هنرمندان تجسمی که امسال ما را ترک کردند

تعدادی از هنرمندان حوزه‌های مختلف تجسمی در سال 92 از دنیا رفتند؛ کسانی که اگر چه دیگر نمی‌توانند تابلوهای رنگی خلق کنند، دوربین به دست بگیرند و یا پیکره بسازند، اما با خلق آثار هنری زیبا برای همیشه در خاطره دنیا ماندگار شدند.

احمد اسفندیاری، هنرمند پیشکسوت نقاش و پیشگام هنر نوگرای ایران، نخستین هنرمندی بود که در آستانه‌ی سال 92 به دلیل کهولت سن از دنیا رفت. او متولد سال ۱۳۰۱ در تهران و دارای لیسانس نقاشی از دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران و دبیر هنرستان‌ها و دبیرستان‌های تهران و بازنشسته‌ی آموزش و پرورش بود. اسفندیاری تعداد زیادی نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی در داخل و خارج از کشور برگزار کرده بود.

این هنرمند در اوایل سال 1328 در نمایشگاه گروهی انجمن فرهنگی ایران و فرانسه به همراه حسین کاظمی، محمود جوادی‌پور و مهدی ویشکایی شرکت کرد و در پایه گذاری گالری آپادانا (نخستین گالری خصوصی در ایران) همکاری کرد. از اسفندیاری به عنوان هنرمند پیشگام هنر نوگرای ایران یاد می‌شود و او توانسته در طول سال‌های فعالیتش ده‌ها نمایشگاه داخلی و خارجی از آثارش برگزار کند و جوایزی بی‌شمار به دست آورد.

سید محمد حسین رحمتی، از هنرمندان عکاس استان قم، هشتم فروردین ماه در اثر ابتلا به سرطان از دنیا رفت. او در سال 1339 در قم متولد شد و عکاسی و نقاشی را از سال 1352 آغاز کرد و علاوه بر عکس‌های شخصی، عکس‌هایی از مردم کوچه و بازار و طبیعت را به ثبت رساند. یکی دو سال بعد عکاسی را به شکلی جدی‌تر دنبال کرد و در این دوره به مسائل اجتماعی و تاریخی علاقه‌مند شد.

رحمتی در سال 1357 کانون عکاسان قم را تأسیس کرد. این هنرمند عکاس، همزمان با انقلاب اسلامی با ساخت لابراتوار کوچکی در منزل، عکس‌هایی را که از قیام مردم ثبت کرده بود به ظهور رساند و به دست انقلابیون رساند. گفته می‌شود عکس‌هایی که رحمتی از صحنه‌های مختلف تظاهرات به ثبت رسانده است از ماندگار‌ترین عکس‌های تاریخ انقلاب اسلامی است.

حمید غبرانژاد نیز از دیگر هنرمندانی بود که در نخستین روزهای سال 92 از دنیا رفت. این هنرمند خوشنویس و نقاشی‌خط در سال 1338 در تهران متولد شد و نزدیک به 35 سال به شیوه‌های مختلف خط، به امر خوشنویسی مشغول بود. او خوشنویسی را از محمد احصائی آموخت و جزو معدود خوشنویسانی بود که از شیوه میرزا غلامرضای اصفهانی پیروی می‌کرد.

از ویژگی‌های کار این هنرمند نوآوری در ترکیب‌بندی آثارش بود که از تحصیلات او در رشته معماری داخلی نشأت می‌گرفت. برگزاری نمایشگاه‌های متعدد در داخل و خارج از کشور و کتابت آثار کهن ادبیات فارسی، از جمله فعالیت‌های هنری غبرانژاد بود. این هنرمند در 11 فروردین ماه بر اثر ایست قلبی از دنیا رفت.

صادق تیرافکن، از عکاسان برجسته ایرانی، روز 19 اردیبهشت ماه در تورنتو کانادا درگذشت. تیرافکن که سابقه برگزاری نمایشگاه‌های متعدد انفرادی و گروهی را در داخل و خارج از کشور داشت، پس از مدت‌ها تحمل رنج بیماری، از دنیا رفت. او متولد سال 1344 و فارغ‌التحصیل رشته عکاسی از دانشگاه تهران بود.

این عکاس از سال 1370 عکاسی حرفه‌ای را آغاز کرد و در آثار خود از عناصر سنتی بهره می‌برد. برخی از آثار وی در مجموعه ثابت موزه‌هایی چون بروکلین نیویورک، لاکما لوس‌آنجلس، بریتانیای لندن و موزه هنرهای معاصر ایران نگهداری می‌شود. پیکر او در باغ طوطی شاه عبدالعظیم به خاک سپرده شد.

ابراهیم ذهبی (سیاح) -پدر عکاسی خراسان- روز 28 خرداد ماه 92 درگذشت. او در سال 1301 در مشهد به دنیا آمد و کار عکاسی را از 1316 آغاز کرد و علاوه‌بر نیم‌نگاهی به عکاسی طبیعت، از مروجان اصلی عکاسی زیارتی در مشهد و ایران بود به ‌گونه‌ای که بسیاری از کسانی که در پارک و سایر مکان‌های مشهد به عکاسی می‌پردازند، از شاگردان او محسوب می‌شوند.

ذهبی که بیش از 60 سال از عمرش را به عکاسی سپری کرد درمورد معروف شدنش به نام «سیاح» این‌گونه گفته است: «هر کجا که می رفتم می‌پرسیدند؛ مغازه‌ات کجاست؟ من می‌گفتم که سیاحم و جای ثابتی ندارم، از همان‌جا به نام سیاح معروف شدم. بعدها در اولین آتلیه‌ام روبه‌روی چاپخانه خراسان که نزدیک آستان قدس بود ساکن شدم (1328)، اما باز هم همه مرا با نام سیاح می‌شناختند.» او از 15 سال قبل از مرگش عکاسی را کنار گذاشته بود.

دوم آبان ماه امسال، عبدالله بهرامی، پیشکسوت عکاسی جامعه سوارکاری ایران، درگذشت. او که عکاس پیشکسوت رسانه‌های ورزشی بود، از باسابقه‌ترین عکاسان ایرانی در زمینه عکاسی از مسابقات سوارکاری به شمار می‌رفت.

خانعلی صیامی، عکاس پیشکسوت آذربایجان‌شرقی نیز، آبان ماه امسال درگذشت. صیامی متولد ۱۳۳۱ در کلیبر و از عکاسان شناخته شده ایرانی بود. او عکس‌های هنری شاخص و برجسته‌ای را از مناطق مختلف آذربایجان مصور و عکس‌های مذکور را در قالب کتاب منتشر کرده بود. عکس‌های او از مناظر طبیعی و تاریخی آذربایجان و تصویربرداری دو فیلم سینمایی سارای و سکوت کوهستان از مهم‌ترین فعالیت‌های این هنرمند به شمار می‌رود.

خیرالله (ناصر) الهی دیگر هنرمندی بود که در سال 92، خانواده هنری‌ها را ترک کرد. او که از هنرمندان سرامیک و آبگینه گروه هنرهای سنتی فرهنگستان هنر بود، آذر ماه امسال بر اثر سکته مغزی از دنیا رفت. او در کارگاهش، به افراد زیادی هنر شیشه‌گری سنتی ایران را آموزش می‌داد. این کارگاه در سال‌های پایانی زندگی این هنرمند، به دلیل مشکلات اقتصادی تعطیل شد و تاثیر زیادی بر روحیه او گذاشت. برخی از کارهای ناصر الهی در موزه‌های داخلی و خارجی نگه‌داری می‌شود.

کریم محمد ابراهیمی خوشنویس و هنرمند نقاشی‌خط ورامینی بود که آذر ماه امسال، پس از تحمل یک دوره بیماری درگذشت. او سال‌ها به کتابت قرآن و ادعیه زیارتی مشغول بود و سرپرست انجمن خوشنویسان ورامین بود. او از سال 1354 هنر خوشنویسی را آغاز و بیش از 38 سال به این هنر مشغول بود. ابراهیمی در سال 1376 به پاس تلاش‌های مستمر در خلق آثار اسلامی، نشان درجه 3 هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را دریافت کرد.

حسن شیرکوند نیز دیگر هنرمند خوشنویس ورامینی بود که در سال 92 دار فانی را وداع گفت. این هنرمند خطاط که نخستین رئیس انجمن خوشنویسی شهرستان ورامین بود، در سال 1304 هجری شمسی در روستای کاظم آباد از توابع شهرستان ورامین به دنیا آمد. شیرکوند در محضر مرحوم میرزا عبد‌العظیم لجی طالقانی از شاگردان مستقیم مرحوم عمادالکتاب مقدمات خوشنویسی را فرا گرفت.

از فعالیت‌های هنری او می‌توان به نگارش دیوان محتشم کاشانی، دیوان باباطاهر، رباعیات خیام، کتابت جزء 30 قرآن کریم، کتابت کتاب شکسته پیوسته به صورت چلیپا از روی خط استاد کابلی و کتابت کامل قرآن کریم و برپایی ده‌ها نمایشگاه جمعی و انفرادی در شهرستان ورامین اشاره کرد.

رفیع مؤتمن طباطبایی، نقاش برجسته آذربایجانی، یکم دی ماه سال 92 درگذشت. طباطبایی در سال 1318 در تبریز متولد شد. او پس از اتمام دوران تحصیلات متوسطه، در سال 1344 درکنکور سراسری در رشته‌ی نقاشی و طراحی دانشکده هنرهای زیبای تهران پذیرفته شد.

او پس از بازگشت به تبریز فعالیت هنری خود را به عنوان مدیر هنرستان میرک آغاز کرد و در دانشگاه‌های تبریز به تدریس هنر پرداخت. او در طول حیات پربار خود شاگردان موفق و چهره‌های ماندگاری را در جامعه هنری کشور پروراند.

سلیم کرمی خولکی - معروف به عمو سلیم - از چهره‌های شاخص این سال‌های نقاشی گیلان، در نخستین روزهای اسفند ماه امسال چشم از جهان فروبست. عموسلیم نقاشی را در سال‌های پس از میان سالی به شکل خود آموخته آغاز کرد و خیلی زود به خاطر جنبه‌های متنوع خیال‌انگیز نقاشی‌هایش به شهرت رسید.

او متولد 1325 رودبار بود و سال‌ها در یکی از محلات قدیمی شهر رشت زندگی کرد. به واسطه‌ی هنر درمانی به توانایی‌اش در نقاشی پی برد، اولین نمایش انفرادی او در سال 1387 در گالری او شهر رشت رشت برگزار شد، پس از آن نیز گالری مارلیک این شهر در سال 1390 بخشی از آثار او را نمایش داد. آخرین نمایش این هنرمند با عنوان عدن اردیبهشت 1392 در گالری هما در تهران برگزار شد.

28 بهمن ماه قدیر صباغیان، نقاش برجسته خراسانی، درگذشت. او در سال 1313 در مشهد متولد شد. علاقه وافر او به نقاشی باعث شد تا با مکاتبه و ارسال نمونه آثارش به موسسه هنرهای زیبای کمال الملک تهران در 16 سالگی، بورس آموزشی آن موسسه را اخذ کند.

صباغیان پس از چهار سال آموزش نقاشی زیر نظر آقایان حسین خان شیخ، حیدری و... موفق به دریافت بورس آموزشی ایتالیا گردید که به علت مخالفت پدر از آن انصراف داده و پس از برگشت به مشهد، همزمان با تاسیس نگارخانه شخصی به استخدام آموزش و پرورش در آمد. صباغیان دارای گواهینامه درجه یک هنری بوده و بیش از 50 سال به آموزش نقاشی به هنرجویان وعلاقمندان پرداخته است.