از احیای برجام تا اعمال اسنپ‌بک

گروه سیاسی: سیدجلال ساداتیان، سفیر سابق تهران در لندن طی یادداشتی در آرمان ملی  نوشت: بعد از تمایل آمریکایی‌ها به بازگشت به برجام در دولت جو بایدن، اروپایی‌ها تلاش فراوانی کردند که برجام به فرجام برسد و نقش واسطه را بین ایران و آمریکا بازی کردند. آقای جوزف بورل پیشنهادی را مطرح کرد که طی ۴ مرحله بازگشت به برجام به نتیجه برسد که ۲ مرحله آن بیانیه مشترک ایران و آمریکا بود و احتمالا آمریکایی‌ها در آن مرحله باید برجام را به تصویب کنگره آمریکا می‌رساندند و بایدن هم باید سخنرانی کرده و تعهداتی را می‌پذیرفت و وزیر خارجه آمریکا نیز بیانیه‌ای منتشر می‌کرد و بخش دیگری از تعهدات را می‌پذیرفت. تعهدات نیز احتمالا در این زمینه بود که بایدن تا زمانی که در قدرت قرار دارد، تعهد دهد که آمریکا از برجام خارج نشود، اما اعلام می‌کرد که الزامی در ارتباط با دولت بعدی آمریکا در مورد برجام از سوی او وجود ندارد. همچنین مصوبه‌ای که احتمالا به تصویب کنگره می‌رسید نیز تعهداتی را برای آمریکایی‌ها ایجاد می‌کند. آمریکایی‌ها اظهار نظری در این ارتباط کردند، اما ایرانی‌ها اعلام کردند که نباید بازگشت به برجام به گونه‌ای باشد که آمریکایی‌ها هر زمان که خواستند زیر توافق‌زده و به تعهدات خود عمل نکنند. در برابر آن‌ها اظهارات تهران را غیرسازنده اعلام کردند و جوزف بورل از ناامید شدن از سوی ایران خبرداد.
در این میان مسأله صادرات گاز ایران به اروپا از طریق خط لوله ترکیه به اروپا مطرح شد تا بخشی از قطع گاز روسیه به اروپا در سرمای زمستان جبران شود. زیرا گرانی انرژی در اروپا قبل از فصل سرما بر سایر اقلام در کشور‌های اروپایی تأثیر منفی گذاشته و شهروندان اروپایی معترض وضع موجود هستند و اروپا با در نظر گرفتن عدم توافق هسته‌ای و نیم نگاهی که به انرژی ایران داشت از تهران عصبانی بود. در این مقطع برخی مسائل داخلی در ایران به وجود آمد و اروپایی‌ها اقدام به وضع برخی تحریم‌ها علیه نهاد‌ها و مقامات تهران کردند. با وجود این اروپایی‌ها هنوز امیدوار هستند با واسطه‌گری عمان و قطر برجام به نتایجی برسد. از این رو وارد فضای تخاصم علیه ایران نشدند. در این شرایط اروپایی‌ها البته مکانیزم‌هایی را علیه تهران در نظر دارند تا در صورت عدم توافق در بازگشت به برجام علیه ایران اجرایی کنند. یکی از این مکانیزم‌ها اسنپ‌بک است و احتمال اینکه از اروپایی‌ها علیه تهران از این مکانیزم استفاده کنند، دور از ذهن نیست. البته آن‌ها هنوز وارد مکانیزم اسنپ‌بک علیه تهران نشدند و احتمالا زمانی به سمت فعال کردن این مکانیزم علیه ایران حرکت خواهند کرد که دیگر راه‌حلی در ارتباط با احیای برجام وجود نداشته باشد. از این جهت است که برخی تحریم‌ها را علیه ایران که بیشتر جنبه حقوق بشری دارد را اعمال کرده‌اند تا شاید فشار‌های آن‌ها ایران را وارد فضای جدیدی برای رسیدن به توافق و احیای برجام کند. هرچند تهران مواضعی را در این ارتباط اعلام کرده است و تذکر داده که از درخواست‌های خود از جمله بسته شدن پرونده تهران در آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای کوتاه نمی‌آید.