روسیه از آفریقا چه میخواهد؟
16 مرداد 1401 ساعت 12:03
گروه بین الملل: به گفته کارشناسان، هدف سفر اخیر سرگی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه به مصر، جمهوری کنگو، اوگاندا و اتیوپی «این بود که نشان دهد مسکو هنوز دوستانی در صحنه جهانی دارد.»
با این حال، این تلاش فریبکارانه تحت الشعاع تهدید آشکار ناامنی غذایی برای میلیونها نفر در قاره آفریقا قرار گرفت که یکی از دلایل آن محاصره بنادر اوکراین و صادرات مواد غذایی توسط روسیه است. لاوروف در پایتختهای آفریقا، تحریمهای غرب را عامل اصلی بحران غذایی دانست و برخی از رهبران جانب او را گرفتند.
اما استقبال گرم از او به این معنا نیست که این قاره روسیه را به جای غرب انتخاب میکند. کارشناسان میگویند که کشورهای آفریقایی نمیتوانند شرکای خود را از دست بدهند.
انتظار میرفت لاوروف راه حلهایی را برای کمبود سوخت و غلات که بر کشورهای آفریقایی تاثیر میگذارد ارائه دهد. اما لاوروف گفت که او هیچ راه حل سریعی ندارد، زیرا روسیه مسئول این بحران جهانی نیست.
در عوض، او ایالات متحده و شرکای آن را متهم کرد که با اعمال تحریمها علیه روسیه و احتکار ذخایر مواد غذایی، این کمبود را به وجود آوردهاند.
لاوروف در مقالهای که در روزنامههای چهار کشوری که او از آنها دیدار کرد يعنی مصر، جمهوری کنگو، اوگاندا و اتیوپی، منتشر شده، نوشت: «در زمان بحران کرونا، غرب متفقاً کالاها و جریانهای غذایی را جذب کرد و وضعیت کشورهای در حال توسعه وابسته به واردات مواد غذایی را بدتر کرد».بر اساس برنامه جهانی غذا، امسال بیش از ۵۰ میلیون نفر در شرق آفریقا با ناامنی غذایی مواجه خواهند شد. اما بسیاری از آفریقاییها به هیچ وجه روسیه را مقصر نمیدانند.یووری موسِونی، رئیس جمهور اوگاندا، موضع لاوروف را تأیید کرد و گفت که ممنوعیت ورود کشتیهای روسی به بنادر بینالمللی تنها بحران را تشدید میکند.
رئیسجمهور موسِوِنی گفت: «در تحریمهای غرب علیه روسیه، آنها اشاره نمیکنند که گندم یا کود را تحریم کردهاند، پس وضع کود چه خواهد شد.»
کشورهای آفریقایی تاکنون از پیوستن به تحریمهای غرب علیه روسیه خودداری کردهاند و بسیاری از آنها موضعی بیطرف در قبال جنگ اوکراین اتخاذ کردهاند و مکی سال، رئیس اتحادیه آفریقا و رئیسجمهور سنگال، خواستار رفع محدودیتها شدهاست. در حالی که بسیاری از کشورهای اروپای شرقی اوکراین را قربانی همان خشونت استعماری میدانند که توسط اتحاد جماهیر شوروی در طول جنگ سرد تحت آن قرار داشتند، در آفریقا، مسکو آوازه متفاوتی دارد.
در سراسر این قاره، خاطراتی از حمایت شوروی از جنبشهای آزادیبخش ضد استعماری وجود دارد و در میان نخبگان آفریقایی تعداد قابل توجهی از فارغالتحصیلان دانشگاههای شوروی هستند.
رئیسجمهور موسونی در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با لاوروف گفت: «هر وقت موضوعاتی پیش میآید و عدهای میخواهند ما علیه روسیه موضعگیری کنیم، میگوییم این مردم در ۱۰۰ سال گذشته با ما بودهاند، چگونه میتوانیم خود به خود ضد آنها باشیم؟»
وزیر خارجه روسیه همچنین ضمن ابراز حمایت از آفریقا به تاریخ امپریالیسم غرب در این قاره اشاره کرد.
لاوروف در این مقاله نوشت: «کشور ما که خود را به جنایات خونین استعمار آلوده نکرده است، همیشه صمیمانه از آفریقاییها در مبارزهشان برای رهایی از ظلم استعماری حمایت کرده است.»
اما پژوهشگران منتقد روسیه و اتحاد جماهیر شوروی خاطرنشان میکنند که از سیبری گرفته تا قفقاز تا اوکراین، استعمار داخلی و خارجی روسیه با خشونت، از جمله پاکسازی قومی، قحطی و تبعید اجباری همراه بوده است.
با این وجود، در برخی از بخشهای آفریقا، پیام لاوروف مورد استقبال قرار گرفت، زیرا در آنجا غرب مقصر بدبختیهای این قاره است و نه تنها آنچه در گذشتههای دور اتفاق افتاده است.
دیوید مکنیر، مدیر اجرایی «وان کمپین» (ONE Campaign)، یک سازمان غیردولتی بینالمللی که با فقر شدید و بیماریهای قابل پیشگیری مبارزه میکند، میگوید بسیاری در این قاره غرب را به ریاکاری متهم میکنند و به جنگ در لیبی و همچنین ذخیرهسازی اخیر واکسنهای کووید-۱۹ اشاره میکنند.
مک نیر، که همچنین پژوهشگر غیرمقیم برنامه آفریقا در موقوفه کارنگی برای صلح بینالمللی است، میافزاید آنها همچنین رفتاری را که با مهاجران آفریقایی در اروپا انجام میدهند، که برخی ادعا میکنند تبعیضآمیز است، با استقبال گرم از پناهندگان اوکراینی مقایسه میکنند.
اما حضور روسیه شاید بیشترین اهمیت را در زمینه امنیت داشته باشد. بر اساس گزارش موسسه تحقیقات صلح بینالمللی استکهلم، مسکو ۴۴ درصد از کل واردات تسلیحات آفریقا را از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ تامین کرده است. تعدادی از دولتهای آفریقایی از روسیه برای مبارزه با گروههای شبهنظامی مانند داعش یا القاعده درخواست کمک کردند و در چند سال گذشته، ادعا میشود صدها مزدور روسی در آفریقا و اغلب برای کمک به دولتهایی که سوابق حقوق بشری ضعیفی دارند، میجنگند.
علیرغم انکار کرملین، روزنامهنگاران تحقیقی از حضور پیمانکاران نظامی خصوصی بدنام «واگنر» در لیبی، جمهوری آفریقای مرکزی، مالی، موزامبیک و سودان خبر دادهاند.
ژنرال استفان جی تاونسند، فرمانده ستاد فرماندهی آفریقای ایالات متحده روز سه شنبه گفت: «واگنر یک گروه مزدور روسی است که تحت امر کرملین کار میکند. تنها کاری که میبینم واگنر انجام میدهد حمایت از دیکتاتورها و بهرهبرداری از منابع طبیعی در این قاره است.»
مصر بزرگترین شریک تجاری مسکو در این قاره است. همکاری دوجانبه این دو کشور شامل یک نیروگاه هستهای است که در حال حاضر در حال ساخت است و برنامههایی برای ایجاد یک منطقه صنعتی روسی در نزدیکی کانال سوئز وجود دارد.
از بین سه کشور آفریقایی که لاوروف از آنها بازدید کرد، اوگاندا ممکن است مهمترین بازار باشد، زیرا راه دسترسی به کل جامعه آفریقای شرقی با بیش از ۱۸۰ میلیون نفر را میگشاید. کنیا، بزرگترین اقتصاد منطقه، عضو آن است.
لاوروف در طول سفر خود با همتایان آفریقایی و سران کشورهای آفریقایی درباره طیف گستردهای از پروژهها، از دسترسی به منابع طبیعی و پالایش نفت گرفته تا زیرساختها، امنیت سایبری و انرژی، گفتگو کرده است. در اوگاندا، رئیسجمهور موسوینی همچنین به تمایل کشورش برای پرتاب یک ماهواره اشاره کرد. اما در پس سخنان بلندپروازانه، محتوای چندانی نبود و هیچ قراردادی امضا نشد.
روسیه به آنچه وعده داده است عمل کند. آنها هیچ چیزی را متعهد نشدهاند. این سفر بیشتر در مورد روابط عمومی و نشان دادن این نکته به غرب است که آنها هنوز دوستانی دارند.
اگر اینطور باشد، سفر لاوروف ممکن است برای مسکو موفقیتآمیز تلقی شود. رهبران آفریقایی که میزبان او بودند بر تمایل خود برای تجارت با روسیه و توسعه بیشتر همکاریها تأکید کردند.
کد مطلب: 351240