جای خالی قهرمانان در شطرنج دیپلماسی

گروه سیاسی: حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز شنبه در اظهاراتی از توافق با آمریکا برای «تبادل زندانیان» خبر داد و گفت: «اگر همه چیز خوب پیش برود ما شاهد تبادل زندانیان خواهیم بود.» این سخنان هم‌چون یک بمب خبری به سرعت در سانه‌های داخلی و خارجی بازتاب گسترده‌ای را به همراه داشت اما نقطه عطف ماجرا بعد از واکنش رسمی دولت آمریکا به اظهارات امیرعبداللهیان بود.
به گزارش فرارو، ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به اظهارات امیرعبداللهیان، تبادل زندانیان را یک «دروغ بی‌رحمانه» توصیف کرد که تنها رنج خانواده‌های زندانیان را افزایش می‌دهد. همچنین، بیانیه جداگانه شورای امنیت ملی کاخ سفید، این ادعای ایران را «کذب» خواند.
واکنش وزارت خارجه آمریکا به اظهارات وزیر امور خارجه دولت رئیسی در سطحی گسترده با واکنش رسانه‌های و ناظران سیاسی همراه شده است. این‌که ارشدترین مقام دستگاه دیپلماسی، خبر یک توافق را اعلام اما طرف دوم ماجرا با صراحت و لحنی شدیداللحن ماجرا را انکار کند، در مقام مساله‌ای جدی مطرح شده است. فرارو، در راستای پی‌گیری هر چه بیشتر این موضوع با فریدون مجلسی، دیپلمات سابق و کارشناس مسائل بین‌الملل گفت‌وگو داشته است. 
فریدون مجلسی در ارتباط با اظهارات امیرعبداللهیان پیرامون توافق تبادل زندانیان با آمریکا و تکذیب آن از سوی کاخ سفید به فرارو گفت: «به عقیده من این قبیل اتفاقات ناشی از دوگانگی مسیر‌های ارتباط خارجی در ایران است. به طور کلی وزارت امور خارجه ایران بیشتر در حوزه‌ای فعالیت می‌کند که این ارتباطات در شاخه‌های مختلف مانند مذاکره، به صورت علنی پیش می‌روند. یعنی عملا بخشی مورد توجه این وزاتخانه قرار دارد که جنبه دیپلماتیک دارد و با یک برنامه ریزی و پوشش خبری مشخص انجام می‌شود. اما از سوی دیگر موضوعاتی مانند مسائل اطلاعاتی، امنیتی و نظامی، از مجرا‌های دیگر انجام می‌شود که خیلی هم وزارت امور خارجه در آن‌ها نقشی ندارند و حتی اطلاعی هم از جزئیات ندارند؛ بنابراین گاهی ممکن است کمی بی‌تجربگی موجب بروز اشتباهاتی شود.»
وی افزود: «بنابراین آنچه آقای عبداللهیان مطرح کرده‌اند، احتمالا درست است، اما با توجه به اینکه در روند مذاکرات محرمانه و مخفی به نتایجی رسیده‌اند، طرف آمریکایی تمایلی برای بیان آن تا زمانی که توافق کامل و قطعی صورت نگرفته، نداشته باشد. البته ممکن است دلیل دیگری هم برای عدم علاقه دولت ایالات متحده به اعلام عمومی این موضوع هم وجود داشته باشد. زیرا آن‌ها بر این باورند که زندانی‌های ایرانی که در حال حاضر در آمریکا هستند، به دلیل تخطی از قوانین محکوم شده اند، اما مدعی هستند که زندانیان آمریکایی در داخل ایران یک سری افراد عادی و گردشگر هستند؛ لذا به دلیل سیاست‌های این کشور حاضر نیستند، وارد مذاکره شوند؛ بنابراین طبیعی است که تمایلی هم برای اعلام عمومی این موضوع نداشته باشند.»
این دیپلمات پیشین  ادامه داد: «البته این می‌تواند دلایل دیگری هم از طرف آقای امیرعبداللهیان داشته باشد. مثلا ممکن است ایشان در جریان تمام ماجرا نباشند و دچار اشتباه محاسباتی شده باشند. شاید ایشان خواسته به نوعی پالس‌های مثبت به داخل ایران ارسال کند و از این طریق اعلام کند که شرایط میان ایران و جهان رو به بهبودی است. با همه این‌ها به نظرم این یک تجربه و درس مناسبی برای وزیر امور خارجه خواهد بود که در اظهار نظرات خود جوانب درست ماجرا را بسنجد.»
مجلسی در پایان گفت: «قطعا صلاحیت و توانمندی آقای امیرعبداللهیان به وسیله آن‌هایی که ایشان را تا معاون وزارت امور خارجه هم بالا بردند و الان به وزارت رسانده‌اند تائید می‌شود، اما وقتی یک نظام سیاسی به یک دایره کوچک از معتمدان خودش محدود می‌شود، قاعدتا این دایره افراد زیادی را نمی‌تواند در اختیار نهادهای رسمی قرار دهد. به همین دلیل هم هست که وقتی نگاه کلی می‌اندازید می‌بیند امروز صرفا دستگاه دیپلماسی نیست که از این مسئله رنج می‌برد. ما عملا در برهه قرار گرفته‌ایم که قهرمانان این بازی شطرنج را کنار گذاشته‌ایم و با مهره‌های کوچکتر در حال بازی هستیم.»