گامی به سوی ثبات در سوریه

گروه بین الملل: دولت موقت سوریه و نیروهای سوریه دموکراتیک به توافق تاریخی دست یافتند. این توافق باعث به رسمیت‌شناختن کُردها و ادغام آنها در ساختار دولتی می‌شود و ممکن است به کاهش تنش‌ها کمک کند.
سه ماه پس از سقوط رژیم بشار اسد، دولت موقت سوریه با نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) به رهبری کردها، که بخش بزرگی از شمال و شرق این کشور را در کنترل خود دارند، به توافقی تاریخی دست یافت. این توافق، که در صورت اجرایی شدن به ادغام نیروهای کُرد در ساختار دولتی و تضمین حقوق آنها منجر خواهد شد، گامی بزرگ به سوی یکپارچگی سرزمینی و پایان سال‌ها انکار هویت کُردها در سوریه تلقی می‌شود.
بر اساس اعلام رسانه‌های سوری، این توافق، در دمشق به امضای احمد شرع، رئیس‌جمهوری موقت سوریه، و مظلوم عبدی، فرمانده کل نیروهای سوریه دموکراتیک رسیده است. خبرگزاری رسمی دولت سوریه (سانا) این رویداد را "نقطه عطفی در تاریخ این کشور" توصیف کرده است.
تفاهم‌نامه امضاشده شامل هشت بند است که برای اولین بار پس از قیومیت فرانسه بر سوریه در سال ۱۹۲۲، کُردها به‌عنوان "جامعه‌ای اصیل و بومی" به رسمیت شناخته شده‌اند؛ حقوق شهروندی و قانونی آنها پذیرفته شده و قرار است این مفاد در قانون اساسی آینده سوریه تضمین شود.
در مقابل، کُردها متعهد شده‌اند تمامی نهادهای مدنی و نظامی در شمال شرق سوریه، از جمله گذرگاه‌های مرزی، فرودگاه‌ها و میادین نفت و گاز را در چارچوب اداره دولت سوریه ادغام کنند.
دو طرف همچنین بر برقراری آتش‌بس سراسری در سوریه توافق کرده‌اند و دولت موقت متعهد شده است زمینه بازگشت تمامی مهاجران سوری را فراهم کند. کُردها امیدوارند این توافق به توقف حملات ارتش ترکیه و نیروهای اسلام‌گرای وابسته به آن، موسوم به "ارتش ملی سوریه"، منجر شود و آوارگان مناطق عفرین، سریکانی، شهبا و غیره بتوانند به خانه‌های خود بازگردند.
برای اجرای این تفاهم‌نامه، کمیته‌های اجرایی تشکیل خواهد شد که موظف‌اند تا پایان سال ۲۰۲۵ مسائل فنی را بررسی و اجرایی کنند.
برخی از منابع کُردی گزارش دادەاند کە این توافق نتیجه گفت‌وگوهای فشردەای است کە در سه ماه گذشتە و با وساطت ایالات متحده و فرانسه انجام پذیرفتەاند. همزمان برخی از کارشناسان گفتەاند کە این توافق راه را برای نفوذ مجدد جمهوری اسلامی در سوریه بیش از پیش مسدود می‌کند.

مفاد هشت‌گانه توافق میان کُردها و دولت موقت
تضمین حقوق همه سوری‌ها: نمایندگی و مشارکت در فرآیند سیاسی و نهادهای دولتی بر اساس شایستگی، بدون تبعیض قومی یا دینی.
به‌رسمیت‌شناختن کُردها: جامعه کُرد به‌عنوان جامعه‌ای اصیل شناخته شده و حقوق شهروندی و قانونی آنها تضمین می‌شود.
توقف درگیری‌ها: آتش‌بس کامل در سراسر خاک سوریه برقرار خواهد شد.
ادغام نهادها: تمامی نهادهای مدنی و نظامی شمال شرق سوریه در ساختار دولت سوریه ادغام می‌شوند.
بازگشت مهاجران: دولت سوریه امنیت بازگشت مهاجران به شهرها و روستاهایشان را تأمین خواهد کرد.
مبارزه با تهدیدها: حمایت از دولت در مبارزه با بقایای داعش و سایر تهدیدها علیه امنیت و وحدت کشور.
یکپارچگی سرزمینی: مخالفت با فراخوان‌های تجزیه‌طلبانه، سخنان نفرت‌پراکنانه و تلاش برای ایجاد فتنه میان اقوام.
اجرای توافق: کمیته‌های اجرایی تا پایان سال جاری میلادی مفاد را عملیاتی خواهند کرد.

واکنش‌ها؛ از جشن‌های خیابانی تا تردیدها
پس از اعلام این توافق، موجی از شادی و جشن‌های خیابانی در شهرهای عمدتاً عرب‌نشین مانند رقه، دیرالزور، حسکه، دمشق و حلب به راه افتاد. تصاویر منتشرشده نشان‌دهنده شلیک‌های هوایی ممتد در برخی مناطق است.
با این حال، واکنش کُردها محتاطانه‌تر بوده است. بسیاری از کاربران کُرد در شبکه‌های اجتماعی ضمن استقبال از توافق، با اشاره به ابهاماتی مانند "به‌رسمیت‌شناخته شدن خودگردانی کردها" شادی را به آینده موکول کرده‌اند.
بهنام زارعی، کارشناس مسائل خاورمیانه،این توافق را "گامی به سوی سوریه‌ای غیرمتمرکز و تکثرگرا" توصیف کرد. او افزود: «بندهای این تفاهم‌نامه نشان‌دهنده آغاز تحول در ساختار قدرت سوریه است و انسجام سازمان‌دهی کردها می‌تواند الگویی برای سایر مناطق باشد.»
زارعی معتقد است این توافق فضای گفت‌وگو و همکاری را تقویت کرده و می‌تواند به کاهش تنش‌های داخلی و توقف حملات خارجی، به‌ویژه از سوی ترکیه منجر شود.
در عرصه بین‌المللی، قطر و عربستان سعودی از اولین کشورهایی بودند که از این توافق استقبال کردند. فرستاده ویژه آلمان در امور سوریه نیز آن را "خبری فوق‌العاده" خواند و حمایت خود را اعلام کرد. ایران، ترکیه و ایالات متحده تا کنون واکنش رسمی نداشتەاند.

دیدگاه کردها؛ موفقیت در گرو تعهد همه طرف‌ها
شورای دموکراتیک سوریه (SDG)، عالی‌ترین نهاد سیاسی در مناطق خودگردان شمال و شرق سوریه (روژاوا)، این توافق را "گامی به سوی راه‌حل سیاسی" نامید و از آن استقبال کرد. این شورا در بیانیه‌ای تأکید کرد: «موفقیت این تفاهم‌نامه به پایبندی همه طرف‌ها به روحیه تغییر واقعی بستگی دارد.»
در ادامه بیانیه آمده است: «سوریه آینده باید دموکراتیک، چندصدایی و غیرمتمرکز باشد و بخشی از جهان آزاد شود که به عدالت و حقوق بشر پایبند است.»
سینم محمد، نماینده مناطق خودگردان در آمریکا، نیز اظهار داشت: «این توافق درهای آشتی ملی، عدم تمرکز، دموکراسی و صلح پایدار را باز می‌کند و نقش حیاتی کردها در آینده سوریه را به رسمیت می‌شناسد.»