مقصد مهاجران افغانستانی کجاست؟

گروه جامعه: طالبان افغانستان را تحت کنترل گرفت و کابل سقوط کرد. بسیاری از مردم افغانستان هراسان هستند. ویدئوهای زیادی طی یکی دو روز اخیر از تلاش آنها برای خروج از افغانستان در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود.بسیاری از مردم افغانستان به هر روشی برای خروج از این کشور اقدام کرده‌اند. تا آنجا که آویزان شدن از هواپیما را به ماندن ترجیح داده‌اند. از هرج و مرج در فرودگاه کابل تا خروج زمینی برخی از آنها نشان از موج مهاجرتی بزرگ افغانستانی‌ها می‌دهد.

در این میان دولت کانادا اعلام کرد که به دلیل «بحران بشردوستانه فعلی» آماده پذیرش ۲۰ هزار مهاجر افغان در قالب برنامه جدید مهاجرت است. البته برخی دیگر از کشورها به دنبال مقابله با مهاجرت افغانستانی‌ها هستند. از جمله ترکیه، فرانسه و آلمان!بر اساس گزارش فارس، ماکرون رئیس جمهور فرانسه گفته: «برلین و پاریس به دنبال تدوین طرحی اروپایی برای مقابله با مهاجرت از افغانستان خواهند بود.» ترکیه هم اعلام کرده برای کمک به ثبات افغانستان و جلوگیری از ورود سیل جدید پناهندگان، با پاکستان همکاری می‌کند. مقصد مهاجران افغانستانی کجاست؟
اما تا پیش از این مقصد مهاجران افغانستانی کدام کشورها بوده؟ براساس آمارهای رصد خانه مهاجرت ایران، در سال ۲۰۲۰ تقریبا همه افغانستانی‌ها درخواست پناهندگی خود را در اروپا ارائه دادند.به طور کل نه تنها در سال ۲۰۲۰ بلکه طی سال‌های گذشته افغانستان در کنار سوریه بیشترین میزان درخواست پناهندگی را در کشورهای اروپایی داشته است. حالا در چنین شرایطی تقاضای پناهندگی بیشتر هم می‌شود.بیشترین تعداد افراد در وضعیت پناهجویی در جهان در سال ۲۰۲۰، از کشورهای ونزوئلا، عراق و افغانستان هستند. حدود ۲۳۹ هزار افغانستانی در سال ۲۰۲۰ در وضعیت پناهجویی بودند. ممکن است برخی از مهاجران در کشوری که زندگی می‌کنند به هر دلیل قصد خروج پیدا کنند و به کشورهای دیگر بروند. برخی از افغانستانی‌های ساکن ایران هم با توجه به وضعیت اقتصادی ایران و دیگر دلایل مقصد دیگری جز ایران را در نظر گرفتند.طی سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۲۰ بیش از ۱۳ هزار نفر از پناهندگان افغانستانی ساکن ایران در کشورهای دیگر اسکان مجدد یافته‌اند. آنطور که رصدخانه مهاجرت ایران گزارش داده، سوئد بیشترین میزان اسکان مجدد پناهندگان افغانستانی را در سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ ثبت کرده است.

مهاجران افغانستانی در ایران
اما چرا افغانستانی‌ها خاک ایران را ترک کردند و چه تعداد از آنها ساکن در ایران هستند؟ به طور کل بیش از ۹۵ درصد از اتباع خارجی در ایران را افغانستانی‌ها تشکیل می‌دهند. از جمعیت ۳ میلیونی اتباع افغانستانی در ایران، ۷۸۰ هزار نفر پناهنده و ۲٫۱ تا ۲٫۵ میلیون نفر مهاجر فاقد مدرک و ۵۸۶ هزار نفر دارای گذرنامه هستند.در سال ۲۰۲۰ با توجه به شیوع کرونا و البته وضعیت اقتصادی ایران حدود ۸۵۹ هزار مهاجر فاقد مدرک افغانستانی از ایران به کشور خود بازگشتند که ۵۳۴ هزار و ۳۱۳ نفر از آنها به صورت داوطلبانه بوده است.

بر اساس آمار مرکز آمار ایران در سال ۹۵، ۷۸٫۵ درصد از اتباع افغانستانی در مناطق شهری ایران زندگی می‌کنند. همچنین بیشترین تعداد اتباع افغانستانی در مناطق شهری استان تهران ساکن هستند.ایران به دلیل همسایگی با افغانستان و نیز اشتراکات فرهنگی یکی از مقاصد اصلی مهاجرتی مهاجران افغانستانی هستند. اما در حال حاضر ایران نیز وضعیت اقتصادی نابسامانی دارد. باتوجه به آمارهای بالای تورم، گرانی و بیکاری در کشور این سوال مطرح می‌شود که آیا می‌تواند میزبان موج مهاجران جدید باشد؟

چراکه آمارها نشان می‌دهد در سال گذشته و همزمان با افزایش تورم در ایران، تعداد زیادی از مهاجران افغانستانی ایران را به مقصد اروپا و دیگر کشورها ترک کردند. اما حالا باید دید با شرایط کنونی افغانستان، آنها ایران را با شرایط دشوار اقتصادی برای مهاجرت انتخاب می‌کنند یا نه.آن هم در حالی که کشورهایی چون ترکیه قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای مهاجران در نظر گرفته‌اند و حتی ترکیه دیواری در مرز مشترک خود با ایران کشیده است. در این شرایط احتمالا ایران بتواند پایگاه اولیه مهاجران افغانستانی باشد.