دروغ گفتن در سینما یعنی سیاه ‌نمایی

مرز میان فیلم سیاه با آثار اجتماعی که به قصد نشان دادن یک معضل و آگاه سازی جامعه ساخته می شود، همچنان بحث داغ منتقدان و سینماگران است و هنوز هم معیار مشخص و درستی برای تبیین این موضوع مطرح نشده است.مساله این است که فیلم‌ساز به ویژه در فیلم‌های اجتماعی تا چه اندازه در روایت معضلات صادق بوده و در نمایش آنها اغراق نکرده است. یعنی خالق یک اثر سینمایی با هدف آگاه کردن مسئولان و مردم از سیاهی‌ها و معضلات برای حل آنها دست به تولید فیلم زده یا تنها با پیدا کردن یک موضوع تلخ، ناامید کردن مخاطبان ،ایجاد یاس در جامعه و جلب توجه بین المللی را مد نظر داشته است.پای این بحث به فیلم «بدون تاریخ بدون امضا» نماینده ایران در اسکار امسال نیز کشیده شده است که برخی آن را فیلمی سیاه خوانده و ارسال آن به عنوان نماینده ایران به اسکار را اقدامی اشتباه می‌دانند و در مقابل جمعی از منتقدان نیز آن را بهترین گزینه سینمای ایران برای حضور در این رقابت بین المللی برشمرده اند.

اکنون ما در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) قصد داریم در سلسه گفت‌وگوهایی با کارشناسان و منتقدین سینما این موضوع را به طور جدی بررسی کنیم که به واقع مرز بین روایت صادقانه و سیاه نمایی کجاست؟ و اینکه فیلم «بدون تاریخ بدون امضا» می تواند نماینده خوبی برای سینمای ایران در دنیا باشد؟سعی شده هم‌راستا با رسالت رسانه‌ای خود صادقانه نظر موافقان و مخالفان این موضوع را به بحث بگذاریم تا شاید از این مجموعه بحث‌ها به راهکار درست و سندی برای مرزبندی سیاه نمایی در سینمای ایران دست یابیم. در ادامه این بحث به سراغ مسعود اطیابی کارگردان و تهیه کننده سینما رفته ایم تا نظر وی را در این خصوص جویا شویم.اطیابی اظهار داشت: نشان دادن مشکلات، گرفتاری‌ها و معضلات جامعه سیاه نمایی نیست بلکه یکی از کارکردهای مهم سینما است و باید در هنر هفتم وجود داشته باشد.

وی افزود: نشان دادن معضلات جامعه وقتی بار منفی پیدا می کند که در خارج از کشور تصویر شده و باعث تحقیر جامعه می شود و بنده نیز با آن مخالف هستم.کارگردان فیلم سینمایی «ماه‌گرفتگی» تاکید کرد: نشان دادن نکات کور و مبهم جامعه ممکن است نمایش سیاهی باشد اما نباید آن را انکار کنیم بلکه باید درصدد اصلاح آن برآییم. اطیابی تعریف درست سیاه نمایی در سینمای هر کشور را نشان دادن موضوعی دروغ و یا مشکلی که اصلاح ناپذیر است، دانست و گفت: درواقع مطرح کردن چیزی خلاف واقعیت را می توان سیاه نمایی گفت نه اینکه از معرفی ضعف‌های جامعه با هدف اصلاح تعبیر سیاه نمایی کرد.وی افزود: معتقدم در مجموعه سینمای ایران سیاه نمایی به آن تعبیری که گفتم وجود ندارد و یا شاید کلا در طول این سال‌ها یکی دو مورد باشد که نمی توان آن را به کل سینما نسبت داد.تهیه کننده فیلم «اختاپوس» درباره انتخاب فیلم «بدن تاریخ، بدون امضا» به عنوان نماینده ایران در اسکار نیز، گفت: این فیلم را دیده‌ام و به نظرم اثر خوبی است اما با توجه به شرایط روز جامعه آثاری مثل «بدن تاریخ، بدون امضا» اگر نماینده سینمای ایران در خارج از کشور نباشند بهتر است.

وی افزود: این فیلم در دوره‌ای که رسانه‌ها علیه ایران اخبار منفی منعکس می‌کنند، نمی‌تواند انتخاب مناسبی باشد ضمن اینکه چنین آثاری بیشتر کارکرد داخلی دارند.اطیابی ادامه داد: البته حالا که فیلم «بدن تاریخ، بدون امضا» به عنوان نماینده ایران در اسکار معرفی شده است باید از آن حمایت کنیم تا موفقیتی دیگر را برای سینمای ایران به دست آورد.این کارگردان سینمای ایران با بیان اینکه باید در انتخاب فیلم برای اسکار تجدید نظر کلی کنیم، گفت: متاسفانه مدتها است که تنها چند نفر برای سینمای ایران تصمیم گیری می کنند که به نظرم وقت آن رسیده تا این افراد تغییر کنند.این تهیه کننده و کارگردان سینما، خاطرنشان کرد: در واقع ابتدا باید درباره افرادی که سال‌هاست درباره انتخاب فیلم های ایرانی به جشنوار های خارجی تصمیم گیری می کنند تجدید نظر کنیم تا بعد درباره معیارهای فیلم خوب برای معرفی به اسکار بحث شود.اطیابی با اشاره به اینکه این افراد متاسفانه نگاه ملی ندارد، گفت: به طور کلی اگر قصد داریم چیزی را در سینما حل کنیم ابتدا باید تصمیم گیران برای سینمای کشور را تغییر دهیم.