترده‌ای که از طریق آزمون، فراخوان و... انجام می‌شد، رو به کاستی گذاشت.
به خاطر دارم در سال‌های ۸۰ که من در مجلس بودم قانونی بود که خیلی بحث برانگیز شد در مورد اینکه بورسیه‌های جوانی که خانم هستند اجازه خروج از کشور داشته باشند. آن زمان از وزارت علوم استعلام کردیم که اصولا ما چقدر بورسی داریم؟ و رقم بسیار بسیار کم بود. چیزی حدود ۵۰۰ نفر در سال. معنی‌اش این است که اصولا بساط اعزام گسترده دانشجو از طریق بودجه دولتی به خارج جمع شده بود و نیازی هم نداشتیم. البته کسانی با بودجه شخصی خود همواره می‌توانند به خارج بروند و منعی وجود ندارد، اما اینکه با پول دولتی این اتفاق بیفتد، از اواخر دهه ۷۰ برچیده شد. طبیعی است که آزمون بورس هم دیگر موضوعیتی نداشت؛ بنابراین آقای دانشجو با بیان نیمی از حقیقت در واقع دروغ می‌گویند.
بنابراین بورسیه شدن دانشجویان دیگر ضرورتی نداشت؟
بله. سوال اصلی باید این باشد که اصلا چه نیازی بود که دولت آقای احمدی‌نژاد فراخوان گسترده برای بورس بدهد؟ آیا واقعا ما کمبود داشتیم؟ آیا دانشگاه‌ها چنین درخواستی از وزارت علوم کرده بودند؟ در واقع برنامه آقایان این بود که هیات علمی موجود در دانشگاه‌ها را جایگزین کنند و بخش عمده‌ای را که ممکن بود از نظر فکری با آقایان تطبیق نداشته باشند، با کسانی که از طریق رانت و روابط سیاسی گزینش شده‌اند، جایگزین کنند تا بافت دانشگاه‌ها را از این طریق تغییر بدهند؛ وگرنه هیچ نیازی وجود نداشت. از همین آقای دانشجو بپرسید چند تا دانشگاه نامه نوشتند به شما و اعلام نیاز هیات علمی کردند؟ ممکن است یکی، دو دانشگاه‌ها کمبودهایی داشته باشند اما این نیاز گسترده نیست. من دانشگاه‌های مناطق محروم را هم دیده‌ام و بسیاری از آنها از نظر عیات علمی مشکلی ندارند. وقتی نیازی نبوده است، معلوم می‌شود که این یک برنامه صرفا سیاسی است.
