تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۶ ساعت ۱۱:۲۶
کد مطلب : ۴۶۸۹۲۸
تغذیه سالمند لاغر: چطور سالمند لاغر را تقویت کنیم؟
گروه سلامت: علت لاغر شدن سالمندان را می‌توان در ناراحتی‌های گوارشی، افسردگی، سختی تنها زندگی کردن و پخت غذا دانست. در اینجا راه های تقویت سالمند لاغر را بررسی می کنیم.
سالمندی تغییرات بسیار زیادی در بدن فرد ایجاد می‌کند و یکی از این تغییرات، کاهش قابل‌توجه متابولیسم است. افراد مسن دیگر اشتهای سابق را برای غذا خوردن ندارند و کمتر از قبل گرسنه و حتی تشنه می‌شوند. آن‌ها با مشکلات و بیماری‌های مختلفی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و گه‌گاه چنان از لحاظ روحی یا جسمی تحت فشارند که به تغذیه‌ی سالم هیچ اهمیتی نمی‌دهند. نتیجه‌ی چنین شرایطی به‌زودی در لاغری شدید یا حتی بروز سوءتغذیه در سالمندان خود را نشان خواهد داد: عارضه‌هایی که همان توان اندک افراد پابه‌سن‌گذشته را نیز تحلیل می‌برند و مشکلی بر مشکلات آن‌ها می‌افزایند. به همین دلیل برآن شده‌ایم تا در این مطلب به بررسی دلایل کاهش وزن شدید سالمندان بپردازیم، اهمیت رعایت یک رژیم غذایی سالم را بازگو کنیم و راه‌های تقویت سالمند لاغر را برشمریم. همراه ما باشید.
دلایل کاهش وزن و لاغری سالمندان
ریشه‌ی بی‌اشتهایی در سالمندان و لاغری آن‌ها را می‌توان در موارد متفاوتی جست‌وجو کرد؛ از ناراحتی‌های گوارشی گرفته تا حتی افسردگی یا سختی تنها زندگی کردن و تهیه و پخت غذا. با این‌همه اگر بخواهیم این موارد را بشناسیم و درصدد رفع آن‌ها برآییم، می‌توانیم به دو دسته‌ی کلی تقسیمشان کنیم:
۱. ابتلا به انواع بیماری‌ها
روح یا جسم فرقی نمی‌کند؛ وجود هر بیماری یا اختلالی در هرکدام آن‌ها می‌تواند سالمند را از غذا خوردن بیندازد. او ممکن است به آلزایمر مبتلا باشد و نتواند زمان مصرف آخرین وعده‌ی غذایی‌اش را به‌یاد بیاورد یا نسبت‌به غذایی که به وی عرضه می‌کنید، دچار پارانویا و بدگمانی شود و آن را پس بزند. شاید هم افسردگی گریبانگیرش شده و رغبتش به داشتن یک روتین سالم و تغذیه‌ی مناسب را از بین برده باشد. به‌جز این موارد، اختلال بلع در سالمندان، بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان، مشکلات غدد درون‌ریز، دیابت، اختلالات عصبی، یبوست و اختلالات تیروئید در سالمندان… نیز هستند که می‌توانند باعث کاهش وزن ناگهانی و مخاطره‌آمیز آن‌ها شوند.
۲. دلایل مرتبط با سبک زندگی
سالمندی که تنها زندگی می‌کند و توان سابقش را ندارد ترجیح می‌دهد در خانه بماند و بیشتر وقتش را به استراحت بگذراند. او نه حوصله‌ی بیرون رفتن و خرید کردن را دارد و نه حوصله‌ی پختن غذا را. به‌علاوه ممکن است منابع مالی سالمند محدود باشند و کفاف تهیه‌ی مواد غذایی مفید و متنوع را ندهند. شاید هم مجبور شده یک‌سری دستورات و پرهیزها را رعایت کند و خوردن غذاهای کم‌نمک، کم‌چرب و کم‌شیرین با طعم‌هایی یکنواخت نسبت‌به غذا خوردن بی‌رغبتش کرده باشد. این‌ها نمونه‌هایی از تأثیر سبک و شرایط زندگی سالمند بر چگونگی تغذیه‌ی او هستند که می‌توانند وی را دچار لاغری بیش از اندازه کنند.
چرا توجه به تغذیه‌ی مناسب سالمندان مهم است؟
تابه‌حال به مرکز مراقبت و نگهداری از سالمندان مراجعه کرده‌اید؟ در چنین مراکزی، البته اگر حرفه‌ای و کاردرست باشند، برای هر فرد مسن یک برنامه‌ی مخصوص درنظر گرفته می‌شود: برنامه‌ای که هم غذاهای متنوع و مغذی در آن گنجانده‌اند و هم برای صرف هر وعده زمان مشخصی تعیین کرده‌اند. شاید تصور کنید چنین روتینی زیادی سختگیرانه و آزاردهنده است، اما باید بدانید که حفظ سلامت سالمند در گرو همین برنامه‌ریزی‌ها و رعایت آن‌هاست. بسیار مهم است که به تغذیه‌ی مناسب افراد پابه‌سن‌گذاشته توجه شود، در غیر این صورت باید منتظر عواقب ناگواری باشید که کاهش وزن شدید تنها یکی از آن‌ها به‌شمار می‌رود. لاغری بیش از حد سالمند می‌تواند موجب ضعف و ناتوانی او به دلیل کمبود مواد مغذی ضروری در بدن شود. این امر سیستم ایمنی وی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و آن را دربرابر عفونت‌ها و بیماری‌ها آسیب‌پذیر می‌کند. تغذیه‌ی نامناسب و لاغری بی‌اندازه همچنین، با نرسیدن ویتامین‌های موردنیاز به بدن، احتمال پوکی استخوان‌ها، بروز مشکلات گوارشی، تخریب بافت‌ها و عدم ترمیم درست آن‌ها، سوءتغذیه و… را افزایش می‌دهد و حتی می‌تواند به بروز ناراحتی‌های پوستی، ریزش مو، اضطراب، افسردگی و… منجر شود.
راه‌های تقویت سالمند لاغر
حال که هم دلایل کاهش وزن خطرآفرین سالمندان را شناختیم و هم دانستیم که این عارضه چه پیامدهایی را به‌دنبال دارد و چرا باید به تغذیه‌ی سالمند توجه شود، نوبت به آن رسیده‌است که با چند راه مؤثر آشنا شویم که می‌توانند از این لاغری جلوگیری یا آن را جبران کنند؛ این راه‌ها عبارت‌اند از:
۱. مصرف مواد غذایی مغذی برای تأمین کالری موردنیاز بدن
اشاره کردیم که در آسایشگاه سالمندان برای هر شخص برنامه‌ی غذایی مشخصی شامل غذاهای متنوع و مغذی درنظر می‌گیرند. این امر یکی از مهمترین اقداماتی‌ست که برای تقویت سالمند لاغر باید انجام شود. در رژیم غذایی او که هم نیاز کمتری به غذا خوردن دارد و هم میل و اشتیاق کمتری، باید خوراکی‌هایی گنجانده شوند که کم‌حجم‌اند، اما می‌توانند انرژی موردنیاز بدن را تأمین کنند. چنین رژیمی باید شامل سبزیجات، میوه‌ها، کربوهیدارت، چربی‌های ضروری، منابع پروتئین، کلسیم و امگا-۳، ویتامین و… باشد.
۲. اصلاح سبک غذا خوردن
به کاهش متابولیسم در دوران سالمندی توجه کنید؛ این ممکن است باعث شود که فرد مسن مانند بقیه از اشتهای کافی برای خوردن سه وعده‌ی غذایی کامل برخوردار نباشد. پس تعداد وعده‌ها را افزایش و حجم آن‌ها را کاهش دهید. به‌علاوه هرگونه سبک غذایی ناسالم باید فوراً جایگزین شود: شیرینی‌جات، غذاهای پرچرب و فست‌فودها را از سالمند دور کنید و او را به مصرف جانشین‌های سالم‌تر این خوراکی‌ها عادت دهید. برای این کار توصیه می شود که داشتن لیست غذا برای سالمندان را جدی بگیرید تا با پیروی از یک رژیم غذایی مناسب هم از لاغری سالمند و هم از ابتلا به سایر بیماری ها جلوگیری شود.
۳. نوشیدن آب کافی
به‌طور معمول بسیاری از افراد پابه‌سن‌گذاشته کمتر احساس تشنگی می‌کنند و درنتیجه کمتر آب می‌نوشند. عاقبت چنین روندی از تعادل خارج شدن بدن، کم‌آبی آن و کاهش وزن شدید خواهد شد. سالمندان باید میانگین روزی ۱.۸ لیتر آب مصرف کنند. یک برنامه‌ریزی دقیق در این زمینه و قرار دادن لیوانی آب در دسترسشان می‌تواند کمک‌کننده باشد.
۴. توجه به بافت و رنگ‌وبوی غذا
بالا رفتن سن‌وسال به این معنی نیست که سالمند باید تمام مدت غذاهای پخته و کم‌نمک بخورد و رنگ‌ولعاب و طعم‌ومزه‌ی غذاهای مصرفی‌اش اهمیتی ندارد! همان‌طور که ما رغبتی به خوردن خوراکی‌های بی‌رنگ‌وبو نشان نمی‌دهیم، آن‌ها نیز خیلی زود از چنین غذاهایی زده می‌شوند و به نخوردنی رو می‌آورند که خود دلیل لاغری‌شان خواهد شد. پس، اول اینکه، غذا را به حد کافی نرم و باب دندان سالمند طبخ کنید تا مشکلی با بلع و هضم آن نداشته باشد؛ و دیگر اینکه حواستان به جذابیت ظاهری و خوشمزگی وعده‌های غذایی باشد و بدانید که برای هر خوراکی جذاب اما مضری یک جایگزین سالم ولی خوش‌طعم وجود دارد!
۵. دارودرمانی
ممکن است مواردی که تا به اینجا نام بردیم کارگر نیفتند و وزن ازدست‌رفته‌ی سالمند به حد سلامتی بازنگردد. در چنین مواقعی، بعد از یک معاینه‌ی دقیق پزشکی، برای او مکمل‌های غذایی و داروهای اشتهاآور تجویز می‌کنند تا لاغری شدیدش جبران شود.
پارسایان، خانه‌ای گرم با همه‌ی آن چیزی که سالمند شما برای سرحال ماندن نیاز دارد!
«لطفاً با لبخند وارد شوید!»؛ این شعار پارسایان، بهترین مرکز توانبخشی و مراقبتی سالمندان کشور، است: خانه‌ای گرم با میزبانانی مهربان و حرفه‌ای که بیست سال است مأمن سالمندان عزیز شماست. در خانه سالمندان پارسایان تغذیه‌ی مناسب هر سالمند بسیار جدی گرفته می‌شود. کارشناسان تغذیه‌ی این مرکز رژیم‌های خاصی را براساس شرایط متفاوت هر فرد تبیین کرده‌اند که به‌صورت سه وعده‌ی اصلی و دو میان‌وعده به سالمندان ارائه می‌شوند. این برنامه‌های غذایی از تنوع بالایی برخوردارند و در تهیه‌ی هرکدام از خوراکی‌های گنجانده‌شده در آن‌ها، از مواد اولیه‌ای استفاده شده‌است که کیفیتشان به‌طور مداوم مورد بررسی قرار می‌گیرد. پارسایان همچنین آشپزخانه‌ای مجهز در اختیار آشپزانی ماهر قرار داده‌است تا با غذاهایی خوش‌رنگ‌ولعاب، سالمند عزیز شما را سرحال و پرانرژی نگه دارند.
دلایل کاهش وزن و لاغری سالمندان
ریشه‌ی بی‌اشتهایی در سالمندان و لاغری آن‌ها را می‌توان در موارد متفاوتی جست‌وجو کرد؛ از ناراحتی‌های گوارشی گرفته تا حتی افسردگی یا سختی تنها زندگی کردن و تهیه و پخت غذا. با این‌همه اگر بخواهیم این موارد را بشناسیم و درصدد رفع آن‌ها برآییم، می‌توانیم به دو دسته‌ی کلی تقسیمشان کنیم:
۱. ابتلا به انواع بیماری‌ها
روح یا جسم فرقی نمی‌کند؛ وجود هر بیماری یا اختلالی در هرکدام آن‌ها می‌تواند سالمند را از غذا خوردن بیندازد. او ممکن است به آلزایمر مبتلا باشد و نتواند زمان مصرف آخرین وعده‌ی غذایی‌اش را به‌یاد بیاورد یا نسبت‌به غذایی که به وی عرضه می‌کنید، دچار پارانویا و بدگمانی شود و آن را پس بزند. شاید هم افسردگی گریبانگیرش شده و رغبتش به داشتن یک روتین سالم و تغذیه‌ی مناسب را از بین برده باشد. به‌جز این موارد، اختلال بلع در سالمندان، بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان، مشکلات غدد درون‌ریز، دیابت، اختلالات عصبی، یبوست و اختلالات تیروئید در سالمندان… نیز هستند که می‌توانند باعث کاهش وزن ناگهانی و مخاطره‌آمیز آن‌ها شوند.
۲. دلایل مرتبط با سبک زندگی
سالمندی که تنها زندگی می‌کند و توان سابقش را ندارد ترجیح می‌دهد در خانه بماند و بیشتر وقتش را به استراحت بگذراند. او نه حوصله‌ی بیرون رفتن و خرید کردن را دارد و نه حوصله‌ی پختن غذا را. به‌علاوه ممکن است منابع مالی سالمند محدود باشند و کفاف تهیه‌ی مواد غذایی مفید و متنوع را ندهند. شاید هم مجبور شده یک‌سری دستورات و پرهیزها را رعایت کند و خوردن غذاهای کم‌نمک، کم‌چرب و کم‌شیرین با طعم‌هایی یکنواخت نسبت‌به غذا خوردن بی‌رغبتش کرده باشد. این‌ها نمونه‌هایی از تأثیر سبک و شرایط زندگی سالمند بر چگونگی تغذیه‌ی او هستند که می‌توانند وی را دچار لاغری بیش از اندازه کنند.
چرا توجه به تغذیه‌ی مناسب سالمندان مهم است؟
تابه‌حال به مرکز مراقبت و نگهداری از سالمندان مراجعه کرده‌اید؟ در چنین مراکزی، البته اگر حرفه‌ای و کاردرست باشند، برای هر فرد مسن یک برنامه‌ی مخصوص درنظر گرفته می‌شود: برنامه‌ای که هم غذاهای متنوع و مغذی در آن گنجانده‌اند و هم برای صرف هر وعده زمان مشخصی تعیین کرده‌اند. شاید تصور کنید چنین روتینی زیادی سختگیرانه و آزاردهنده است، اما باید بدانید که حفظ سلامت سالمند در گرو همین برنامه‌ریزی‌ها و رعایت آن‌هاست. بسیار مهم است که به تغذیه‌ی مناسب افراد پابه‌سن‌گذاشته توجه شود، در غیر این صورت باید منتظر عواقب ناگواری باشید که کاهش وزن شدید تنها یکی از آن‌ها به‌شمار می‌رود. لاغری بیش از حد سالمند می‌تواند موجب ضعف و ناتوانی او به دلیل کمبود مواد مغذی ضروری در بدن شود. این امر سیستم ایمنی وی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و آن را دربرابر عفونت‌ها و بیماری‌ها آسیب‌پذیر می‌کند. تغذیه‌ی نامناسب و لاغری بی‌اندازه همچنین، با نرسیدن ویتامین‌های موردنیاز به بدن، احتمال پوکی استخوان‌ها، بروز مشکلات گوارشی، تخریب بافت‌ها و عدم ترمیم درست آن‌ها، سوءتغذیه و… را افزایش می‌دهد و حتی می‌تواند به بروز ناراحتی‌های پوستی، ریزش مو، اضطراب، افسردگی و… منجر شود.
راه‌های تقویت سالمند لاغر
حال که هم دلایل کاهش وزن خطرآفرین سالمندان را شناختیم و هم دانستیم که این عارضه چه پیامدهایی را به‌دنبال دارد و چرا باید به تغذیه‌ی سالمند توجه شود، نوبت به آن رسیده‌است که با چند راه مؤثر آشنا شویم که می‌توانند از این لاغری جلوگیری یا آن را جبران کنند؛ این راه‌ها عبارت‌اند از:
۱. مصرف مواد غذایی مغذی برای تأمین کالری موردنیاز بدن
اشاره کردیم که در آسایشگاه سالمندان برای هر شخص برنامه‌ی غذایی مشخصی شامل غذاهای متنوع و مغذی درنظر می‌گیرند. این امر یکی از مهمترین اقداماتی‌ست که برای تقویت سالمند لاغر باید انجام شود. در رژیم غذایی او که هم نیاز کمتری به غذا خوردن دارد و هم میل و اشتیاق کمتری، باید خوراکی‌هایی گنجانده شوند که کم‌حجم‌اند، اما می‌توانند انرژی موردنیاز بدن را تأمین کنند. چنین رژیمی باید شامل سبزیجات، میوه‌ها، کربوهیدارت، چربی‌های ضروری، منابع پروتئین، کلسیم و امگا-۳، ویتامین و… باشد.
۲. اصلاح سبک غذا خوردن
به کاهش متابولیسم در دوران سالمندی توجه کنید؛ این ممکن است باعث شود که فرد مسن مانند بقیه از اشتهای کافی برای خوردن سه وعده‌ی غذایی کامل برخوردار نباشد. پس تعداد وعده‌ها را افزایش و حجم آن‌ها را کاهش دهید. به‌علاوه هرگونه سبک غذایی ناسالم باید فوراً جایگزین شود: شیرینی‌جات، غذاهای پرچرب و فست‌فودها را از سالمند دور کنید و او را به مصرف جانشین‌های سالم‌تر این خوراکی‌ها عادت دهید. برای این کار توصیه می شود که داشتن لیست غذا برای سالمندان را جدی بگیرید تا با پیروی از یک رژیم غذایی مناسب هم از لاغری سالمند و هم از ابتلا به سایر بیماری ها جلوگیری شود.
۳. نوشیدن آب کافی
به‌طور معمول بسیاری از افراد پابه‌سن‌گذاشته کمتر احساس تشنگی می‌کنند و درنتیجه کمتر آب می‌نوشند. عاقبت چنین روندی از تعادل خارج شدن بدن، کم‌آبی آن و کاهش وزن شدید خواهد شد. سالمندان باید میانگین روزی ۱.۸ لیتر آب مصرف کنند. یک برنامه‌ریزی دقیق در این زمینه و قرار دادن لیوانی آب در دسترسشان می‌تواند کمک‌کننده باشد.
۴. توجه به بافت و رنگ‌وبوی غذا
بالا رفتن سن‌وسال به این معنی نیست که سالمند باید تمام مدت غذاهای پخته و کم‌نمک بخورد و رنگ‌ولعاب و طعم‌ومزه‌ی غذاهای مصرفی‌اش اهمیتی ندارد! همان‌طور که ما رغبتی به خوردن خوراکی‌های بی‌رنگ‌وبو نشان نمی‌دهیم، آن‌ها نیز خیلی زود از چنین غذاهایی زده می‌شوند و به نخوردنی رو می‌آورند که خود دلیل لاغری‌شان خواهد شد. پس، اول اینکه، غذا را به حد کافی نرم و باب دندان سالمند طبخ کنید تا مشکلی با بلع و هضم آن نداشته باشد؛ و دیگر اینکه حواستان به جذابیت ظاهری و خوشمزگی وعده‌های غذایی باشد و بدانید که برای هر خوراکی جذاب اما مضری یک جایگزین سالم ولی خوش‌طعم وجود دارد!
۵. دارودرمانی
ممکن است مواردی که تا به اینجا نام بردیم کارگر نیفتند و وزن ازدست‌رفته‌ی سالمند به حد سلامتی بازنگردد. در چنین مواقعی، بعد از یک معاینه‌ی دقیق پزشکی، برای او مکمل‌های غذایی و داروهای اشتهاآور تجویز می‌کنند تا لاغری شدیدش جبران شود.
پارسایان، خانه‌ای گرم با همه‌ی آن چیزی که سالمند شما برای سرحال ماندن نیاز دارد!
«لطفاً با لبخند وارد شوید!»؛ این شعار پارسایان، بهترین مرکز توانبخشی و مراقبتی سالمندان کشور، است: خانه‌ای گرم با میزبانانی مهربان و حرفه‌ای که بیست سال است مأمن سالمندان عزیز شماست. در خانه سالمندان پارسایان تغذیه‌ی مناسب هر سالمند بسیار جدی گرفته می‌شود. کارشناسان تغذیه‌ی این مرکز رژیم‌های خاصی را براساس شرایط متفاوت هر فرد تبیین کرده‌اند که به‌صورت سه وعده‌ی اصلی و دو میان‌وعده به سالمندان ارائه می‌شوند. این برنامه‌های غذایی از تنوع بالایی برخوردارند و در تهیه‌ی هرکدام از خوراکی‌های گنجانده‌شده در آن‌ها، از مواد اولیه‌ای استفاده شده‌است که کیفیتشان به‌طور مداوم مورد بررسی قرار می‌گیرد. پارسایان همچنین آشپزخانه‌ای مجهز در اختیار آشپزانی ماهر قرار داده‌است تا با غذاهایی خوش‌رنگ‌ولعاب، سالمند عزیز شما را سرحال و پرانرژی نگه دارند.
پربينندهترين مطالب و خبرها
