دوگانه خرید و نخریدن واکسن کرونا

رضا صادقیان
قصدی برای نوشتن این یادداشت نبود. خصوصا در زمانی که تعداد زیادی از شهروندان، فعالان شبکه‌های اجتماعی و شمار نسبتا قابل توجهی از افرادی که باور می‌کنند کسی به اندازه آنان برای جان مردم اهمیت قایل نیست با تکرار کلید واژه «واکسن بخرید» در روزهای اخیر اقدام به موضع‌گیری کردند.
در میان واکنش‌های مختلف به خرید واکسن از کشورهای معتبر شاهد انتقاد از دولت‌مردان، وضعیت تحریم و نقدهای دیگر بوده‌ایم. انتقادهایی که یک طرف آن دعوت از مسئولان کشور برای خرید واکسن بوده و قسمتی دیگر از نقدها به کم‌کاری، بی‌تدبیری و کاستی‌های ریز و درشت در حوزه مدیریت کشور و خصوصا تورم افسار گسیخته طی چنده ماه قبل ارتباط داشته است. نوک تیز این انتقادها به طرف مدیرانی است که به همه چیز اندیشه می‌کنند به غیر از گره‌گشایی از گرفتاری‌های شهروندان. در واقع انتقاد به نخریدن و پیش خرید نکردن واکسن دقیقا ریشه در زیست روزمره و تجربه سال‌های اخیر مردم منتقد از وضعیت اقتصادی کشور دارد، مردمی که حال به این نتیجه رسیده‌اند که کسی به فکر سلامت آنان نیست، مدعایی که می‌تواند محل مناقشه باشد.
به عنوان مثال؛ شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی استفاده از دانش بشری سخن گفته‌اند، اینکه نیازی به کشف دوباره چرخ نیست و بهترین راه برای رسیدن به واکسن بهره‌ بردن از دانش کشورهای دیگر است و این همه ما را به این نتیجه می‌رساند که واکسن بخریم. شماری دیگر وضعیت اقتصادی را مثال می‌زنند و همین شرایط را به ناتوانی مدیران برای نخریدن واکسن گره زده‌اند. در این میان مواضع برخی از مدیران هم جالب توجه است، به یکباره بحث‌های نه چندان قدیمی درباره فواید و هزینه‌های پیوستن و نپیوستن به FATF به مرکز بحث‌های کشیده می‌شود و در نهایت نیز مشخص نمی‌شود آیا این همه مانع از نخرید و پیش خرید نکردن واکسن شده و یا خیر.
اینکه ما نمی‌توانیم و یا امکان خرید واکسن نیست در جای خود قابل بررسی است اما آنسوی این سخنان می‌توان به شیوع دوباره ویروس کرونا در کشور انگلیس، اعمال محدودیت‌های بیشتر در اتحادیه اروپا و سخنان کارشناسان سلامت درباره قدرت بیشتر ویروس و کاهش تاثیرگذاری واکسن طی روزهای اخیر اشاره کرد. همچنین طی روزهای گذشته و با مشخص شدن عوارض واکسن، شمار قابل توجهی از پزشکان درباره ناکافی بودن توان تاثیرگذاری آن سخن‌ها گفته‌اند. بنابراین ما با یک مسئله پزشکی که پیامدهایی برای سلامت افراد دارد روبرو هستیم. بنابراین مسئله خریدن و نخریدن در مرحله دوم قرار می‌گیرد، همچنین، گمان کنیم وضعیت کشور در حوزه تحریم‌ها، مبادلات مالی بین‌المللی و امکان پیش خرید واکسن از منابع معتبر به آسانی انجام شدنی بود و امروز بیش از 10 میلیون واکسن به کشور وارد شده بود، بی‌شک همان عوارضی که در بدن دریافت کنندگان واکسن در کشورهای اروپایی و آمریکایی رخ داد در بدن انسان ایرانی نیز اتفاق می‌افتاد، احتمالا منتقدان امروز نخریدن واکسن به صف منتقدان «دولت عجول» برای خریدن می‌پیوستند و با ساخت دوگانه‌ای دیگر و با ادبیاتی دیگر به انتقاد می‌پرداختند. به نظر می‌رسد با اندکی صبر و انباشت دانش بشری برای کشف واکسن قوی‌تر و بدون عوارض طی هفته‌ها و ماه‌های اخیر بهتر می‌توان به نتیجه رسید.
اما؛ شکل‌گیری‌ دوگانه‌های مختلف در عرصه سیاست، جامعه، اقتصاد و اخیرا در بهداشت و سلامت و سر ریز آن به سوی عموم شهروندان برآمده از سخنان و رفتارهای آمیخته با تبلیغات دولت‌مردان است. شخصیت‌هایی که بیش از آنکه در حوزه کاری خودشان اقدام به سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و عمل انجام بدهند درباره کارهای نکرده به مردم امیدواری نادرست می‌دهند. با شیوع ویروس کرونا برخی از مسئولان آنقدر از آزمایشگاه‌های مجهز در سطح استانداردهای جهانی در داخل کشور، توانایی متخصصان ایرانی در مهار ویروس کرونا، صادرات دانش متخصصان ایرانی به کشورهای دیگر، امکان ساخت واکسن در کمترین زمان ممکن و انتشار تصاویر برخی آزمایشگاه‌های وابسته به شرکت‌های تجاری حاضر در بورس و خبرهای خوش و اقدامات حیرت‌انگیز و خبر شادی بخش و انگشت به دهان ماندن جهانیان سخن گفتند که مردم را به این نتیجه رساندند که همزمان با تزریق واکسن در سایر بلاد مردم ایران نیز از شر ویروس در امان خواهند ماند. حال که وقفه‌ای در این امر اتفاق افتاده است به یکباره دوگانه واکسن خریدن و ناتوانی از خرید در سطح عموم شکل گرفته است. ترسیم تصاویر به دور از واقعیت‌های بیرونی برای عموم مردم، شاید در نگاه نخست جذاب و دیدنی باشد ولی با سپری شدن زمان و پیوند نخوردن آن همه گفتار به عمل ناظران را به انتقاد و موضع‌گیری منفی علیه گویندگان آن خبرها خواهند کشاند.