طرحواره درمانی علاج روابط ناکارآمد

با توجه به عنوان مقاله پیش رو، چرا شروع به خواندن  آن نمودید؟
آیا صرفاً در مورد کارکرد روابط کنجکاو هستید؟
آیا به آماده کردن خود برای شروع یک رابطه جدید می اندیشید؟
آیا تاکنون فکر کرده اید که چرا همواره از یک الگوی تکراری و ناکارآمد در روابط خود پیروی می کنید؟
آیا از رابطه‌تان ناخرسند بوده و به دنبال راهی برای بهتر کردن آن هستید؟
 
ضرورت طرحواره درمانی در بهبود روابط زوجین
آماده سازی خود برای برخورداری از روابط کارآمد، بدیهی شمرده میشود. به همین سبب دوره هایی برای آمادگی پیش از ازدواج مبتنی بر مفاهیم طرحواره درمانی برای افراد تدارک دیده شده است. این ها همه دلایل خوبی برای جستجوی روش‌های تازه و یادگیری مهارتهای ارتباطی جدید هستند. مطالعات نشان داده ۸۰ درصد افرادی که در روابط شان مشکل دارند بدون دریافت کمک حرفه ای، در طول چهار یا پنج سال آتی، از یکدیگر جدا می شوند.
 در واقع می توان گفت درست است که بحران ها در روابط خطر آفرین هستند، اما در عین حال می توانند فرصت رشد و بهبود ایجاد نمایند.

در این مقاله در صدد پاسخگویی به سوالات زیر هستیم:
✓ ضرورت طرحواره درمانی در بهبود روابط زوجین چگونه است؟
✓ طرحواره یا تله زندگی چیست؟
✓ آیا طرحواره ها در چگونگی عشق ورزی شما اثر دارند؟
✓ آیا طرحواره درمانی پاسخگوی کلیه نیازها و چالش های موجود در یک رابطه خواهد بود؟
✓ تمرینات طرحواره درمانی برای بهبود روابط زوجین به چه شکلی است؟
✓پذیرش داروی تلخ در ابتدای طرحواره درمانی زوجین چیست؟

طرحواره درمانی چیست؟
طرحواره درمانی نوعی جدیدتر از درمان است که عناصر درمان شناختی رفتاری (CBT)، روانکاوی، نظریه دلبستگی و درمان متمرکز بر احساسات را ترکیب می کند.
طرحواره یا تله زندگی چیست؟
طرحواره های ناسازگار در اثر تجربیات کودکی زهرآلود، شکل می گیرند. طرحواره ها نشان دهنده ی زخم های هیجانی باقی مانده از نیازهای ضروری ارضا نشده کودک و راهی برای کنار آمدن با تجربیات منفی حاصل از نزاع های متداول خانوادگی، طرد، خصومت و خشونت از طرف والدین، معلمان یا همسالان در کنار مراقبت و حمایت ناکافی والدین هستند.

آیا طرحواره ها در چگونگی عشق ورزی شما اثر دارند؟
به طور حتم بله. طرحواره ها اساس تفکرات ما درباره خودمان، دیگران و زیربنای رفتارهای ما را فراهم می آورند. مطمئنا تنها شما تحت تاثیر طرحواره هایتان نیستید. بلکه افراد بسیاری شرایط مشابه شما را دارند. خواست شما برای بهبود بخشیدن به رابطه فعلی تان قابل تحسین است. این به معنای تلاش شما برای سرمایه‌گذاری بر روی رابطه تان است. شاید زمانی که شما شروع کنید همسرتان نیز مشتاق  این فرایند شود. به طور معمول، بهبودی با اشتیاق و انگیزه یکی از شما شروع می شود. با این حال مطمئن باشید که هر آنچه شما از سمت خودتان انجام دهید بر رابطه تان تاثیر صد در صدی خواهد گذاشت. بنابراین پیش بروید و تغییرات را از جانب خودتان ایجاد کنید.
آیا طرحواره درمانی پاسخگوی کلیه نیازها و چالش های موجود در یک رابطه خواهد بود؟
به شش دلیلی که در ادامه به آن خواهم پرداخت این روش، مدل درمانی کامل و کاربردی برای درهم شکستن الگوهای مخرب روابط خواهد بود و میتواند پاسخگوی نیازهای حاصل از یک ارتباط باشد.

۱) اساس علمی و توضیح کامل: طرحواره درمانی بایستی به توضیح اینکه چرا و چگونه افکار، احساسات و رفتارهای ما به صورت فعلی در روابط تکرار می شود بپردازد. یک مدل درمان مناسب دلایل زیر بنایی مشکلات روانشناختی را مورد توجه قرار می‌دهد.
۲) ریشه های کودکی: درمان باید ریشه‌های کودکی مشکلات بزرگسالی را پیدا کند، تجاربی که به ما آموختند به شیوه خاصی هرچند که کارآمد نیست رفتار کنیم.
۳) اثربخشی تایید شده: درمانگرانی که با رویکرد طرحواره درمانی کار می‌کنند عملکرد موثری خواهند داشت. این امر با شواهد حاصل از تحقیقات و آزمایش های بالینی همراه با استانداردهای قابل قبول، تایید شده است و اثربخشی درمانی آن در طول زمان برای طرحواره درمانگران با تجربه، محرز و مشخص است.
۴) کاربردی بودن: طرحواره درمانی از مفاهیمی بهره می برد که به راحتی قابلیت کاربرد دارند. مداخلات بایستی برای فرد معنی داشته باشند، مرتبط با مشکلات موجود بوده و مهم تر از همه بتواند تغییرات لازم را در زمان مناسب ایجاد نماید.
۵) دامنه تاثیر: اینکه درمان بتواند مشکلات ساده و سر راست را حل کند و در ضمن تغییراتی در مشکلات شخصی مزمن و دشوار ایجاد کند، حالت ایده‌آل درمان است. این قابلیت طرحواره درمانی در درمان اختلالات شخصیت که چالش های زیادی برای درمانگر ایجاد می‌کند، سنجیده می شود.
۶) یکپارچه نگری: درمان خوب، باید یکپارچه بوده و از جنبه های راهگشای سایر درمان ها نیز بهره ببرد. همچون تکنیک های ذهن آگاهی همراه با تکنیک های شناختی که امروز در فرآیند درمان بسیار معمول است.

تمرینات طرحواره درمانی برای بهبود روابط زوجین به چه شکلی خواهد بود؟
اکثر تمرین های این روش خودیاری هستند. در ابتدا تمرکز بر روی شما خواهد بود و نه همسرتان. معمولاً در اکثر مواقع زوجین خواستار تغییر در الگوهای فکری و رفتاری همسرشان خواهند بود. اما بیشترین تاثیر از درون خودمان نشأت می‌گیرد. این تاثیرگذاری، شما را قادر به ایجاد تغییراتی اساسی می‌کند. احساس بهتری نسبت به خودتان پیدا خواهید کرد که در نهایت شروع خوبی برای سفر طولانی و ادامه راه زندگی در کنار همسرتان خواهید داشت. تغییرات رفتاری شما حتما بر روی همسرتان نیز تأثیرگذار خواهد بود.
تمرکز اولیه و اصلی طرحواره درمانی زوجین بر مشکلات ارتباطی و تاریخچه روانشناختی زوجین است. طرحواره درمانگر کار با ذهنیت های ناکارآمد شامل آگاهی نسبت به ذهنیت های ناسالم، مدیریت ذهنیت ها و در نهایت تغییر ذهنیت ها را در دستور کار خود قرار می دهد.

پذیرش داروی تلخ در ابتدای طرحواره درمانی زوجین


در ابتدای طرحواره درمانی یک داروی تلخ وجود دارد: ما معتقدیم همسر شما، مسئول تسکین زخم های شما نیست. اگر شما خودتان را نپذیرید احتمال کمی وجود دارد که فرد دیگری شما را بپذیرد و دوست داشته باشد. مسئولیت پذیرش و شفقت به خود را نمی‌توان به کس دیگری با گفتن چنین جملاتی تفویض کرد: « من خودم را دوست ندارم اما اگر تو مرا دوست داشته باشی احساس بهتری خواهم داشت!! ».
این روش بر مدل درمانی تقویت ذهنیت «بزرگسال سالم» در درونمان تاکید دارد. این امر، باعث می‌شود که از شریک زندگیمان مستقل شویم و هر دو امکان حرکت و رشد داشته باشیم. یک رابطه سالم بر پایه دو بزرگسال سالم ساخته می‌شود. وابستگی که در ابتدا عاشقانه و لذت بخش به نظر می رسد ممکن است در انتها به  یک زندان تبدیل شود.

 آنچه که طرحواره درمانی به شما می آموزد آن  است که برای برخورداری از یک رابطه‌ی شکوفا در وهله اول باید از خودتان بهتر مراقبت کنید. یک رابطه صمیمی متوازن و سالم بر پایه دو فردی بنا شده که هیجانات متکی بر خود و متعادلی داشته باشند. در ابتدا لازم است نیاز دلبستگی تان را با میزان مناسبی از استقلال و جرات مندی تامین نمایید. ایستادن بر روی هر دو پای خود در روابط یعنی پایه دلبستگی و پایه جراتمندی تعادل مناسبی را ایجاد خواهد کرد. تکیه بیش از حد بر دلبستگی ممکن است در ابتدای رابطه احساس خوبی ایجاد کند. اما در بلندمدت احتمالاً منجر به در هم تنیدگی و فرسودگی عاطفی در ارتباط شود( به خصوص در فضای رابطه جنسی). شما به طور حتم این تجربه را داشته اید که روی دوپای خود بهتر می توانید بایستید و تعادل بهتری خواهید داشت.

طرحواره درمانی ترسیم نقشه ای از سرزمین های بد گذشته
این روش نقشه ای جامع از گذشته ارائه می‌کند و فرض اصلی اش این است که آسیب پذیری خودمان را نسبت به الگوهایی (طرحواره هایی) که در کودکی و نوجوانی مان شکل گرفته‌اند بشناسیم. طرحواره درمانی تنها در حد نظریه باقی نمی‌ماند بلکه درمان قدرتمندی برای ایجاد تغییرات پایدار حتی برای مشکلات بی‌ ثبات و جدی فراهم می‌سازد. مشکلات برخاسته از دوران کودکی، واکنش های هیجانی کنترل نشده و مشکلات تکرار شونده در روابط صمیمی‌ در طرحواره درمانی مطرح و درمان خواهد شد.
 زمانی که شما یاد می گیرید واکنش‌ هایتان را شناسایی کنید و ریشه های  آنها را بشناسید، نوع رابطه  برایتان معنا پیدا می‌کند.
 این نقطه شروع خوبی برای پذیرش و مهربانی با خود است. همچنین می توانید دانسته های خود را با همسرتان در میان بگذارید. بهتر از این، شما می توانید در طرحواره درمانی ابزارهای کاربردی مناسبی برای قطع تعامل های تکراری منفی و یافتن راه های جدید ارتباطی بیابید. قابلیت های مسلم طرحواره درمانی برای تغییر و اصلاح روابط زوجین غیرقابل چشم پوشی است.
 
منبع: دکتر ترانه موذنی