گام اول اصلاح‌طلبان برای انتخابات ریاست‌جمهوری

دیروز‌ آذر منصوری، سخنگوی جبهه اصلاحات ایران، اظهار کرد: فهرست افرادی که توسط حداقل ۱۰عضو مجمع عمومی جبهه اصلاحات ایران برای ارزیابی نامزدی ریاست‌جمهوری‌شان در جبهه اصلاحات ایران به دبیرخانه مجمع پیشنهاد شده‌اند از این قرار است (به ترتیب تعداد پیشنهاددهنده): ۱- جواد ظریف (۳۷پیشنهاد) ۲- اسحاق جهانگیری (۳۵پیشنهاد) ۳- مصطفی تاج‌زاده (۳۲پیشنهاد) ۴- مسعود پزشکیان (۲۵ پیشنهاد) ۵- محمدرضا عارف (۲۱پیشنهاد) ۶- محسن‌‌هاشمی (۲۰ پیشنهاد) ۷- محمد شریعتمداری (۱۹ پیشنهاد) ۸- مصطفی کواکبیان (۱۵ پیشنهاد) ۹- محمد صدر (۱۳ پیشنهاد) ۱۰- محمود صادقی (۱۲ پیشنهاد) ۱۱- شهیندخت مولاوردی (۱۱ پیشنهاد) ۱۲- زهرا شجاعی (۱۱ پیشنهاد) ۱۳- عباس آخوندی (۱۱ پیشنهاد) ۱۴- صادق خرازی (۱۰ پیشنهاد)
به محض انتشار این فهرست بحث و بررسی درباره آن شروع شد و واکنش‌‌های مختلفی را برانگیخت. بخصوص 5 نفر اول این لیست مورد توجه و نقد قرار گرفت. نفر اول فهرست، محمدجواد ظریف است او که تاکنون بارها اعلام کرده است قصد کاندیداتوری ندارد. حالا این سوال مطرح شده که چگونه جبهه اصلاحات فردی را در رأس لیست کاندیداهای خود قرار داده که اصلا قصد کاندیداتوری ندارد؟ اگر هم قصدی برای این کار دارد ولی اعلام نشدن آن و همچنین تکذیب آن موجب‌‌ بی‌اعتمادی عمومی‌‌ می‌شود. به‌علاوه برخی‌‌ می‌گویند چنانچه واقعا ظریف قصدی دارند و ممکن است به خاطر فشار اصلاح‌طلبان تصمیم بگیرد آیا این تصمیم او محل سوال نیست، چرا که چگونه ممکن است فردی در بدون برنامه‌ریزی وارد رقابت انتخابات ریاست جمهوری شود؟
محمد مهاجری فعال سیاسی ‌‌اصول‌گرا درباره ظریف به همدلی‌‌ می‌گوید:«قبل از این اتفاقات انتشار فایل صوتی، من یقین داشتم که آقای محمدجواد ظریف کاندیدا نمی‌شود. الان هم معتقدم که ایشان کاندیدا نمی‌شود. به همین خاطر معتقدم که انتشار آن فایل صوتی در آینده سیاسی آقای ظریف تأثیر خاصی ندارد و تغییری ایجاد نمی‌کند.» مهاجری ادامه‌‌ می‌دهد: «آقای ظریف در تمام طول سال‌‌های گذشته فقط در حوزه دیپلماسی فعال بوده است. ایشان به عنوان یک کارشناس ارشد حوزه مسائل سیاست خارجی و دیپلماسی حضور داشته است. آقای ظریف قبل از این دولت و حتی در دولت محمود احمدی‌نژاد و قبل از آن با این که در حوزه دیپلماسی مشغول به کار بودند ولی هیچ گاه وارد فضای سیاست داخلی و بخصوص انتخابات نشدند. الان هم احتمالا همین تصمیم را بگیرند.»
مهاجری تأکید کرد: «من فکر‌‌ می‌کنم اصلاح‌طلبان بیشتر از آن که به فکر آقای ظریف باشند به فکر خودشان هستند. یعنی به عبارت دیگر‌‌ می‌خواهند با قرار دادن اسم آقای ظریف در لیست خود برای کاندیدای بعدی و اصلی خود رأی جمع کنند.»
جهانگیری و چالش دولت
جایگاه دوم این لیست به اسحاق جهانگیری اختصاص پیدا کرده است. او به تازگی نشان داده که مایل است در انتخابات شرکت کند، ولی در انتظار دعوت اصلاح‌طلبان است. حالا این رأی جبهه اصلاحات نیز او را ترغیب‌‌ می‌کند که وارد میدان شود اما جهانگیری نیز محل انتقادات جدی حامیان اصلاح‌طلبان قرار دارد چرا که او فرد موثری در دولت بوده و برخی‌‌ می‌گویند احتمال این‌که بتواند حمایت عمومی را به دست بیاورد دور از ذهن است. به هرحال دولت روحانی در اداره امور کشور نارسایی‌‌هایی داشته است؛ بخصوص در بحث کنترل شیوع کرونا به اعتقاد کارشناسان ناموفق عمل کرده است.
مصطفی تاج‌زاده هرچند آرای قابل توجهی بین اصلاح‌طلبان به دست آورده اما در بین همین اصلاح‌طلبان مخالفان جدی دارد. بخصوص کارگزاران پیش از این بارها اعلام کردند که حضور او به نفع جریان اصلاحات نیست. به‌علاوه بسیاری بر این باورند که او حتما از فیلتر شورای نگهبان عبور نمی‌کند و رد صلاحیت‌‌ می‌شود.
در فهرست اصلاح‌طلبان جایگاه‌‌های چهارم و پنجم به مسعود پزشکیان و محمدرضا عارف رسیده است. هر دو این شخصیت‌‌ها در مجلس دهم حضور داشتند و به خاطر عملکرد مجلس دهم مورد انتقاد جدی حامیان اصلاح‌طلبان هستند. بخصوص عارف که طی ماه‌‌های اخیر کاملا با تشکیلات اصلاح‌طلبان قطع رابطه کرده بود. بسیاری معتقدند که او منفعل است و در حوادث مهم خود را کنار‌‌ می‌کشد. به هرحال فعلا ظریف محل توجه همه است.
داریوش قنبری عضو شورای مرکزی حزب مردم‌سالاری درباره تمایل اصلاح‌طلبان برای معرفی محمدجواد ظریف برای انتخابات ۲۸خردادگفته:«ظریف یکی از گزینه‌های جدی جبهه اصلاحات است و یقینا نظر جمع کثیری از اصلاح‌طلبان بر اعلام داوطلبی او است. جریان‌های مختلف اصلاح‌طلب نمی‌توانند به تنهایی در انتخابات ریاست جمهوری وارد عمل شوند، نیاز است احزاب به‌شکل اجماعی وارد عمل شوند چون انتخابات ریاست جمهوری به کار جبهه‌ای نیاز دارد.» وی تاکید کرد:«در حال حاضر اصلاح‌طلبان داوطلبان زیادی چون اسحاق جهانگیری، محمدرضا عارف، محسن ‌‌هاشمی، علی لاریجانی، مسعود پزشکیان و سید مصطفی تاج‌زاده را در لیست خود دارند و ممکن است زمان ثبت نام به تعداد داوطلبان افزوده شود.»
ساز مخالف اعتماد ملی
در این بین این گونه نیست که همه اصلاح‌طلبان درباره این لیست هم‌نظر باشند. دیروز سخنگوی حزب اعتماد ملی از مخالفت خود با سازوکار جبهه اصلاحات خبر داد و گفت:«شورای مرکزی حزب اعتماد ملی با مصوبه جبهه اصلاحات مبنی بر انتخاب گزینه‌ای نهایی با دو سوم آرای اعضای این جبهه مخالف بود، بنابراین برای انتخابات نامزدی از حزب اعتماد ملی معرفی نمی‌شود و اعتماد ملی نامزد حزبی ندارد» اسماعیل گرامی مقدم افزود: «این حزب برای انتخابات ریاست جمهوری نامزد حزبی معرفی نخواهد کرد. شورای مرکزی کمیته تعامل حزب مامور داده است در راستای رسیدن به نامزد اصلی و اصلح اقدام کند. و آن را در شورای مرکزی معرفی کند و اگر آن فرد رای شورای مرکزی را به دست آورد، در جبهه اصلاحات از او دفاع کند. کمیته تعامل هم تاکنون سه جلسه گذاشته و از میان بیش از ۲۰ نامزد منتسب به اصلاح‌طلبان به افراد کمی رسیده است. و تا رسیدن به مرحله ارائه برنامه‌‌ها توسط نامزدها، حزب هم نامزد یا نامزدهای خود را معرفی‌‌ می‌کند. ما تاکید داریم همچنان در چارچوب جبهه اصلاحات اقدام‌‌ می‌کنیم.»
نگرانی از شورای نگهبان
در همین حال نگرانی اصلی جریان اصلاحات موضوع تأیید صلاحیت نامزدهای انتخاباتی است که همچنان پابرجاست و باعث شده که اصلاح‌طلبان نتوانند درباره انتخابات ریاست جمهوری تصمیم قطعی بگیرند.‌ دیروز محمدعلی نمازی از اعضای حزب کارگزاران سازندگی در این باره گفت:«وقتی جریانی در تایید صلاحیت مشکلات داشته باشد، مجبور است به سمت کاندیداهایی برود که علاوه بر داشتن شرایط لازم، احتمال تایید صلاحیت آن نیز بالا باشد.»
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی تصریح کرد:«‌‌اصول‌گرایان هنگام‌ انتخاب کاندیدای مورد نظر خود به دو موضوع داشتن شرایط لازم و اقبال عمومی توجه می‌کنند، اما اصلاح‌طلبان علاوه بر این دو شرایط باید این را درنظر بگیرند که گزینه‌شان مورد تایید شورای نگهبان هست یا خیر.» وی خاطرنشان کرد:«این موضوع تایید صلاحیت است که باعث می‌شود اصلاح‌طلبان نتوانند کاندیدای شاخص جریان خود را معرفی کنند و به این ترتیب چندین کاندیدا معرفی می‌شود، اما براساس فرآیندی که اصلاح‌طلبان تعریف کرده‌اند در این دوره در نهایت فقط یک یا دو نامزد معرفی خواهند شد.»
حالا به نظر‌‌ می‌رسد که همین مسئله تأیید صلاحیت نامزدها هم محل اختلاف بین اصلاح‌طلبان شده است. بخصوص بعد از اعلام نتایج بررسی صلاحیت‌‌ها از سوی شورای نگهبان چرا که ممکن است افرادی از سوی شورای نگهبان تأیید صلاحیت شوند که مورد حمایت حداکثری اصلاح‌طلبان نباشند، در آن صورت ممکن است اختلافات زیادی بین اصلاح‌طلبان به وجود بیاید. هرچند که الان هم نظرات مختلفی درباره کاندیداها هست و این بحث وجود دارد که برخی از چهره‌‌های مهم به خاطر این سازوکار دو سوم آرا در جبهه اصلاحات نتوانسته‌اند به عنوان نامزد مطرح شوند و همین‌‌ می‌تواند باعث ایجاد دلخوری در جریان اصلاحات شود.