پیامدهای اقدام دولت خطرناک است

گروه اقتصادی: در روزهای اخیر مناقشه ای میان رسانه های دولتی با عبدالناصر همتی، رئیس کل سابق بانک مرکزی خبر ساز شد. دولت می گوید که پایه پولی کشور 4 دهم درصد کاهش یافته. در مقابل رئیس کل سابق بانک مرکزی گفته که این وضع حاصل آن است که دولت برای تامین کسری بودجه به جای استقراض از بانک مرکزی، سراغ حساب شرکت های دولتی رفته است.

در گفت و گو با محمود جامساز، اقتصاددان این سوال را مطرح کردیم که حرف عبدالناصر همتی چقدر دقیق است و نتیجه چنین اقدامی توسط دولت چیست؟محمود جامسازگفت: حرفی که آقای همتی زده یک واقعیتی است که در حال رخ دادن است. یعنی درست است که رشد پایه پولی کاهش پیدا کرده اما روند این کاهش از طریف مدیریت صحیح و علمی نبوده و حاصل روشی است که خودش در آینده نزدیک مشکل زا خواهد بود.

وی توضیح داد: اتفاقی که رخ داده این است که تمام شرکت های دولتی و خود دولت سپرده های خود را از بانک های تجاری به بانک مرکزی منتقل کرده اند. در این میان بحث شرکت های بزرگ صادراتی مثلا شرکت ملی نفت ایران بسیار حیاتی و پرتاثیر است. 

این تحلیلگر اقتصادی افزود: سازمان برنامه اعلام کرده این کار به حکم  ماده ۱۲۵ قانون محاسبات عمومی انجام شده که اجازه این کار را می دهد. در ابتدای همین سال جاری دولت برای برخی پرداخت های خود منابع کافی نداشت و به همین دلیل هم 3 درصد تنخواه بودجه را از بانک مرکزی قرض گرفت و موظف بود تا پایان سال آن را تسویه کند. جامساز گفت: این زمانی بود که رشد نقدینگی هم خیلی بالا رفته بود و به همین دلیل دولت یک کار دیگر هم کرد. یعنی آمد و از شورای هماهنگی سران قوا یک اجازه مهم گرفت که بر اساس آن به جای اینکه برای امور خود از بانک مرکزی تنخواه بگیرد، از سپرده دولت و دستگاه های اجرایی و شرکت ها نزد بانک مرکزی استفاده کند. یعنی این پول را جایگزین تنخواه کند. 

در مدیریت منابع اتفاقی رخ نداده
وی ادامه داد: کسری بودجه دولت در حال حاضر از این شیوه تامین می شود. یعنی در عمل نه در مدیریت منابع اتفاقی افتاده، نه در مدیریت تورم، نه مدیریت تولید و نه مدیریت افزایش درآمدهای عمومی کشور. این در واقع یک جور تردستی و شعبده بازی است نه یک تحول واقعی. این اقتصاددان توضیح داد: این شیوه درست است که باعث چاپ پول نمی شود اما خودش تبعات بسیار بزرگ و مهلکی مثل انبساط پولی در ماه های آتی به همراه خواهد داشت. چرا که اصل بدهی سر جای خودش باقی است. دریافت تنخواه، بدهی دولت به بانک مرکزی را افزایش می دهد و برداشت از حساب شرکت ها باعث کاهش سپرده دولت نزد بانک مرکزی می شود.

وی با بیان اینکه دولت کسری بودجه را مدیریت نکرده بلکه فقط آن را به حساب شرکت های دولتی و دستگاه های اجرایی منتقل کرده، گفت: درست است که دولت طبق قانون موظف است که پول برداشته شده از حساب این شرکت ها و دستگاه ها را باز گرداند اما از کجا می خواهد این کار را بکند؟ یا باید درآمد کشور افزایش یابد که اگر این دولت می توانست در یک سال اخیر قدری در این راه اقدام می کرد. یا راه دیگر این است که پول چاپ کنده می شود همان وضعی که از قبل بود. 

پیامدهای اقدام دولت خطرناک است
جامساز هشدار داد: ماحصل این تصمیم یک پیامد بسیار خطرناک می تواند باشد و آن هم اینکه شرکت های سودده دولتی مانند نفت یا فولاد یا نظیر آن هم با کسر بودجه مواجه شوند و تبدیل به مجموعه های زیان ده شوند. یعنی عملا همین چند مجموعه سود ده اقتصادی کشور هم از بین بروند.این تحلیلگر اقتصادی گفت: آثار اقتصادی زیانبار چنین تصمیمی از همین الان روشن است اما باید برای اثار اجتماعی آن هم هشدار داد و نگران بود. همین الان ناکارآمدی ساختاری و ورشکستگی صندوق های بازنشستگی و کلا بدکارکردی نظام تامین اجتماعی کشور موج بزرگی از اعتراض بازنشستگان را ایجاد کرده است. حالا شما فرض بگیرید که با کاری که دولت شروع کرده شرکت های بزرگ دولتی هم زمین بخورند چه خواهد شد؟ معنایش این است که کارکنان آنها هم تحت تاثیر این شرایط به خیل دیگر ناراضیان اقتصادی می پیوندند.

دولت رئیسی توان اداره منطقی اقتصاد را ندارد
وی افزود: درست است که دولت می گوید کاری که کرده قانونی است، اما مهم این است که منطقی نیست. آخر این مسیر از همین الان مشخص است که چه درسرهایی خواهد داشت. جامساز تاکید کرد: مشکل کسر بودجه و تورم و رکود در ایران با این جیب و آن جیب کردن و روش هایی از این دست حل نمی شود. مساله رشد منفی اقتصادی، عدم وجود سرمایه گذاری متناسب، فرار ارز از کشور و استهلاک سرمایه است که باید حل شود که هم زمینه خارجی دارند و هم زمینه داخلی. دولت آقای رئیسی متاسفانه در خصوص هیچکدام از اینها عملکردی ندارد که بتوان باعث امیدواری شد.