تصاویری تکان‌دهنده از ده سال جنگ و ویرانی در سوریه

خاطرات ویران در شهر رقه

از شهر زیبای رقه در سال ۲۰۱۹ چیزی جز ویرانه‌ای عظیم باقی نمانده است. مادری کودکش را با کالسکه در میان ویرانه‌ها به گردش برده است. عبود همام می‌گوید: «از سال ۲۰۱۷ عکس گرفتن از شهرم را شروع کردم. من از تمام گوشه و کنار این شهر خاطره دارم و حالا خاطرات زیر آوار رفته است. این عکس‌ها یک روز اسناد تاریخی می‌شوند.»

این رنج و مصیبت را پایانی نیست

دو برادر در مرگ مادر خود که جانش را در بمباران از دست داده زاری می‌کنند. غیث السید، عکاس سوری، این صحنه دردناک را در سال ۲۰۲۰ در شهر ادلب ثبت کرد. زمانی که جنگ شروع شد عکاس ۱۷ ساله بود و یک برادر را در جنگ از دست داد: «وقتی این عکس را می‌گرفتم تمام رنج و عذاب صحنه دردناک مرگ برادرم جلو چشمم آمد و بی اختیار اشکم جاری شد.»

گم شده در ویرانه

این مادر با دخترش در آوریل ۲۰۲۰ در شهر ویران بینیش به دنبال چیست؟ آنها در متن ویرانه‌ای بیکران مثل دو موجود کوچک هستند. آنها به این مدرسه مخروبه پناه آورده‌اند. اینجا مخروبه است اما دستکم سقفی بالای سر دارند. در همین نزدیکی اردوگاهی وجود دارد اما برای این مادر و دختر چادر خالی باقی نمانده است.

آب آشامیدنی از چاله بمب

ژوئن ۲۰۱۳ در حلب لوله آب زیر بمباران از بین می‌رود. پسربچه از گودالی آب می‌نوشد که از انفجار بمب پدید آمده است. مظفر سلمان می‌گوید: «برخی می‌گفتند که این تصویری واقع‌گرایانه نیست و خوب بود که من به پسرک آب تمیز می‌دادم. اما من فکر می‌کنم که برای تغییر واقعیت باید در گام نخست آن را همان جوری که هست، به تصویر کشید.»

و زندگی ادامه دارد...

سال ۲۰۱۷ در حومه دمشق. ام محمد و همسرش راحت و آسوده در خانه ویران خود نشسته‌اند. سمیر الدومی می‌گوید: «این زن از جالبترین زنانی است که در زندگی دیده‌ام. او مجروح شد و شوهرش هم بعد از او زخم برداشت. زن در خانه ماند تا پرستاری از شوهرش را به عهده بگیرد. نیروی مقاومت او بازتابی از سیمای واقعی سرزمین سوریه است.»

مادری بر گور فرزند

حوالی درعا در سال ۲۰۱۷؛ عید در کار نیست. محمد ابازید درباره عکسی که گرفته می‌گوید: «این زن در روز عید فطر به جای جشن گرفتن به سر مزار پسرش رفت. من هم گریه‌ام گرفته بود، اما اشک از چشم پاک کردم تا بتوانم عکس بگیرم.»

کودکی در صندلی چرخدار

عکسی از دمشق در دسامبر ۲۰۱۳. دختربچه در صندلی چرخدار منتظر نشسته تا پدر برایش غذا درست کند. او در راه مدرسه بود که با انفجاری مجروح شد. خودش تعریف می‌کند: «آن روز کفش قهوه‌ای به پا داشتم. یکهو دیدم کفشم توی هوا پرواز می‌کند و پای مرا هم با خودش می‌برد.»

پارکور بالای خرابه‌ها

در کفر نوران در نزدیکی حلب ورزشکاران سوری سقف ویرانه‌ها را به میدان جذابی برای پارکور بدل کرده‌اند. ویرانه‌هایی که دیگر به کاری نمی‌آیند خوب است که دست‌کم محل مناسبی باشند برای جست و خیزهای خطرناک اهل ورزش.

امید به آغازی تازه

به دنبال امضای قرارداد آتش‌بس خانواده‌ای به خانه و کاشانه خود در حوالی ادلب برمی‌گردد. علی حاج سلیمان درباره عکسی که در سال ۲۰۲۰ گرفته می‌گوید: «برای مردمی که به خانه و زندگی خود برمی‌گشتند خوشحال بودم اما غمی در دل داشتم چون خودم هم آواره شده بودم.»

میراث روم

جنگ به آمفی‌تئاتر باستانی "بصری" در حومه درعا نیز رحم نکرده است. در سال ۲۰۱۸ سیلاب باران خرابه‌های باستانی را فرا گرفت؛ اگر جنگ نبود حتما نهاد یا بنیادی از خرابی بیشتر این عرصه تاریخی جلوگیری می‌کرد. این عکس را نیز نهاد فرهنگی سازمان ملل در اختیار رسانه‌ها قرار داده است.

دست همسر بشار اسد هم به خون آلوده است؟

تحقیقاتی که مقام‌های مهاجرت بریتانیا شروع کرده‌اند، نشان می‌دهد که اسما اسد، از جنایت‌های همسرش بشار اسد، رهبر سوریه، پشتیبانی کرده است. احتمال دارد که این تحقیقات به لغو تابعیت بریتانیایی بانوی اول سوریه منجر شود. به گزارش روزنامه "گاردین" پلیس بریتانیا از آغاز سال جاری تحقیقاتی را درباره اسما اسد شروع کرده است. بخش جنایت‌های جنگی در وزارت کشور به اتهاماتی که علیه همسر رئیس جمهور سوریه اقامه شده است، رسیدگی می‌کند. گفته می‌شود این زن که ظاهر و رفتاری مدرن دارد، با گفتارهای تبلیغاتی خود در توجیه جنایات رژیم سوریه، از جمله کاربرد سلاح شیمیایی علیه مردم کشور، شریک جرم است. به باور سازمان‌های مدافع حقوق بشر از زمان شروع جنگ داخلی سوریه در ۱۰ سال پیش، رژیم بشار اسد به ارتکاب جنایت علیه بشریت متهم است. یک کارمند بلندپایه که در رسیدگی به این موضوع شرکت دارد، به گاردین گفته است شواهدی در دست هست که نشان می‌دهد نقش اسما اسد از توجیه یا تبلیغ صرف برای عملکرد رژیم فراتر رفته است و به "تحریک، تشویق و معاضدت در جنایت علیه بشریت" می‌رسد. یکی از اسنادی که توجه بازرسان را برانگیخته، این دیدگاه اسما اسد است که بارها گفته است واقعا به درستی رفتار همسرش باور دارد. او در عین حال از جنایت‌های ارتشیان سوری به عنوان "دفاع از میهن" تجلیل می‌کند.