بهار نیوز - «فرار مغزها» نه، فراری دادن مغزهاست

گروه علمي: ايسنا نوشت: پرفسور مجتبی شمسی‌پور که حالا در نیمه دوم دهه ششم زندگی خود قرار دارد و بیش از ۱۲۰ دانشجوی دکترا را برای خدمت به ایران تربیت کرده است، دغدغه‌های فراوانی دارد که این را به محض حضور در اتاقش با جمله « کمی کلافه هستم از اوضاع» نمایان می‌کند. بدون اینکه سوالی بپرسم شروع به طرح گلایه‌هایی از وضعیت کنونی عرصه علم و فناوری می‌کند و معتقد است در این زمینه برنامه‌های قابل قبولی که منجر به رشد علمی، صنعتی و اقتصادی لازم بشود در ایران وجود ندارد. وی صراحتاً مطرح می‌کند که جامعه ما متأسفانه با نوعی افول اخلاقی-فرهنگی مواجه است که بخش علم و فناوری نیز از صدمه آن مصون نمانده است.

این استاد دانشگاه که به عنوان چهره ماندگار شیمی نیز شناخته شده، از اینکه مقابل معتبرترین دانشگاه کشور یعنی دانشگاه تهران قدم به قدم بازار خرید و فروش انواع سرقت‌ها و تقلب‌های علمی صورت می‌گیرد و حتی کار به ارائه «بسته ارتقاء» برای اعضای هیأت علمی نیز رسیده است بسیار نگران است. او می‌گوید چطور مسئولان این تخلفات را نمی‌بینند در حالی که همه شهروندان هر روز شاهد آن هستند و عده زیادی نیز به معاملات مربوطه مشغولند؟ چطور برخورد قضایی با این حجم تخلف صورت نمی‌گیرد آن‌هم تخلفی که نه تنها آبروی ما را در عرصه‌های علمی جهان می‌برد بلکه صدمات غیر قابل جبرانی به جایگاه علم و فناوری در کشور وارد می‌کند؟

وی گریزی هم به مذاکرات جاری و تاثیرات آن بر عرصه علوم و فناوری هسته‌ای می‌زند و می‌گوید: ما به برکت انقلاب اسلامی و بذل مال و جان بهترین جوانان این مملکت در سه دهه گذشته دستاوردهای علمی بزرگی داشته‌ایم که در رأس آن دستیابی به دانش فنی غنی‌سازی سوخت و رشد بی‌نظیر صنعت هسته‌ای است. امیدوارم بتوانیم چُنان عمل کنیم که جوابگوی تاریخ پر‌افتخار این مرز و بوم در مقابل نسل‌های آینده باشیم.

پرفسور مجتبی شمسی‌پور همچنین معتقد است برخی افراد اصلاً نمی‌دانند “آی ای آی” (مخفف موسسه اطلاعات علمی) چیست یا چگونه موجودیست و بعد در مقابل آن جبهه‌گیری می‌کنند. لازم است بدانیم مانند آینه منعکس کننده دستاوردهای علمی دانشمندان ما و کشور ما در مقایسه با سایرین هستیم. اگر کسی چیزی برای ارائه نداشته باشد آینه هم چیزی را منعکس نمی‌کند و این خود شاید یکی از دلایل اصلی حمله به این غول بی‌شاخ و دُم و انکار و تکذیب آن برای پاک کردن اصل صورت مسئله است.

دکتر شمسی‌پور معتقد است ما در عرصه علم و فناوری رشد بسیار چشمگیری داشته‌ایم که متأسفانه امروزه به سمت کُند شدن است. او تاکید دارد چطور می‌شود ما پهپاد با آن فناوری پیچیده را طراحی و مدل کنیم و بسازیم اما از انجام تولید کالاهای بسیار ساده وامانده باشیم به طوری که مردم ما نیازمند به تحمل سالیانه بیست میلیارد دلار کالای قاچاق برای تهیه نیازهای بعضاً اولیه زندگی خود باشند؟ چطور می‌توان این را برای افکار عمومی توجیه کرد؟

یکی از دستاوردهای این استاد دانشگاه طی سالیان اخیر عدم مهاجرت شاگردانش به خارج از کشور بوده که البته این خود یکی از افتخار ایشان بوده است. استاد به طعنه می‌گوید که این شاید نوعی ظلم در حق آنها بوده که اگر از رفتن منع نمی‌شدند شاید امروز در بهترین و پر‌بازده‌ترین سنین عمر خود مجبور به تحمل این همه بی‌کاری و دربدری نمی‌شدند!

رئیس انجمن شیمی ایران و استاد دانشگاه رازی معتقد است چیزی تحت عنوان «فرار مغزها» نداریم و آنچه وجود دارد «فراری دادن مغزها»ست: «من بحث فرار مغزها را خیلی قبول ندارم. ما باید بگوییم فراری دادن مغزها. ما و مسوولان ما باید قبول کنیم که ناآگاهانه و خدای ناکرده مغزها را فرار می‌دهیم. همانطور که عرض کردم امروز حدود ۳۰ هزار دکترای با کیفیت بسیار بالا در مملکت آماده خدمت هستند و ما عُرضه جذب آنها را در داخل مملکت نداریم. در حالیکه این‌ها با ظرفیت‌های بالای علمی که دارند هر کدام که به آن سوی مرزها بروند حتماً می‌توانند از شرایط مناسب شغلی برخوردار شوند. خُب اینها به چه امیدی در کشور بمانند در حالیکه نه شغل دارند، نه زندگی تشکیل داده‌اند و نه تضمینی برای آینده آنها متصور است. این در حالیست که در حالیکه خارج از مرزها مغزهای این مملکت مورد استقبال قرار می‌گیرند. در واقع هر یک از این مهاجرین به کشورهای دیگر ثروث بسیار بزرگی هستند که مُفت و مجانی در اختیار کشور مهاجر پذیر قرار می‌گیرند تا جایی که حتی بعضی کشورهای غربی با پذیرایی از نخبگان سایر کشورها ذخایر ژنتیکی خود را افزایش داده و حتی اصلاح ژنتیکی در جامعه خود انجام می‌دهند. من بر اساس تجربیات فراوان قبلی خود مطمئن هستم که اولویت اول غالب این نخبگان کار در وطن و خدمت به هموطنان خویش است. اما اگر به بازی گرفته نشوند و در جای مناسب مورد استفاده قرار نگیرند چرا باید بمانند؟ پس من معتقدم مسئله فرار مغزها نیست. رفتن این عزیزان نوعی هجرت است که دین ما آن را نه تنها مجاز می‌داند بلکه بر آن تأکید می‌کند. خداوند فرموده که اگر شرایط در جایی به کسی تنگ آمد هجرت کند که همه این زمین از آن خداست.»