سفر نتانیاهو به عمان و سه فرضیه

خبر سفر رسمی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل به کشور عمان و دیدار با سلطان قابوس یکی از مهم‌ترین خبرهایی بود که روز گذشته  در رسانه‌های جهانی منتشر شد. خبرها و جزییات زیادی از ملاقات‌های نتانیاهو منتشر نشده است و تنها وزیر امور خارجه عمان اعلام کرده است که این سفر به درخواست نخست وزیر رژیم اسرائیل صورت گرفته بود.

اهمیت این سفر برای ایران از آن جهت است که در همه سال‌های پس از انقلاب، در نظر مقامات ایرانی سلطان قابوس به عنوان شخصیتی قابل احترام در منطقه بوده است و بسیاری از پیغام‌های مهم رد و بدل شده میان ایران و آمریکا به واسطه او انجام گرفته است. مشهورترین میانجی‌گری پادشاه عمان به مذاکرات هسته‌ای در اواخر دولت دهم بازمی‌گشت. آن هنگام که مقامات وزارت امور خارجه با دریافت اجازه از رهبری و با وجود مخالفت رییس‌جمهور وقت راهی مسقط، پایتخت عمان شده تا با همتایان آمریکایی خود درباره موضوع پرونده هسته‌ای رایزنی کنند. از جهاتی هم می‌توان گفت که آغاز توافقی که در چند سال بعد به «برجام» مشهور شد در همان روزها بوده است.

سفر نتانیاهو به عمان از جهات دیگری نیز حائز اهمیت است. واقعیت آن است که کشورهای عربی چند سالی است که در تلاش هستند تا موضوع قطع رابطه با اسرائیل را به شکلی حل‌وفصل کنند. دیدارهای مقامات ورزشی و اجتماعی کشورهای منطقه و مسئولان این رژیم، برخی توافقات محرمانه امنیتی میان عربستان و اسرائیل و این بار سفر رسمی نتانیاهو به عمان؛ همه و همه حکایت از آن دارد  که کشورهای منطقه خط قرمز رابطه با اسرائیل را به تدریج کم‌رنگ و کم‌رنگ‌تر خواهند کرد. این موضوع علاوه بر آنکه سبب تغییراتی در سیاست‌های کشورهای منطقه خواهد شد از منظر امنیتی نیز برای ایران می‌بایست حائز اهمیت فراوانی باشد. به دلیل عدم افشای جزییات سفر نتانیاهو به عمان و دیدار با سلطان قابوس فرضیه‌های گوناگونی درباره این سفر و ملاقات این دو مطرح شده است که در ادامه به طور خلاصه به آن خواهیم پرداخت:

فرضیه نخست: عمان یک بار دیگر شانس خود را برای میانجی‌گری بین ایران و کشورهای دیگر آزموده باشد. توضیح بیشتر آنکه این امکان وجود دارد که سفر نتانیاهو به عمان که چند روزی پس از سفر مقامات ارشد وزارت امور خارجه ایران به این کشور انجام شده است به معنای رایزنی غیر مستقیم ایران و اسرائیل در موضوعات مختلف به ویژه سوریه تلقی شود.

فرضیه دوم: پروژه آشتی ملی فتح و حماس و توافقات حماس و اسرائیل برای آتش‌بس از جمله دیگر موضوعاتی است که ممکن است عمان را برای میانجی‌گری‌ترغیب کرده باشد. در این فرضیه اساسا ایران حذف شده است و آنچه اهمیت پیدا می‌کند احتمال میانجی‌گری عمان در موضوع مذاکرات گروه‌های فلسطینی با رژیم اسرائیل است.

فرضیه سوم: این فرضیه بر این نکته تاکید دارد که دیدار بنیامین نتانیاهو و سلطان قابوس ارتباطی به مسئله میانجی‌گری‌های مرسوم مقامات عمانی نداشته و این بار خودِ کشور عمان نقش‌آفرین است و تمایل دارد مانند دیگر کشورهای عربی فضای جدیدی را در موضوع ارتباط متقابل با اسرائیل تجربه کند.