مرگ تالاب شادگان با پتروشیمی بهبهان

گروه جامعه: مصایب خوزستان تمام شدنی نیست، این بار نوبت پتروشیمی «بهبهان» است که تیشه به ریشه تالاب شادگان زند. روز گذشته عملیات اجرایی پروژه احداث واحد پروپیلن و پلی‌پروپیلن شرکت پالایش گاز «بیدبلند» هلدینگ «خلیج فارس» با حضور محمدطلا مظلومی نماینده مردم در مجلس و علی عسگری مدیرعامل هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس، کلنگ‌زنی شد.

براساس قانون، تمامی پتروشیمی‌های کشور که برای آن‌ها مجوز احداث صادر شده است و یا حتی پروژه‌هایی که دارای پیشرفت فیزیکی هستند، اما به بهره‌برداری نرسیده‌اند باید متوقف و جمع‌آوری نرسیدهند نرسیده‌های که و به سواحل شمالی خلیج فارس انتقال داده شوند. براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی؛ طرح‌های پتروشیمی زنجیره‌ای باید کنار مجتمع‌های بالادستی در سواحل شمالی خلیج‌فارس و دریای عمان یعنی آب‌های رسمی ماهشهر و پارس جنوبی و چابهار قرار گیرند. این قانون به سه دلیل مصوب شده است. مهم‌ترین آن تامین آب از طریق دریا برای مجتمع‌های پتروشیمی است. از آنجایی که که در صنایع بالادستی گاز مورد نیاز پتروشیمی‌ها بدون خطوط انتقال گاز در دسترس است، مشکل کمبود یا دسترسی به گاز برای پتروشیمی‌ها وجود ندارد. امتیاز دیگر استقرار پتروشیمی‌ها در سواحل شمالی خلیج فارس دسترسی آسان به بندرگاه است چراکه بیشتر محصولات پتروشیمی صادر می‌شوند و استقرار در کنار بندرگاه، هزینه‌های صادرات محصولات پتروشیمی را کاهش می‌دهند.

پتروشیمی بدون ارزیابی محیط زیست
مشاور حقوقی کمیسیون محیط زیست و کشاورزی و منابع طبیعی مجمع ملی جوانان کشور با اشاره به اینکه پتروشیمی بهبهان فاقد ارزیابی‌های زیست محیطی است می‌گوید: «مکان‌یابی صورت گرفته برای پتروشیمی «بهبهان» برخلاف ضوابط و قوانین کشور و انحراف در اجرای قانون است. مطابق ماده ۱۰۵ قانون برنامه سوم توسعه که در ماده ۷۱ قانون چهار توسعه هم مورد تایید قرار گرفته؛ ارزیابی اثرات زیست محیطی طرح‌های بزرگ تولیدی و خدماتی و زیربنایی کشور پیش از اجرا و در مرحله انجام مطالعات امکان‌سنجی و مکان‌یابی باید انجام شود. پروژه‌ها قبل از اجرا براساس ضوابط پیشنهادی شورای عالی محیط زیست کشور و مصوبات هیات وزیران باید مورد ارزیابی‌های زیست محیطی قرار گیرند و نتیجه تصمیم‌گیری نهایی کارگروه ارزیابی اثرات زیست محیطی و معاونت انسانی سازمان حفاظت محیط زیست کشور برای مجریان پروژه‌ها الزامی است. به همین دلیل شروع هرگونه عملیات اجرایی و کلنگ‌زنی و تجهیز کارگاه در طرح پتروشیمی بهبهان که فاقد این مجوزات است برخلاف قوانین و قابل تعقیب قضایی است.»

استقرار پتروشیمی در بهبهان ممنوع
محمد داسمه در ادامه با اعلام اینکه پتروشیمی بهبهان بدون مجوز زیست محیطی از سازمان حفاظت محیط زیست و بدون مجوز کارگروه ارزیابی اثرات زیست محیطی سازمان اقدام به کلنگ‌زنی و شروع به ساخت کرده است، عنوان می‌کند: «این کلنگ‌زنی برخلاف سیاست‌های کلی نظام در بخش نفت و گاز ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری و بند ۱۱ سند چشم‌انداز ۲۰ ساله در بخش نفت و گاز تا افق ۱۴۰۴ است.

همچنین براساس سند چکیده مطالعات آمایش سرزمین استان خوزستان، این استان به ۹ منطقه تبدیل شده است که شهرستان آغاجاری و امیدیه و بهبهان منطقه پنج برنامه‌ریزی تعریف شدند و به صراحت قید شده هرگونه صنایع آلاینده بالادستی و پایین دستی شیمیایی و پتروشیمی و صنایع پایین دستی نفت و گاز به دلیل وجود منابع کشاورزی و در شهرستان بهبهان مورد تایید آمایش استان نیست. استقرار پتروشیمی بهبهان برخلاف سند آمایش استان که یک سند بالادستی محسوب می‌شود، است.»

اعلام جرم علیه پتروشیمی «بهبهان»
او ادامه می‌دهد: «احداث پتروشیمی «بهبهان» را از طریق کمیسیون محیط زیست مجمع ملی جوانان کشور به صورت رسمی به معاونت دادستان کشور اعلام کرده و علیه پتروشیمی «بهبهان» اعلام جرم کتبی کرده‌ایم. این تخلف را با مسولان سازمان بازرسی کل کشور مطرح کردیم و آن‌ها قول توقف پروژه را دادند، اما تاکنون اقدامی از سوی سازمان بازرسی کشور انجام نشده است. مجید مخدوم عضو شورای عالی محیط زیست نیز قول داده‌اند در نخستین جلسه این شورا که با حضور رییس جمهور برگزار می‌شود، مسئله پتروشیمی «بهبان» در دستور کار قرار گیرد و چاره‌ای برای آن اندیشیده شود.»

داسمه درباره‌ی منع قانونی استقرار پتروشیمی در بهبهان می‌گوید: «براساس قانون مصوب مجتمع‌های پتروشیمی باید در کنار مجتمع‌های بالادستی احداث شوند. کلنگ‌زنی پتروشیمی بهبهان تخلفی آشکار و انحراف قانون بوده است.»

با مرگ شادگان در ریزگرد غرق می‌شویم
شاید باورش کمی سخت باشد؛ ایرانی که روزگاری بنیان‌گذار نخستین کنوانسیون حفاظت از تالاب‌ها در جهان، یعنی کنوانسیون رامسر بود، این روز‌ها قرارگیری تالاب شادگان در لیست خروج را به نظاره نشسته است.تالابی که درحال حاضر بیش از ۶۰ درصد مساحت آن خشک شده است. احداث پالایشگاه و هشت سد در حوضه آبریز تالاب شادگان آن را به ورطه خشکی کشانده است. به جرات می‌توان گفت با احداث و بهره‌برداری از پتروشیمی «بهبهان» شاهد مرگ تالاب شادگان و تولد کانون گرد و غباری در این منطقه خواهیم بود که جنوب و غرب کشور را در ریزگرد غرق خواهد کرد.

حقابه دزدی پالایشگاه
داسمه با اشاره به اینکه پتروشیمی یک صنعت آب‌بر است، می‌گوید: «به‌دلیل اینکه در بهبهان دریا وجود ندارد، تنها منبع تامین آب پتروشیمی رودخانه مارون خواهد بود. رودخانه‌ای که درحال حاضر نیز منبع تامین آب پالایشگاه «بیدبلند» است. پالایشگاه از حقابه تالاب شادگان استفاده می‌کند و این حقابه دزدی موجب خشکی تالاب شده است. نکته قابل توجه اینجاست که مدیرعامل پالایشگاه «بیدبلند» کمک به رفع تنش آبی روستا‌های اطراف را بخشی از عملکرد خود در حوزه مسئولیت اجتماعی این پالایشگاه اعلام می‌کند. این بدان معناست که آن‌ها از تنش آبی منطقه آگاه هستند و با علم به این موضوع اقدام به احداث پتروشیمی «بهبهان» کرده‌اند.

قانون‌گذار در بحث تامین آب بخش صنعت قید کرده است که این آب باید از سیستم تصفیه فاضلاب شهرستان تامین شود و نباید از حقابه زیست محیطی یا کشاورزی استفاده شود. این درحالی است که تصفیه‌خانه فاضلابی در این شهر وجود ندارد و قطعا می‌خواهند از حقابه تالاب شادگان برای تامین آب پتروشیمی استفاده کنند.»
تناقض در آمار پتروشیمی بهبهان با، اما و اگر‌های بسیاری همراه بوده است. علاوه‌بر مکان‌یابی اشتباه آن، تناقض آماری درباره‌ی ظرفیت تولیدی آن یکی دیگر از این حاشیه‌هاست. علی عسگری در مراسم کلنگ‌زنی این طرح گفت: «مگاپروژه بیدبلند باظرفیت ۶٠٠ هزار تن در چهارسال با اعتبار ۹٠٠میلیون دلار به بهره برداری خواهد رسید.».اما محمدطلا مظلومی، نماینده مردم بهبهان و آغاجاری در مجلس از ظرفیت سالیانه ۴۵۰ هزارتن پتروشیمی «بهبهان» خبر می‌دهد.

بازنگری برای جلوگیری از فاجعه
درحال حاضر هلدینگ «خلیج فارس» به‌عنوان مالک اصلی این پتروشیمی؛ مجتمع‌های پتروشیمی بسیاری را در ماهشهر دارد و زیرساخت‌های احداث پتروشیمی جدید در این شهر وجود دارد. از آنجایی که احداث این پتروشیمی در بهبهان تخلف آشکار است و به بهای نابودی تالاب شادگان تمام می‌شود، از علی عسگری انتظار می‌رود پرونده این پتروشیمی را دوباره مورد بررسی قرار دهد و دستور انتقال آن از بهبهان به ماهشهر را برای جلوگیری از یک فاجعه زیست محیطی صادر کند.