گشایش موزه بزرگ مصر در کنار اهرام ثلاثه

با افتتاح موزه بزرگ مصر، مهم‌ترین آثار تاریخی مصر باستان سرپناهی باشکوه و تازه می‌یابند. این سازه عظیم در دوازده سالن نمایشگاه، بیش از ۱۰۰ هزار اثر از عصر فراعنه، و دوران یونانی و رومی، از تندیس فراعنه تا اشیاء روزمره از مصر باستان، را در خود جای داده است. بر اساس اعلام گردانندگان، این موزه بزرگترین موزه باستان‌شناسی جهان است و وسعت نمایشگاه‌های آن با موزه لوور پاریس برابری می‌کند. از درخشان‌ترین آثار این موزه، گنجینه‌های کشف‌شده از آرامگاه توت‌عنخ‌آمون، یازدهمین فرعون از دودمان هجدهم مصر، به‌ویژه ماسک طلایی مشهور او است که در سال ۱۹۲۲ پیدا شد. از میان پنج هزار و ۳۰۰ اثر مربوط به دوران توت‌عنخ‌آمون، دو هزار قطعه تاکنون هرگز به نمایش عمومی درنیامده‌اند.

بزرگ‌ترین موزۀ اختصاص‌یافته به یک تمدن
موزه بزرگ مصر در دامنه‌ای کم‌شیب از فلات جیزه و در سایۀ اهرام ساخته شده است. این بنای عظیم با پشتیبانی مالی و فنی گستردۀ ژاپن ساخته شده و حدود ۵۰۰ هزار مترمربع وسعت دارد.
در این موزه بیش از ۱۰۰ هزار اثر باستانی نگهداری می‌شود که نیمی از آن‌ها در معرض دید عموم قرار خواهند گرفت. مقام‌های مصری می‌گویند این مجموعه بزرگ‌ترین موزه جهان است که به یک تمدن واحد اختصاص دارد.
بازدیدکنندگان در تالارهایی پهناور با سقف‌های بلند و دیوارهایی از سنگ به رنگ شن صحرا قدم می‌گذارند. در مرکز تالار اصلی، مجسمه عظیم ۸۳ تُنی رامسس دوم قرار گرفته است؛ فرعونی که ۶۶ سال بر مصر فرمانروایی کرد و دوران زرین آن را رقم زد.
فناوری، مرمت زنده و گنجینۀ توت‌ عنخ‌ آمون
برخلاف موزه قدیمی مصر در میدان تحریر قاهره، موزه جدید با گالری‌های تعاملی، نورپردازی دقیق، نمایش‌های واقعیت مجازی و حتی بخشی ویژه کودکان طراحی شده است. یکی از بخش‌های منحصربه‌فرد موزه، آزمایشگاه زندۀ مرمت آثار است که از پشت شیشه‌های سرتاسری قابل مشاهده است. در این بخش، بازدیدکنندگان می‌توانند فرایند بازسازی قایق خورشیدی ۴۵۰۰ ساله «خوفو» (کشتی فرعون) را از نزدیک ببینند؛ قایقی که برای حمل روح فرعون در کنار خدای خورشید «رع» ساخته شده بود. ستارۀ اصلی موزه مجموعه‌ای از بیش از پنج هزار شیء مربوط به «توت‌ عنخ‌ آمون» است که بسیاری از آن‌ها برای نخستین بار در کنار هم به نمایش درمی‌آیند. جزئیات نمایش نقاب طلایی معروف این فرعون نوجوان هنوز اعلام نشده است. به‌گفتۀ مقام‌های مصری، موزه از سه‌شنبه چهارم نوامبر به روی عموم گشوده خواهد شد.
یکی دیگر از نقاط برجسته موزه، کشتی خورشیدی است که گمان می‌رود برای خوفو، دومین فرعون از دودمان چهارم مصر، ساخته شده باشد. این کشتی باستانی ۴۲ متری که ۴۶۰۰ سال قدمت دارد، در هزار و ۲۰۰ قطعه جداگانه، در ضلع جنوبی هرم خوفو، موسوم به هرم بزرگ جیزه، دفن شده بود. کارشناسان پس از کشف آن در سال ۱۹۵۴، با زحمت فراوان و صرف سال‌ها کار، آن را بازسازی و سر هم کردند. این کشتی اینک قدیمی‌ترین کشتی سالم جهان به شمار می‌رود.

برای مراسم افتتاح رسمی موزه، پادشاهان، رؤسای جمهور و چهره‌های برجسته جهانی به قاهره دعوت شده‌اند. فرانک والتر اشتاین‌مایر، رئیس جمهوری آلمان، نیز برای شرکت در این مراسم به قاهره سفر کرده است. دولت مصر امروز شنبه اول نوامبر (۱۰ آبان) را به همین مناسبت تعطیل رسمی اعلام کرده و در سراسر قاهره مانیتورهای بزرگی را برای پخش زنده مراسم نصب کرده است. این جشن‌ها قرار است سه روز یابند و از سه‌شنبه آینده (۴ نوامبر) نیز موزه درهای خود را به روی عموم بازدیدکنندگان خواهد گشود.
افتتاح این موزه نقطه پایان سال‌ها انتظار و تأخیرهای پیاپی است. طرح ساخت موزه برای نخستین بار در دهه ۱۹۹۰ مطرح شد و آغاز رسمی ساخت‌وساز نیز به ۲۰ سال پیش بازمی‌گردد. این پروژه اما بارها به دلایل گوناگون، از انقلاب، بی‌ثباتی سیاسی و بحران اقتصادی گرفته تا همه‌گیری کرونا و در نهایت جنگ در نوار غزه، متوقف شد. ابتدا قرار بود مراسم افتتاحیه در سوم ژوئیه گذشته برگزار شود، اما حمله اسرائیل به ایران در ۱۳ ژوئن (۲۳ خرداد) آن را به تعویق انداخت. در جریان جنگ ۱۲ روزه بخشی از حریم هوایی خاورمیانه بسته شد. با این حال، بخش‌های وسیعی از موزه بزرگ مصر از یک سال پیش در دسترس عموم قرار داشته‌اند و تالار نورانی آن با تندیس یازده‌متری رامسس دوم، از دودمان نوزدهم فراعنه، از سال ۲۰۲۳ پذیرای بازدیدکنندگان بوده است.
طرح اولیه موزه بزرگ در اوایل دهه ۱۹۹۰ معرفی شد، سنگ بنای آن را در سال ۲۰۰۲ در نزدیکی اهرام و ابوالهول گذاشتند و سه سال بعد ساخت‌وساز آن آغاز شد. با وجود تکمیل ساخت‌وساز، افتتاح رسمی موزه چندین‌بار به تعویق افتاد؛ آخرین بار پس از جنگ ۱۲روزه اسرائیل با ایران بود که از ماه ژوئیه به نوامبر یعنی ماه جاری میلادی موکول شد.
بخش‌هایی از موزه در دو سال گذشته به‌طور محدود برای بازدید عمومی باز بوده، اما کل مجموعه از اواسط ماه گذشته میلادی برای آماده‌سازی مراسم افتتاح بسته شد و قرار است از چهارم نوامبر برای عموم بازگشایی شود. این پروژه که بیش از دو دهه طول کشیده تا به مرحله افتتاح برسد، با موانعی چون ناآرامی‌های سیاسی، درگیری‌های منطقه‌ای و همه‌گیری کووید-۱۹ هم روبه‌رو بوده است.
امید به نجات صنعت گردشگری
صنعت گردشگری مصر که یکی از منابع کلیدی ارز خارجی و اشتغال در کشور است، در سال‌های گذشته بارها بر اثر بحران‌های سیاسی و امنیتی آسیب دیده است. رئیس پیشین فدراسیون گردشگری مصر گفته است موزۀ بزرگ بخشی از طرح گسترده‌تری برای تبدیل فلات جیزه به «منطقه فرهنگی و توریستی جدید» است که شامل فرودگاهی تازه و امکانات نو برای بازدید از اهرام می‌شود. دولت مصر همچنین جاده‌های دسترسی را بازسازی کرده، بلیت‌فروشی دیجیتال راه‌ انداخته و ناوگان اتوبوس‌های برقی مجهز به تهویه مطبوع را برای انتقال بازدیدکنندگان میان اهرام به کار گرفته است.
رشد تدریجی گردشگری و هدف بلندپروازانۀ قاهره
بر پایۀ آمار رسمی، در شش ماه نخست سال ۲۰۲۵، مصر ۸.۷ میلیون گردشگر را ثبت کرده که نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۴ حدود ۲۲ درصد افزایش داشته است. در ۹ ماهۀ نخست همین سال، شمار گردشگران به ۱۵ میلیون نفر رسیده و ۱۲.۵ میلیارد دلار درآمد ارزی برای کشور ایجاد کرده است. مقام‌های مصری پیش‌بینی می‌کنند موزه بزرگ مصر به‌تنهایی بتواند سالانه تا هفت میلیون بازدیدکننده جذب کند و در مجموع شمار گردشگران کشور را تا سال ۲۰۳۰ به ۳۰ میلیون نفر برساند.