به روز شده در ۱۴۰۳/۰۱/۰۹ - ۱۲:۱۶
 
۵۶
تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ساعت ۰۸:۵۹
کد مطلب : ۵۹۵۱۳
عدالت اجتماعی پیش‌نیاز توسعه همه جانبه است

عدالت اجتماعی در ايران؛ يك شعار و ديگر هيچ!

عدالت اجتماعی که پیش نیاز توسعه همه جانبه است، اما در سیستمی که عده ای خود را برتر و وارسته تر از دیگران بدانند و خاندان حاکمیتی ایجاد گردد، تحقق عدالت امکان پذیر نخواهد بود.
عدالت اجتماعی در ايران؛ يك شعار  و ديگر هيچ!
عطا افشاریان

گروه مقالات: عدالت و رسیدن به آن در حقوق اجتماعی اقشار مختلف مردم یکی از دغدغه‌هاي اديان، مكاتب فكري و اندیشمندان بوده است. در دين مبين اسلام همواره ما مسلمانان به اين آيه مفتخر بوده‌ايم كه : «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ...ما پيامبرانمان را با دليلهای روشن فرستاديم و با آنها کتاب و ترازو، را نيز نازل کرديم تا مردم به عدالت عمل کنند...» سوره: الحديد

در ساير اديان و همچنين مكاتب مختلف سياسي، اجتماعي و اقتصادي که بسیاری از متفکران سیاسی و دینی، حتی افرادی چون مارکس و دیگر اندیشمندان اقتصادی و سیاسی، در نظریات خود به این دغدغه مهم (عدالت) توجه داشته‌اند. انقلابها و جنبش‌هاي سیاسی اجتماعی نیز بر مبنای نیل به این هدف بنیان گذاری شده اند، اگر چه بسیاری از آنها در نهایت با شکست مواجه گردیده اند و چه بسیار انسانهایی را فدا ساخته اند.

نگرش چپ ها به عدالت، به مفهوم تساوی افراد، با شکست سنگینی مواجه شد. آنگونه که عمده نظامهاي کمونیستی نتوانستند رضایت شهروندان خود را فراهم آورند. نظام كمونيستي تفاوتهای فردی و گونه گونی استعدادها را مد نظر قرار نداشت، در چنین نظامهایی طبقه ای کوچک از ثروتمندان مبتنی بر ساختار قدرت، نه استعداد و توانایی ذاتی، رشد مي‌یابند و در نهایت اکثر مردم در حد گذران زندگی، عمر مي‌گذرانند. چنین نظام‌هایی تجربه تاریخی تلخی را به مردم نشان دادند که نه تنها عدالتی در آن نبود که بی عدالتی در آن موج مي‌زد.

نگرش دیگر به عدالت، که برخواسته از توان و استعداد بشری است، نگرش فرصت یکسان به عدالت است. در این نگرش دولتمردان موظف هستند که با ایجاد قوانین و ضمانت اجرا، فرصتهای یکسان برای شهروندان خود به وجود آورند. این فرصتها، آموزشی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی خواهد بود. مسلما در جوامع توسعه یافته چنین دستاوردی وجود دارد و تقریبا بدان نزدیک هستند. فرصت برابر، اجازه شکوفایی همه استعدادها را ایجاد خواهد نمود و این امکان را فراهم خواهد ساخت که افراد بر اساس تلاش و استعداد خود به اهداف عالیه دست یابند.

در واقع در چنین جوامعی، این روابط اجتماعی، نسبت خاندانی و یا ثروت و موقعیت سیاسی شما نیست که موجب رشد شما خواهد شد، چرا که موقعیت برای همه افراد جامعه فراهم خواهد بود. اگر چه رسیدن به چنین جامعه ای دور از دسترس است ولی نزدیک شدن به آن غیر قابل باور نیست، هر چند جامعه ایرانی به نسبت بسیاری کشورها از آن فاصله دارد.

تحقق عدالت اجتماعی در دولت های ایران به ویژه پس از انقلاب، یکی از شعارهای مهم سیاست پیشگان جمهوري اسلامي بوده است. قضاوت در مورد میزان موفقیت این سیاستمداران، در تحقق آن و همچنین نگرش آنها نسبت به عدالت، بحث و فرآیندی پیچیده است که باید با توجه به شرایط محیطی و زمانی مورد بررسی قرار گیرد، اما نیم نگاهی به موضوعاتی ساده در جامعه نشان مي‌دهد که ما تا ایجاد فرصت برابر برای شهروندان فاصله زیادی داریم.

آیا امکانات شهرهای بزرگ و متوسط ایران، همرده و یا نزدیک به هم است؟ آیا روستاها و شهرهای کوچک از امکانات در خور اجتماعی و آموزشی بهره‌مند هستند؟ آیا طی چندین سال اخیر دانش آموزان شهرها و روستاها از فرصت یکسانی بهره مند بوده اند؟ آیا تحصیلات عالیه طبقه ای خاص در بهترین دانشگاههای کشور، ناشی از استعداد آنها بوده است؟ و البته هزاران سوال از این دست؟

سرکشی به بیمارستانهای دولتی بخصوص تامین اجتماعی و مراکز خصوصی نیز میزان ایجاد فرصت درمانی مناسب برای همه اقشار جامعه را مشخص مي‌سازد. نحوه برخورد کارکنان و پزشکان بخش دولتی، میزان نظافت و تمیزی افراد و بخشها و همچنین کیفیت رسیدگی به افراد، همه ناظر این قضیه هستند که افراد دارای تمکن مادی، شایسته امکانات درمانی و شانس زنده ماندن بیشتری به نسبت سایر افراد جامعه خواهند بود، البته این شانس به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. مسلما هیچ کدام از این موارد با عدالت اجتماعی سنخیتی ندارد.

آموزش همگانی، بهداشت و خدمات اجتماعی، زمینه رشد و ارتقا اجتماعی و بهداشت روانی و همچنین فرصت تحصیلات عالیه باید برای همه افراد جامعه آماده و میسر گردد. به عبارتی فرصتهای اجتماعی باید برای همه یکسان باشد، در چنین فضایی عدالت اجتماعی مفهوم خواهد داشت. در حاليكه همگان به خوبي مي دانيم جوانان ايراني حتي در انتخاب و يافتن شغل هاي حداقلي با تبعيض هاي آشكاري مواجهند. در زمينه تحصيلات دانشگاهي عاليه هم با چنين مشكلات تبعيض‌آميزي دسته و پنجه نرم مي‌كنند كه يكي از جديدترين نمونه هاي آن بحث بورسيه هاي دانشگاهي بوده است...

عدالت اجتماعی که پیش نیاز توسعه همه جانبه است، با آموزش و تغییر بافت فرهنگی مردم، رشد نگاه برابر انسانها به یکدیگر و پرهیز از بحث «خودي و غيرخودي»، «قومیت‌گرایی یا خاندان گرایی»، ایجاد سیستم‌های متمرکز و در نهایت ارائه مناسب خدمات اجتماعی مبتنی بر مالیات مردم، تحقق خواهد یافت. در سیستمی که عده ای خود را برتر و وارسته تر از دیگران بدانند و خاندان حاکمیتی ایجاد گردد، تحقق عدالت امکان پذیر نخواهد بود.

در یک جامعه عدالت محور، همواره امکان رشد افراد و شرکتهای نوپا وجود خواهد داشت، آنگونه که امکان زمین خوردن شرکتهای بزرگ وجود دارد و در این راه تنها استعداد و تلاش انسانها حرف اول را خواهد زد. ما تا ایجاد چنین جامعه ای، راهی طولانی در پیش داریم. چهره خیابانها، کودکان کار، واحدهای آپارتمانی با متراژ کمتر از 70 متر و زندگی سخت اقشار مختلف ایرانی و بسیاری از نمودهای اجتماعی دیگر، نشان از این دارد که عدالت در جامعه ایرانی در عمل هنوز واژه‌اي «غريب» و براي درصد بالايي از شهروندان ايراني يك «شوخي و بلوف توخالي» است كه هر از گاه و صرفا در مقاطعي چون موسم انتخابات و يا سخنراني ها، طرح مي شود.

حبيب
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۰۹:۰۵
واقعا مقاله خوبي بود. در ايران مسئولان به گونه اي بي عدالتي به آحاد مردم روا داشته اند كه حتي خود شهروندان هم باورشان آمده كه بايد در حق آنها بي عدالتي صورت گيرد. اگر سري به برخي مراكز خاص!‌ عمومي بزنيد و نحوه رفتار متصديان امور با مردم را ببينيد متوجه خواهيد شد كه واقعا عدالت يعني هيچ و فقط يك شعار توخالي است! (259270)
رضا
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۲۱:۳۵
این متصدیان امور که گفتید مگر هم وطن من و شما نیستند؟
ما خودمون داریم در حق همدیگه بی عدالتی می کنیم (259437)
حسین
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۱ ۱۲:۵۳
اصلاح جامعه در اصلاح خود می باشد . اگر هرکس خودش را اصلاح کند جامعه اصلاح می شود و راهکار آن تقویت بعد انسانی اعتقادی است. تا فرد سالم نشود جامعه اصلاح نمی شود . من و شما هم اگر در جایگاه و قدرت قرار بگیریم بعید نیست همین قضاوتی که شما داشتید در حق خودمان بشود.
معاونی را می شناسم که از کارهای غیر قانونی و خلاف مدیر خود خبر دارد اما می گوید به من چه ربطی دارد . اعتقادش سست است امر به معروف و نهی از منکر نمی کند. می گوید چرا دنبال درد سر بروم و این علتش این است که خودش را اصلاح نکرده (259484)
۱۳۹۳/۰۸/۱۲ ۱۲:۴۵
عدالت در پرتو آزادی و اخلاق تجلی می یابد... (259622)
عجب،
Romania
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۰۹:۱۲
بسيار عالي بود، دقيقا عدالت اجتماعي نقطه مقابل سياستهاي مملكت ماست ،هرچه به جلو ميخزيم فاصله طبقاتي بيشتر ميشه و نمونه بارز ان رو ميشد چند مدت پيش توهمون پيچ بچه مايه دارها ديد كه عده اي فقط،با رانت و خويشاوند سالاري به چه موقعيت برتر زندگي دست پيدا كردند وعده اي باوجود شايستگي در قشر ضعيف دسته بندي ميشن و عاقبت اين تبعيض و بيعدالتي اجتماعي يكش فرار مغزها و ديگري خودكشي وطلاق ميتونه باشه (259271)
عجب
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۷:۰۶
هيچ كشوري باانقلاب به عدالت اجتماعي نميرسه،درزمان انقلاب كشورها باوعده كوبيدن كاخ نشينها و دستگيري از كوخ نشينها ازگرده مردم بالا ميروند ولي مدتي كه انقلاب به سرانجام رسيد همه خود ميبينند كه كوخ نشينان همانهاهستند باتفاوت اينكه تعداد زيادي اضافشون شده و كاخ نشينها فقط،شكل ظاهريشان از مثلا سلطنتي به انقلابي تعغيريافته و اينجاست كه انكساني كه فقيربودند فقيرتر وغنيان غني ترميشوند (259394)
هموطن
Belgium
۱۳۹۳/۰۸/۱۱ ۰۰:۲۳
هزاران مثبت داری. (259456)
روز رستاخیز
۱۳۹۳/۰۸/۱۱ ۲۱:۴۹
مرسی باید صحبت هایت را طلا گرفت عالی گفتی (259518)
نامدار
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۰:۱۰
کجاست عدالت ؟ (259279)
نسیم صبا
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۳:۱۲
خیلی دلم می خواد بدونم اون یه دونه نابغه ایی که رای منفی داره واقعا به چی فکر می کنه!!!!!!
خداوند شفایت دهد ان شاء الله ( البته بعید می دونم ) (259329)
آزاد
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۰:۱۹
با شعار و انقلاب و امثال اینها رسیدن به عدالت اقشار جوامع شکست خورده است این تجریه تاریخی بشر است .
فقط با ایجاد یک سیستم بر پایه عقل و تدبیر به مانند کشورهایی که تا حدی به این مهم رسیده اند به دور از جنجال و شعار .
همیشه مدعیانی پیدا شده اند د رطول تاریخ ولیکن در زمان رسیدن به قدرت اولین اشخاص چپاول مردم همین مدعیان بوده اند میگویید نه بروید تاریخ را مطالعه کنید (259280)
ت.ابیانه
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۳:۴۱
میشه نام چند تا از این کشورهایی که تا حدودی به این مهم رسیده اند رو نام ببری؟ (259341)
هموطن
Belgium
۱۳۹۳/۰۸/۱۱ ۰۰:۳۰
سوالتان واضح نیست؟ اگر منظورتان مثال برای حرفهای آزاذ است کافی است که به اطرافت نگاه بکنی، انقلاب کشورهای عربی به کجا رسیده؟ (259458)
رازی
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۰:۴۶
عدالت رو دیدین برسونین سلام مارو بهش !! (259285)
hadi
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۱:۰۱
عدالت مدتهاست مرده (259288)
پارسا
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۱:۴۹
عدالت در مسجد کوفه قربانی شد و رفت... (259296)
باکری
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۱:۵۳
بعضی کشورها به آن نزدیک شده اند !؟ مثلا کجا؟ در سیستم سرمایه داری تحت هر عنوانی و در جایی امکان عدالت اجنماعی وجود ندارد . فقط در سوسیالیسم است که امکان ایجاد عدالت اجتماعی وجود دارد.
تمامی جنگهایی که امروز درجهان تحت عوانین مختلف وجود دارد ناشی از سرمایه داری وغارت بیشتر مردم دنیا به نفع همان 1% مردم دنیاست. کمی چشمانتان را باز کنید درایران به دستور و نسخه بانک جهانی وصندوق
بین المللی پول ، تحت عنوان سپردن کارها به مردم ،اموال وسرمایه های ملی را به غارت می برند و نامش را خصوصی سازی مینام (259299)
مسعود
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۲:۰۱
بارها آمدم مطلبی را بنویسم که شما بتوانید پخش کنید ولی دیدم که از هر جایش بزنم آخرش خط قرمزمشخص شده برای شما میشود در حالی که نه نوشته ام و نه افکارم هیچ کدام از آنها تیتر قرمز رنگ شما نبود ولی این که من و شمای رسانه نتوانیم حقیقت سخنان بزرگان دینمان را حتی بازگو کنیم یک نوع بی عدالتی است ولی سخنم را با یک کلام از مولا علی تمام میکنم که فرمودند:
آنقدر حقیقت را بازگو کردم که دیگر کسی نزدمان نماند (259300)
محبوبه
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۲:۱۸
عدالت یچیز نسبیه قرارنیست همه یکسان باشن قراره هرکسی به اندازه چیزی که میپردازه از رفاه برخوردار بشه. آیا توی ایران همه مالیات میدن؟
آیا توی ایران مردم از رای به نماینده خود مطمئن هستن؟
نه بنابراین وقتی همه چیز از بن خرابه نباید دنبال عدالت گشت.
به امید فردایی بهتر (259303)
امین
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۳:۵۵
یک منتفع از رانت : چرا سیاهنمایی می کنید؟ شما حتما یا خودت صهیونیستی یا دنباله داخلی اونها. چطور میشه یک نفر اروپای فاسد و آمریکای سرشار از نکبت رو ببینه و هیچی نگه اما اینقدر بیشرملنه دستاوردهای کشور عزیز خودمونو نادیده بگیره. (259349)
رضا
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۴:۱۸
چرا شاخص های عدالت اجتماعیی در بلاد کفر مثل نروژ سوئد کانادا استرالیا بسیار سطح بالاتری دارد تا در ایران ما که داعیه دار حکومت علوی و پرچمداری شیعیان است (259357)
afsaneh
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۴:۴۵
درمقام شعارمقام اول رودرتمام دنیا داریم،درمقام عمل هم رتبه اول ازاخرروداریم (259366)
خسته
Romania
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۵:۰۱
بین بچه های کلاس ما تو دانشگاه کمتر کسی پیدا میشه انگیزه ی درس خوندن داشته باشه یه عده مطمئنن که استخدام میشن چون پارتی دارن یه عده هم مطمئنن که قرار بیکار بمونن .دیگه انگیره ای نمی مونه. (259370)
ایرانی
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۵:۳۹
رانت = دزدی (259375)
عباس
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۶:۰۸
عدالت دیگه کیه من که نمی شناسم (259384)
مستضعف پابرهنه
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۶:۴۱
عدالت مال تو فیلم ها وداستانهاست.عدالت کیلو چنده؟ (259391)
یک ایرانی
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۱۶:۵۲
ای کاش در ایران حداقل جهت حرکت برای رسیدن به عدالت اجتماعی رو به جلو بود. متاسفانه همش داریم دنده عقب میریم (259392)
آرام
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۲۱:۱۷
اگر عدالتی بود من با مدرک لیسانسم تا 27 سالگی بیکار نمی موندم! البته برای اینکه عدالتو آرام حس کنی باید وبايد آقازاده تشریف داشته باشی که من نیستم! (259432)
ali
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۲۱:۲۰
اینجا همه برابرند ولی بعضی برابرترند...!! (259433)
غریبه
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۲۲:۴۸
عدالت موضوع دست نیافتی است چون که دشمنانش بسیار ودوستدارش اندک است. اگر زره ای از بوی آن در جامعه به پیچد همه در آسایش وآرامش واقعی خواهیم بود. اما چه باید کرد دست ما کوتاه و خرما بر نخیل . (259446)
ALI
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۰ ۲۳:۲۲
كافيست مراجعه نماييد به مصاحبه امروز بچه پولدار...همه چيز عيان است...واقع" اهداف انقلاب اين بود ..يكعده اي اينقدر درناز ونعمت باشندو يكعده اي به نون شب محتاج پس همه چيز دروغ بود......كدام عدالت اجتماعي به بيمارستانهاي دولتي سر بزنيد از دنيا سير مي شويد.. (259450)
آذر
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۸/۱۱ ۱۱:۲۸
عدالت در ایران تا جایی وجود دارد که منافع قشری خاص به خطر نیفتد (259478)